كولبران چه كساني هستند
مناطق مرزی از نقاط حساس و استراتژیک کشوره بوده؛ناتوانایی های بالقوه در تولید، فقدان اشتغال، نازل بودن درآمد و عدم دسترسی به نیازهای اولیه، عمده ترین مشخصه اقتصادی-اجتماعی این مناطق است که زمینه را برای معضلات و نابسامانی هایی چون مهاجرت، و دست زدن به كارهاي طاقت فرسا در این مناطق فراهم آورده است. واقعیت این است که مرز نشینی و مشکلات توسعه نیافتنی مناطق کردنشین وضعیتی را خلق کرده است که بخش کثیری از ساکنان آن به خصوص روستانشینان یا مهاجرین روستایی برای گذران روزی دست به شغلی خطرناک و کم درآمد به نام کولبری بزنند. کولبران کالاهای مورد نظر بازارچه های مرزی را که طبق تعریف دولت مرکزی قاچاق محسوب میشود بر روی پشت حمل کرده از مناطق صعب العبور مرزی به داخل شهرها و روستاهای مرزی انتقال میدهند. حدود ۷۰۰كيلومتر نوار مرزي در معبر مرزی غرب كشور طبق آمار موجود بالغ بر ۱۵۰ هزار نفر شاغل از این طریق امرارمعاش و زندگي ميكنند.کولبران، گروهی از ساکنان روستاها و شهرهای مرزی در برخی نواحی کردنشین ایران -مانند کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی- هستند که کالاهایی را در مکان‌هایی مرزی، غیر از مبادی رسمی گمرکی، از عراق به ایران و در موارد نادر، در مسیر عکس، منتقل می‌کنند. واژه کولبر به این دلیل بدان‌ها اطلاق میشود که بارها عمدتا بر دوش این افراد حمل میشود. با این وجود، برخی از آنان در صورتی که شرایط مالی‌شان امکان خرید چارپایانی نظیر قاطر را بدهد، برای انتقال بار از این حیوانات نیز استفاده می‌کنند.ديدگاهمن کولبر را مترادف با قاچاقچی نمی‌دانم و می‌گویم مردم کردستان میان این دو، تمایز قابل توجهی قائل می‌شوند. تنها شباهت کولبر با قاچاقچی از نگاه من، این است که کالای منتقل شده توسط آنان، بدون پرداخت گمرک و عوارض و مالیات از مرز رد میشود؛ یعنی کالا به دلیل عدم تسویه دیون مالی‌اش، غیر قانونی است.اما فرق کولبر با قاچاقچی در این است است که قاچاقچی در سود این کار سهیم است؛ لزوماً خود درگیر حمل بار نیست، و جانش را به خطر نمی‌اندازد. او می‌تواند ساکن هر جای ایران یا خارج از ایران باشد. در حالی که کولبر، یکی از ساکنان مناطق مرزی است که «سود»ی از قاچاق کالا ندارد بلکه «کارگر»ی است که «مزد» می‌گیرد و در ازای این مزد ناچیز، جانش را به خطر می‌اندازد. در واقع، بحث مالکیت، یکی از نقاط تفاوت کولبر با قاچاقچی کالاست.
امار كشته و زخمي ومفقودي كولبرانـ بنا به آمارهای گردآوری شده از سوی شبکه حقوق بشر کردستان، در سال ۲۰۱۹ میلادی( ۱۱ دی‌ماه ۱۳۹۷ – ۹ دی‌ماه ۱۳۹۸) ۷۹ کولبر و کاسبکار کُرد توسط ماموران نظامی جمهوری اسلامی ایران یا بر اثر سوانح طبیعی و عدم امنیت در مسیرهای کولبری جان خود را از دست داده‌اند. همچنین طی این سال ۱۶۵ کولبر و کاسبکار دیگر مجروح و مصدوم شده‌اند.
بر طبق این آمار ۵۷ نفر از این تعداد در نتیجه تیراندازی مستقیم ماموران نظامی و مرزبانی جمهوری اسلامی ایران کشته شده و ۲۲ نفر دیگر در جریان حوادثی همچون سقوط از ارتفاع، سرمازدگی، ریزش بهمن، تصادفات جاده‌ای در نتیجه تعقیب و گریز توسط نیروهای انتظامی و همچنین انفجار مین‌های پاکسازی نشده جان خود را از دست داده‌اند. سه کودک مریوانی به نام‌های اسماعیل ساوجی‌نژاد ۱۶ ساله (بر اثر شلیک مستقیم گلوله نیروهای نظامی) و آزاد خسروی ۱۷ ساله و فرهاد خسروی ۱۴ ساله (بر اثر سرمازدگی) از جمله کولبرانی هستند که در مناطق مرزی استان کردستان جان باختند.
در رابطه با زخمی‌ها و مصدومان نیز، ۱۵۴ تن با شلیک مستقیم از طرف ماموران نظامی و مرزبانی جمهوری اسلامی ایران زخمی و ۱۱ نفر دیگر در پی حوادث و اتفاقات ذکر شده مصدوم شده‌اند.
سخن پایانی:مطالب مختصر فوق بیانگر وجود نوعی از کشتار قانونی شهروندان کُرد در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران می‌باشد، مرگی که تنها با جان دادن کولبر پایان نمی‌یابد و تبعات آن همسر و فرزندان این کولبران را بیش از پیش در دامان مشکلات معیشتی و روانی، فرو می‌برد که تنها تصور آن خود رمانی تراژدیک و فاجعه‌ای انسانی می‌باشد که هر روزه در این جامعه روی می‌دهد و تکرار می‌گردد. این مهم می‌طلبد تا مدافعان حقوق‌بشر در ایرن و کُردستان بدون تبعیض و تنها با نگاهی انسانی درصدد افشای آمار آنها و نیز مبارزه با آن برآیند و اميدوارم در اينده نزديك با اطلاع رساني و افشاگريهاي فعالين مدني نهادهاي بین‌المللی بیش از پیش با آن آشنا و درصدد کم کردن و یا از میان برداشتن آن از طریق فشار بر جمهوری اسلامی، بواسطه اهرم‌های فشار موجود، برآیند تا بیش از این شاهد کشتارهای قانونی از سوی حکومت کنونی ایران نباشیم. این مهم اراده‌ای سراسری و بدون تبعیض را خواستار است که تنها از عهده وجدان‌های بیدار بر می‌آید.
کولبران و کاسبکاران مرزهای مناطق کُردنشین در ازای مبلغی ناچیزی اقدام به انتقال اجناس و کالا به داخل کشور می‌کنند، که در صورت توقیف و ازبین رفتن این اجناس، باید خود آنها متقبل ضرر و زیان‌های وارده به صاحبان اصلی کالاها شوند.
کولبران و اغلب کاسبکاران مرزی در ازای انتقال اجناس به داخل کشور و یا گاها بلعکس، فقط دستمزد حمل کالا را دریافت می‌کنند.
به امیداون روز که اصلا کولبرانی نداشته باشیم ومردم عزیزکوردستان دررفاه وآرامش زندگی کنندوحکومت ملایان هزینه هايي كه براي سوريه و عراق و لبنان و يمن وغيره صرف ميكنند صرف ملت كنند ملت که نیازمندکسی نباشندوبخاطر لقمه ایی نان در راه های پرخطرجان خودراازدست بدهند.
افشين مهردار
تاريخ 2021/08/10