خبرگزاری رویترز با استناد به گزارش محرمانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی مینویسد ایران بخشی از اورانیوم ۶۰ درصدی خود را «تغییر شکل» داده است؛ به طوری که بازگشت به شرایط برجام ۲۰۱۵ با مشکل مواجه شده است.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی با تغییر فرم بخشی از ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی – به شکلی که دیگر به آسانی قابل بازیافت، رقیق شدن و انتقال به خارج از کشور نباشد – اعضای اروپایی برجام و آمریکا را به چالش کشیده است.
با اینحال، رویترز مینویسد بعید به نظر میرسد تغییر شکل ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی مانعی برای احیای برجام باشد، اما بازگشت به شرایط برجام سال ۲۰۱۵ نیز سختتر خواهد بود.
بر اساس توافق برجام سال ۲۰۱۵، ایران تنها مجاز به ذخیره محدود اورانیوم ۳٫۶۷ درصد غنیسازی شدهاست. آخرین گزارش آژانس نشان میدهد ایران علاوه بر اورانیوم ۲۰ درصدی، حدود ۳۳ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی نیز غنیسازی کرده که بسیار نزدیک به سطح غنیسازی ۹۰ درصدی برای تولید بمب هستهای است.
پیشتر آمریکا و کشورهای اروپایی طرف برجام، پیشنهاد انتقال ذخایر اورانیوم بالای ۳٫۶۷ درصدی ایران به خارج را مطرح کرده بودند، اما تغییر کالبدی بخشی از ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی باعث خواهد شد که این کار به راحتی قابل انجام نباشد.
رویترز مینویسد آمریکا به ایران هشدار دادهاست از هرگونه اقدام تنشزا خودداری کند و بهویژه تبدیل اورانیوم با غلظت بالا به فرمهای دیگر را که مانعی برای بازگشت به شرایط برجام ۲۰۱۵ است، فوراً متوقف کند.
همچنین آمریکا به همراه فرانسه، بریتانیا و آلمان به عنوان اعضای اروپایی برجام با انتشار بیانیهای مشترک روز سهشنبه از ایران خواستهاند که دیگر عملیاتی در راستای تغییر شکل ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی انجام ندهد.
پیشتر آژانس به اعضای شورای حکام این نهاد بینالمللی گزارش داده بود که تمام ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران به شکل گاز هگزافلوراید اورانیوم است که به راحتی قابلیت رقیقسازی دوباره به سطح ۳٫۶۷ درصدی را دارد؛ اما در گزارش جدید خود میگوید ایران از تاریخ ۶ مارس تا ۱۵ مارس (نیمه دوم اسفند) در سه مرحله مجموعاً بیش از ۲٫۶ کیلوگرم از ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی خود را به شکل دیگری از اورانیوم با همان سطح غلظت تبدیل کردهاست.
شکل یادشده با قابلیت پرتوافکنی، تولید مولیبدن-۹۹ میکند؛ ایزوتوپی که عموماً در فرآیند تصویربرداری پزشکی کاربرد دارد. اورانیوم باقیمانده از این فرآیند نیز قابلیت بازیابی به سطح اورانیوم ۶۰ درصدی را دارد.
ایران همچنین ماههاست که اقدام به تولید اورانیوم فلزی کردهاست. کشورهای غربی هشدار دادهاند که این ماده برای تولید بمب هستهای کاربرد دارد و توجیهی برای مصرف غیرنظامی در ایران ندارد.
مذاکرات هستهای بیش از ۱۱ ماه است که در جریان است، اما بهرغم رسیدن به مرحله نهایی، با برخی اختلافات حلنشده مواجه شدهاست.
ایران خواهان تضمین آمریکا برای عدم خروج از برجام در آینده است و میگوید همه تحریمها باید یکجا برداشته شود. دولت جو بایدن اعلام کرده که از طرف دولتهای آتی کشور نمیتواند برای عدم خروج از برجام تضمین دهد. ایالات متحده همچنین گفتهاست تنها تحریمهای مربوط به برنامه هستهای لغو خواهد شد.
روسیه نیز اخیراً با طرح شروط جدید برای تضمین عدم تأثیر تحریمهای غرب علیه کرملین بر همکاریهای روسیه با ایران، مذاکرات هستهای را با چالش مواجه کردهاست.