حملۀ بی‌محابای ارتش روسیه به نیروگاه اتمی “زاپُروژیا”، خطر بروز فاجعه‌ای دیگر چون حادثۀ چرنوبیل را زنده کرد. کشورهای غربی این حرکت روسیه را “غیرمسئولانه” توصیف کردند. رئیس جمهوری اوکراین هشدار داد که یک انفجار اتمی در نیروگاه‌های این کشور می‌تواند “پایان اروپا” باشد.
صبح جمعه چهارم مارس/۱۳ اسفند، روسیه بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا را در جنوب اوکراین تصرف کرد. به گفتۀ مقامات محلی، کارکنان نیروگاه مشغول بررسی وضعیت فنی نیروگاه هستند.
نیروگاه “زاپُروژیا” (Zaporijia) که دارای شش رآکتور است، در طول شب هدف شلیک روسیه قرار گرفت. آتش‌سوزی در یکی از ساختمان‌ها، نگرانی‌های زیادی را در مورد خطر بروز یک فاجعۀ اتمی دامن زد. وزیر خارجۀ اوکراین نوشت: اگر انفجاری در این نیروگاه صورت گیرد، ابعاد فاجعۀ اتمی ده برابر فاجعۀ چرنوبیل خواهد بود. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در مورد “خطر بزرگ” آسیب دیدن رآکتورها هشدار داد .
به گفتۀ ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهوری اوکراین، تانک‌های روسی به نیروگاه شلیک کرده‌اند. در ابتدای آتش‌سوزی، سربازان روسی به کارکنان نیروگاه اجازه نداده بودند که آتش را خاموش کنند و در نتیجه حریق تا نزدیک صبح ادامه داشته است. سرانجام آتش‌نشان‌های اوکراینی در ساعت شش بامداد وظیفۀ خود را به انجام رسانده‌اند.
به گفتۀ مسئولان انرژی اتمی اوکراین، رآکتور شماره یک از مدار خارج شده و رآکتور چهارم همچنان کار می‌کند. چهار رآکتور دیگر در مرحلۀ سرد شدن قرار دارند.
وحشت‌افکنی اتمی
زلنسکی مسکو را متهم کرد که برای پیشبرد مقاصدش در اوکراین، به “ترور اتمی” دست می‌زند. به عقیدۀ او پوتین می‌خواهد “چرنوبیل را تکرار کند”. زلنسکی گفت: “ما به دنیا هشدار می‌دهیم که تاکنون هیچ کشوری به غیر از روسیه، هیچگاه به یک نیروگاه اتمی شلیک نکرده است. این اولین بار در تاریخ بشر است که چنین واقعه‌ای رخ می‌دهد”. زلنسکی یادآوری کرد که اوکراین صاحب پانزده رآکتور اتمی است. به گفتۀ او “اگر انفجاری رخ دهد، پایان اروپا خواهد بود”. او خواستار یک اقدام عاجل اروپایی شد تا “از نابودی اروپا طی یک فاجعۀ اتمی جلوگیری شود”.
نیروگاه اتمی “زاپُروژیا” که بزرگترین نیروگاه اروپایی است، در شرایط حداکثر تولید (۶هزار مگاوات)، نیاز برق چهار میلیون واحد مسکونی کشور را تأمین می‌کرد. در عمل، حدود یک‌پنجم برق اوکراین در این نیروگاه تولید می‌شد. “زاپُروژیا” در سال ۱٩٨۵ – هشت سال بعد از نیروگاه چرنوبیل – در زمانی ساخته شد که اوکراین بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود. نیروگاه چرنوبیل در همان روزهای نخست حملۀ روسیه به اوکراین، به دست روس‌ها افتاد.
به گفتۀ بوریس جانسون نخست‌وزیر بریتانیا “کارهای غیرمسئولانۀ پرزیدنت پوتین حالا مستقیماً امنیت اروپا را تهدید می‌کند”. روزنامۀ فرانسوی لوموند می‌نویسد که جنگ اوکراین یک جنگ هسته‌ای نیست، با اینحال “عامل اتمی در مرکز وقایع قرار دارد”. به عقیدۀ یک پژوهشگر امور استراتژیک، اصول “بازدارندگی هسته‌ای” شکل جنگ اوکراین را تعیین می‌کند.
ولادیمیر پوتین در سخنان خود به طور ضمنی تهدید کرده است که “روسیه یک قدرت اتمی است”. برخی کارشناسان سیاسی معتقدند که پوتین اگر ناچار شود، از سلاح‌های اتمی تاکتیکی در اوکراین استفاده خواهد کرد.