در فاصله چند ماه مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه، رسانه‌های روسی فرانسه‌زبانی چون آرتی و اسپوتنیک پخش گزارش‌های ناخوشایند راجع به امانوئل مکرون را آغاز کرده‌اند، رویه‌ای که تکرار تحرکات ماه‌های منتهی به انتخابات ۲۰۱۷ است.
اما همه چیز مثل دوره پیش نیست، و مارین لو پن، رهبر جبهه ملی، دیگر به عنوان رقیب اصلی آقای مکرون معرفی نمی‌شود.
در این بین، همه‌گیری ویروس کرونا و شروع مجدد فعالیت‌های جلیقه‌زردها فرصتی مناسب برای خلق روایت‌های مرافعه‌ای، و تردید در مشروعیت و توانایی مکرون برای دادن پاسخ مناسب به نگرانی‌های عاجل جامعه فرانسه ایجاد کرده‌اند.
مکرون و نارضایتی‌هایش
در هفته‌های گذشته، آرتی و اسپوتنیک هر دو گزارش‌هایی پخش کرده‌اند که به زعم خودشان بازتابی از نارضایتی عمومی از مکرون است.
در این گزارش‌ها، رئیس‌جمهور فعلی به عنوان فردی معرفی می‌شود که توان پاسخگویی به مسائل عاجل فرانسه مانند ناامنی در مراکز شهری، کندی نظام قضایی، مهاجرت، انفجار هزینه‌های انرژی و برخورد ناقص با همه‌گیری را ندارد.
در روایتی دیگر، مکرون و حزبش غیردموکراتیک و ناآگاه از نیازهای اقتصادی و اجتماعی فرانسه نشان داده می‌شوند.
یکی از کانال‌های اصلی پخش محتوا برای آرتی فرانسه یوتیوب است. شبکه یوتیوبی این تلویزیون ۹۶۲ هزار مشترک دارد و تولیداتش در مجموع ۴۶۷ میلیون بار دیده شده‌اند. برای مقایسه، شبکه خصوصی بی‌اف‌ام‌تی‌وی فرانسه ۱.۰۷ میلیون مشترک دارد و تولیداتش نیز بیش از ۷۳۵ میلیون بار دیده شده‌اند.
شبکه یوتیوبی آرتی فرانسه از ۱ اکتبر به بعد عمدتا بر مخالفت‌ها با محدودیت‌های مربوط به همه‌گیری تمرکز کرده است. در مجموع ۱۹ ویدیو راجع به اعتراضات علیه گذرنامه سلامت، واکسیناسیون اجباری برای برخی مشاغل، و همچنین تمدید قوانین مربوط به محدودیت‌های بهداشتی منتشر شده است. ۱۸ ویدیوی دیگر نیز حاوی بحث و نظریه‌پردازی راجع به این محدودیت‌ها است که عمدتا غیردموکراتیک و بی‌تناسب نشان داده می‌شوند. برای نمونه، آلکسی پولان، خبرنگار راستگرا، در یکی از این ویدیوها که حدود ۷۰ هزار بار دیده شده است هشدار می‌دهد که “دستگاه جاسوسی نباید وارد زندگی‌های ما شود”.
موضوع دیگری که مورد توجه قرار می‌گیرد هر گونه نگرانی یا خشم بابت افزایش هزینه‌های زندگی، شرایط کاری، فقر و تزلزل اجتماعی است. از ابتدای اکتبر، آرتی فرانسه ۲۲ ویدیو با موضوع اعتراضات به افزایش هزینه‌های زندگی، کفایت نکردن دستمزدها، و فعالیت‌های کارگری پخش کرده است. در حداقل چهار تا از این ویدیوها، فشار شدید اقتصادی بر خانوارها به محدودیت‌های مربوط به ویروس کرونا ربط داده می‌شود، و یکی از این ویدیوها بیش از ۳۶ هزار بار دیده شده است.
این شبکه در عین حال ۱۲ ویدیو نیز از شروع مجدد اعتراضات جلیقه‌زردها به قوانین مربوط به گذرنامه سلامت و افزایش هزینه‌های انرژی تهیه کرده است. در یکی از این ویدیوها که حدود ۳۳ هزار بار دیده شده است یکی از این جلیقه‌زردها می‌گوید “سه سال گذشته است، هیچ چیز عوض نشده است، و همه چیز بدتر شده است”. در ویدیویی دیگر نیز یکی از معترضان می‌گوید “همه چیز دارد بالا می‌رود جز دستمزدهای ما”.
در بسیاری از این ویدیوها، انتقاد از مکرون صرفا به صورت ضمنی مطرح می‌شود و بیننده باید خود نتیجه بگیرد که این سطح از خشم عمومی نشانه‌ای جدی از عدم پاسخگویی دولت به نیازهای شهروندان است. اما ویدیوهایی هم هست که مستقیما به مکرون حمله می‌کنند.
برای نمونه، در ویدیویی که به احتمال انتخاب مجدد مکرون “با وجود کارنامه سیاسی‌اش” می‌پردازد، آلکسی پولان می‌گوید: “دارند بدترین برنامه‌ها را آماده می‌کنند. از بیمه بیکاری گرفته تا مستمری بازنشستگان، همه چیز قرار است به بدترین نحو اصلاح شود. و کارنامه امانوئل مکرون در حیطه سلامت افتضاح است. درست در وسط بحران کرونا بیش از ۵٫۷۰۰ تخت بیمارستانی ناپدید شده است.”
در همین ویدیو، یک خبرنگار راستگرای دیگر به نام ژک دو گیبون می‌گوید: “دارند فرانسه را لخت می‌کنند. عملا در هیچ چیزی سرمایه‌گذاری نمی‌شود” و “کسی به بلندمدت فکر نمی‌کند”.
در ویدیوی دیگری نیز گفته می‌شود که فرانسوی‌ها یا به استفاده از خیریه رو آورده‌اند یا وعده‌های غذایی خود را کم کرده‌اند، و مواد غذایی نیز دارد گران‌تر می‌شود. نتیجه آن که: “از هر پنج فرانسوی یک نفر می‌گوید که توان صرف سه وعده غذا در روز را ندارد.”
آرتی و اسپوتنیک در عین حال از نوعی خستگی دموکراتیک در بین فرانسوی‌ها خبر می‌دهند. موضوع یکی از ویدیوها “احتمال عدم شرکت گسترده در انتخابات” است و در ویدیویی دیگر گفته می‌شود که فرانسوی‌ها اعتقاد چندانی به شرکت در انتخابات ندارند، چرا که تغییر ملموسی حاصل نمی‌شود و قدرت اصلی در دست نهادهایی چون اتحادیه اروپا است.
هر دو شبکه تلاش می‌کنند که در روایت کلی خود فرانسه را گرفتار بحران سخت اقتصادی و اجتماعی نشان دهند.
اما لو پن چه؟
در جریان انتخابات ۲۰۱۷، آرتی و اسپوتنیک در گزارش‌های خود مارین لو پن، رهبر جبهه ملی، را به عنوان شخصیتی معرفی می‌کردند که در مقایسه با مکرون به خواسته‌های واقعی مردم فرانسه نزدیک‌تر است.
اما به نظر می‌رسد که ستاره بخت لو پن افول کرده است. این دو رسانه روسی، مانند رسانه‌های جریان اصلی فرانسه، می‌گویند که جایگاه لو پن از طرف دیگر نامزدهای راستگرا در معرض تهدید است، از جمله اریک زمور، خبرنگار افراطی، که از همین حالا دارد در نظرسنجی‌ها با لو پن رقابت می‌کند.
آرتی با انتشار مقاله‌ای مدعی شد که دیدار لو پن با ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، ناشی از “فشارهای پدیده زمور” است و وی نیاز دارد که “نشان دهد در اروپا متحد دارد” تا “بر اعتبار بین‌المللی خود بیافزاید.”
با این که این دو شبکه در عمل دارند از باقی رسانه‌های فرانسوی در پوشش اخبار اریک زمور پیروی می‌کنند، لحن کلی آن‌ها با رسانه‌های جریان اصلی فرانسه متفاوت است.
موضع آرتی به طور ویژه در حمایت از زمور است. برای نمونه، ۱۵۰ خبرنگار فرانسوی در روزهای اخیر با انتشار نامه‌ای اعلام کردند که اخبار نامزدهایی را که بیگانه‌هراسی یا عقاید فاشیستی پخش می‌کنند پوشش نخواهند داد. آرتی در مقاله‌ای مدعی شد که این نامه “متنی است که مشخصا اریک زمور را هدف می‌گیرد، هر چند که نامش مطرح نمی‌شود.”
این شبکه در مقاله‌ای دیگر احتمال ائتلاف زمور و لو پن را بررسی کرد. همزمان با انتشار این مقاله، شبکه آرتی گفت‌وگویی با شرکت دو مفسر برگزار کرد که معتقد بودند “راست ناسیونالیست هرگز تا این اندازه در دوره انتخابات قوی نبوده است” و رقابت زمور و لو پن با یکدیگر فقط به نفع ماکرون تمام خواهد شد.
اسپوتنیک اما بیشتر بر ویژگی‌های تفرقه‌انداز زمور تمرکز کرده است. این شبکه با اشاره به نظرسنجی بی‌وی‌ای گفت که زمور “جایی برای عقاید خاکستری نمی‌گذارد”. طبق این نظرسنجی، ۷۳ درصد مردم فرانسه دوست ندارند او نامزد انتخابات شود.
نتیجه‌ای که مخاطبان این دو شبکه از محتوای تولیدی آن‌ها می‌گیرند این است که مکرون به احتمال زیاد دوباره در انتخابات پیروز خواهد شد، و خواسته‌هایی نظیر افزایش مشارکت دموکراتیک، امنیت شغلی بیشتر، کاهش مهاجرت، و برداشته شدن محدودیت‌های مربوط به همه‌گیری کووید-۱۹ راه به جایی نخواهند برد.