وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای در مورد هواپیمای سرنگون‌شده اوکراینی می‌گوید کلیه ابعاد این سانحه “به حد کفایت” مورد توجه قرار گرفته است و ایران از سر “دلجویی” و “مهربانی” رقمی پرداخت می‌کند، اما نه بر اساس تعهد.
روابط عمومی وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز سه‌شنبه ۹ آذر ۱۴۰۰ (۳۰ نوامبر ۲۰۲۱) بیانیه‌ای در واکنش به بیانیه منتشرشده از سوی وزارت خارجه اوکراین منتشر کرد.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی در این بیانیه جدید خود می‌گوید در سه دور مذاکرات دوجانبه میان نمایندگان ایران و اوکراین در مرداد ۱۳۹۹، مهر ۱۳۹۹ و خرداد ۱۴۰۰ “به تمام جوانب فنی، نظامی، حقوقی، کیفری و پرداخت‌ها به تفصیل و متناسب با تعهدات بین‌المللی و حتی فراتر از آن پرداخته شده” است.
بیانیه می‌افزاید که جمهوری اسلامی ایران تمام یافته‌های خود را به اطلاع هیأت اوکرائینی رسانده و “در محدوده قوانین و مقررات” تلاش کرده است به سئوالات هیأت اوکراینی پاسخ‌های لازم را ارائه نماید.
هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین با شماره پرواز شماره ۷۵۲ اندکی پس از برخاستن از فرودگاه تهران در هشتم ژانویه ۲۰۲۰ در پی اصابت دو موشک سپاه پاسداران سرنگون شد. تمامی ۱۷۶ سرنشین هواپیما، از جمله ۸۵ شهروند کانادایی و ساکنان دائمی این کشور کشته شدند.
بیانیه وزارت خارجه ایران می‌گوید: «این وزارتخانه بر این باور است که کلیه ابعاد سانحه هواپیمای اوکراینی در قالب سه دور مذاکرات انجام شده بین هیات‌های دو طرف و سایر تماس‌های رسمی فی مابین، به حد کفایت مورد توجه قرار گرفته است. مع‌الوصف، جمهوری اسلامی ایران همواره آماده است به تعاملات دوجانبه از طریق سفارتخانه‌های دو طرف یا سایر دیدارها و تعاملات میان مقامات دو کشور ادامه دهد.»
شامگاه چهارشنبه، سوم آذر (۲۴ نوامبر) وزیران خارجه کشورهایی که شهروندان خود را در جریان سرنگونی هواپیمای مسافربری توسط سپاه پاسداران در نزدیکی تهران از دست داده‌اند، بار دیگر در مورد “کم‌کاری” جمهوری اسلامی در رسیدگی کامل به این حادثه خونین اعتراض کردند.
در بیانیه مشترک این چهار کشور ضمن تاکید بر ضرورت جبران خسارات ناشی از این حادثه آمده است: «ما وزیران کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا، ناامیدی عمیق خود را از این که جمهوری اسلامی ایران درخواست‌های متعدد ما برای مذاکره در مورد غرامت برای سرنگونی هواپیما را نپذیرفته است، ابراز می‌کنیم.»
ایران: پرداخت مبلغی از سر دلجویی و مهربانی و نه بر اساس تعهد
متن بیانیه وزارت خارجه ایران از به کاربردن دو مفهوم “خسارت” یا “غرامت” به خانواده جانباختگان اجتناب کرده است و می‌گوید که جمهوری اسلامی از سر “حسن نیت” و “دلجویی” و “از روی مهربانی” و ارفاغ (ex-gratia) بدون آن‌که تعهد آن را به رسمیت بشناسد، رقمی برای پرداخت به خانواده جانباختگان تعیین کرده است.
در متن بیانیه منتشرشده در وبگاه رسمی وزارت خارجه ایران آمده است «از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران بر اساس حسن نیت و بر مبنای ex-gratia و در راستای دلجویی از خانواده‌های جانباختگان، نسبت به تعیین رقمی برای پرداخت به خانواده‌های کلیه قربانیان (بدون هیچگونه تبعیض از قبیل تابعیت آنها) اقدام کرده و با تشکیل «ستاد پرداخت» در وزارت راه و شهرسازی، تاکنون به تعداد زیادی از خانواده‌ها پرداخت صورت گرفته و مراحل قانونی برای پرداخت به مابقی نیز در دست انجام است.»
در ادامه آمده است: «در همین راستا، علاوه بر اطلاع‌رسانی و پرداخت به اتباع ایرانی، طی یادداشت‌هایی، مراتب به دولت‌های اوکراین، کانادا، افغانستان و سوئد که برخی از اتباع آنان در میان جانباختگان قرار دارند اطلاع‌رسانی شده و آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای پرداخت به خانواده‌های اتباع جانباخته آنها اعلام گردیده است.»
خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی روز یکشنبه ۷ آذر (۲۸ نوامبر) با حضور در مقابل دادگاه پرونده هواپیمای ساقط شده اوکراینی دست به اعتراض زدند. آنها این دادگاه نظامی را “نمایشی و غیرقانونی” خواندند.
ویدیوهایی که در شبکه‌های اجتماعی از جمله در یوتیوب و توییتر منتشر شده حاکی از آن است که پلیس و نیروهای امنیتی تظاهرکنندگان را محاصره کرده‌اند.
در یکی از فیلم‌هایی که منتشر شده خانواده جانباختگان فریاد سر می‌دهند “ما اوباش نیستیم”، “ننگ بر حافظین جنایتکاران”.
خانواده‌های جانباختگان فریاد می‌زدند “سپاه پاسداران فرزندان ما را قتل عام کردند” و “بچه‌های ما سپر انسانی” شدند. آنها عامل و مسئول این “قتل عام” را خامنه‌ای و سپاه پاسداران ایران دانستند و علیه فرماندهان سپاه شعار دادند.
وزارت خارجه ایران در پایان بیانیه خود می‌افزاید: «این وزارتخانه بر این باور است که کلیه ابعاد سانحه هواپیمای اوکراینی در قالب سه دور مذاکرات انجام شده بین هیات‌های دو طرف و سایر تماس‌های رسمی فی مابین، به حد کفایت مورد توجه قرار گرفته است. مع‌الوصف، جمهوری اسلامی ایران همواره آماده است به تعاملات دوجانبه از طریق سفارتخانه های دو طرف یا سایر دیدارها و تعاملات میان مقامات دو کشور ادامه دهد.»