دیدار رافائل گروسی با علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در تهران، ۴ شهریور ۱۳۹۹
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار است امروز وارد ایران شود. هدف از این سفر تلاش برای قانع کردن تهران به بازگشت به تعهدات بین‌المللی در قالب توافقنامه برجام است.
آقای گروسی در حالی به تهران می‌رود که مهلت ایران به آمریکا برای برداشتن تحریم‌ها تمام می‌شود و از روز پنجم اسفند اجرای پروتکل الحاقی و بازرسی‌های سرزده بازرسان سازمان انرژی اتمی به مراکز هسته‌ای متوقف خواهد شد.
این دومین سفر رافائل گروسی به ایران در یک سال گذشته است.
آقای گروسی چند ساعت پیش در توییتی نوشت به تهران می‌رود تا ضمن ملاقات با مقام‌های ارشد ایرانی یک راه حل مشترک مطابق با قوانین ایران پیدا کنند تا آژانس بتواند به نظارت‌های حیاتی و ارزیابی فعالیت‌های هسته‌ای ایران ادامه دهد. اقدامی که به گفته او به نفع همه طرف‌هاست.
همزمان با این سفر دیشب خبرگزاری رویترز در وین به نقل از دیپلمات‌ها خبر داد که آژانس انرژی اتمی در دو سایت هسته‌ای ایران آثار اورانیوم پیدا کرده است.
در دو روز گذشته دولت جو بایدن این پیام را به ایران فرستاده که آماده نشستن بر سر میز مذاکره برای کاهش تحریم‌هاست به شرطی که تهران هم به تعهدات خود در قالب برجام بازگردد.
دیروز آقای بایدن در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کرد که کشورش حاضر است با گروه پنج به علاوه یک برای احیای توافق هسته‌ای با ایران وارد مذاکره شود.
همزمان آنتونی بلینکن، وزیرخارجه جدید آمریکا هم در مصاحبه با بی‌بی‌سی تاکید کرد واشنگتن به دعوت سه کشور اروپایی برای برگزاری جلسه مشترک و غیر رسمی با ایران درباره برجام، جواب مثبت داده است.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که در دولت باراک اوباما به امضا رسیده بود، با فرمان خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا متوقف ماند.
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران هفته پیش بار دیگر بر موضع این کشور تاکید کرد که پیش از مذاکره قدم اول را باید آمریکا با حذف تمام تحریم‌ها بردارد و بعد از “راستی آزمایی” ایران حاضر به مذاکره خواهد بود.
آمریکا می‌گوید در اقدامی تازه از موضع دولت قبلی این کشور در مکانسیم ماشه عقب‌نشینی کرده همزمان محدودیت تردد دیپلمات‌های ایرانی در نیویورک را برداشته است.
واکنش‌ها در ایران به تحولات دیپلماتیک
امروز روزنامه دولت ایران تیتر اول خود را به این تغییرات در دیپلماسی برجام اختصاص داده و با تیتر یک “عقب‌نشینی از ماشه شکست‌خورده” نوشت که دولت آمریکا با انجام چند اقدام اولیه در برجام کوشید در آستانه فرارسیدن ضرب‌الاجل تهران برای متوقف کردن اجرای پروتکل الحاقی، حال و هوای تحولات طوفانی برجام را که در دوره دونالد ترامپ رقم خورده بود، تعدیل کند.
به تعبیر این روزنامه این تغییرات نشان می‌دهد که آقای بایدن “هشدارها برای فرصت اندک جهت جبران مافات” مخدوش شدن روند اجرای توافق هسته‌ای را “جدی گرفته است” اما تاکید کرده که تا این اقدامات و مواضع آمریکا تاثیر ملموسی بر منافع ایران نداشته باشد “نمی‌توان انتظار داشت که به‌زودی گره‌ای از کلاف سردرگم این توافق باز شود.”
در مقابل روزنامه کیهان با موضعی متفاوت، تحولات اخیر را “فریب” توصیف کرده و هشدار داده که “شرط بازگشت آمریکا به برجام لغو همه تحریم‌هاست.”
حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان در سرمقاله خود عقب‌نشینی دولت بایدن از مکانیسم ماشه را “خنده‌دارترین نمونه ترفند” تازه آمریکا توصیف کرده که به تعبیر آقای شریعتمداری “امتیاز جعلی و دروغین” آمریکا است.
او از واکنش محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران به اعلام این سیاست ابراز تعجب کرده و او را “بی‌دقت” خوانده و گفته “آمریکا قصد دارد درخواستی را که قبلا و رسما از سوی شورای امنیت رد شده است، به عنوان امتیاز به ایران بفروشد.”
نماینده رهبر ایران در روزنامه محافظه‌کار کیهان خطاب به آقای ظریف به نمایندگی از دولت حسن روحانی گفته: “هیچگونه مذاکره‌ای با آمریکا در میان نخواهد بود…. ضمن آنکه مسئله اصلی کشورمان بازگشت آمریکا به برجام نیست. مسئله اصلی لغو تمامی تحریم‌هاست.
بایدن: حاضریم به ۱+۵ برگردیم؛ ایران می‌گوید اول تحریم‌ها را لغو کنید
مذاکرات برای ادامه اجرای پروتکل
بعد از آنکه ایران رسما به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد از روز ۲۳ فوریه اجرای پروتکل الحاقی را متوقف می‌کند، آژانس سه شنبه پیش بعد از ارائه گزارشی به اعضا گفت: “مدیرکل گروسی پیشنهاد کرده است به ایران سفر کند تا کار اساسی آژانس در زمینه تصدیق ادامه پیدا کند.”
پروتکل الحاقی به بازرسان آژانس اجازه می‌دهد تا به فوریت از مراکز اتمی ایران بازدید و بازرسی انجام دهند و در صورتی که مشکوک به فعالیت اتمی در یک مرکز غیر اتمی شدند، با انجام نمونه برداری از محیط اطراف آن مرکز، از احتمال کار با مواد رادیواکتیو مطلع شوند و در صورتی که چنین اقدامی انجام شده بود خواهان جوابگویی ایران شوند.
ایران می‌گوید توقف اجرای پروتکل الحاقی قابل تجدیدنظر است و در صورتی که طرف‌های دیگر توافق هسته‌ای به تعهدات خود عمل کنند ایران هم دوباره اجرای این پروتکل را از سر می‌گیرد.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در بیانیه ای گفت که آقای گروسی “به رایزنی با ایران” ادامه می‌دهد اما جزییات بیشتری ارائه نکرده است.
آقای گروسی که در سال ۲۰۱۹ مدیریت آژانس را به عهده گرفت تاکنون یک بار به ایران سفر کرده است.
سفر اوت ۲۰۲۰ او به ایران موفقیت آمیز توصیف شد چون به بازرسان آژانس اجازه داد به دو سایت دسترسی داشته باشند که در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی محل انجام فعالیت‌های اعلام نشده هسته‌ای ایران بوده است.