در جریان دیدار امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان از ایران، دو کشور ۱۷ سند جدید همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری و گردشگری امضا کردند.
سفر دو روزه رئیس جمهوری تاجیکستان به ایران روز یکشنبه، ۲۹ مه، آغاز شده بود. صبح روز دوشنبه مراسم استقبال از امامعلی رحمان در کاخ سعداباد تهران برگزار شد.
امامعلی رحمان بعد از وقفه تقریبا ۹ ساله از ایران بازدید می‌کند. در دو دوره ریاست جمهوری حسن روحانی در ایران روابط دو کشور همزبان و هم‌فرهنگ به گونه بی‌سابقه تیره بود.
با توجه به تحولات منطقه‌ای اهمیت زمانی این سفر رئیس جمهور تاجیکستان به ایران چه می‌تواند باشد؟
این دیدار غیرمنتظره نبود، زیرا در محافل رسانه‌ای و دیپلماتیک از چند هفته بدین سو موضوع سفر رئیس جمهوری تاجیکستان به ایران مطرح بود. با وجود این، از نظر زمانی این دیدار آقای رحمان از ایران چند پیامی می‌تواند داشته باشد.
اول این که هم ایران و هم تاجیکستان از شریکان استراتژیک و متحدان روسیه در منطقه هستند. روسیه بیش از سه ماه می‌شود که مشغول جنگ با اوکراین است.
هرچند روسیه یک پایگاه بزرگ نظامی در تاجیکستان دارد، اما ظاهراً از بروز ناآرامی‌های احتمالی در آسیای میانه، یک منطقه تحت نفوذش نگران است. و شاید به این دلیل، فکر می‌کند که بهتر است ایران و تاجیکستان در مرحله کنونی روابط بهتری داشته باشند.
اتفاقاً، گردش تازه در روابط سرد تاجیکستان و ایران بعد از سفر شهریور ماه گذشته ابراهیم رئیسی به تاجیکستان صورت گرفت. آقای رئیسی در همایش سران کشورهای عضو سازمان شانگهای در دوشنبه حضور پیدا کرد و در آن نشست، ایران به عضویت کامل این سازمان پذیرفته شد. سازمان همکاری‌های شانگهای یک سازمان تحت نفوذ روسیه و چین است.
اهمیت دیگر زمانی این سفر ، اختلافات شدید مرزی تاجیکستان با همسایه اش قرقیزستان است که یک سال پیش منجر به درگیری شدید در مناطق مرزی دو کشور شده بود.
قرقیزستان از ترکیه پهپادهای “بیرق‌دار” ساخت ترکیه خریداری و با استفاده از آنها چند رزمایش نظامی در نزدیکی مرز تاجیکستان برگزار کرد.
دو هفته پیش در جریان دیدار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران یک خط تولید پهپادهای ایرانی ابابیل ۲ در شهر دوشنبه راه‌اندازی شد که یک نوع پاسخ تاجیکستان و ایران به قرقیزیستان و ترکیه می‌تواند باشد.
اهمیت دیگر زمانی دیدار امامعلی رحمان از ایران به تحولات اخیر افغانستان و به قدرت بازگشتن طالبان در این کشور مربوط است که در هر دو کشور بر نگرانی‌های امنیتی بیشتر دامن زده است.
به این دلیل، اهمیت خاص روابط ایران با تاجیکستان را در ارتباط با همسایه مشترکشان و طالبان باید در نظر گرفت.
ایران و تاجیکستان در دوران حکومت قبلی طالبان در افغانستان در سال‌های ۱۹۹۶-۲۰۰۱ با این گروه مخالفت داشتند و از ائتلاف شمال به رهبری احمدشاه مسعود حمایت می‌کردند.
اما بعد از بازگشت دوباره طالبان به قدرت در افغانستان در ۹ ماه پیش، موضع‌گیری ایران و تاجیکستان در قبال حکومت طالبان متفاوت بود. ایران در آغاز شاید به دلیل بیرون رفتن آمریکایی‌ها از افغانستان، از بازگشت حکومت طالبان خوشحال بود.
به این دلیل چند هیئت طالبان را در تهران پذیرفت و سفارتش را در کابل فعال کرد.
تاجیکستان برعکس ایران، از روز نخست بازگشت طالبان به قدرت با این گروه میانه خوب ندارد و همواره خواستار تشکیل یک حکومت فراگیر ملی در افغانستان است.
حالا عاملی که بیشتر باعث نگرانی‌های امنیتی دو کشور شده، گسترش تروریسم و افراطگرایی در افغانستان است. ایران از ادامه قتل و کُشتار هزاره‌ها در افغانستان و از حضور پنج میلیون مهاجر افغانستانی در خاک این کشور ناراحت است.
و بازگشت این مهاجران به افغانستان را یکی از راه‌های کمک به ایجاد ثبات در این کشور می‌داند.
تاجیکستان را حضور جماعت انصار‌الله، حرکت اسلامی ازبکستان، شاخه خراسان داعش و ده‌ها گروه تندرو دیگر در افغانستان نگران کرده و در صورت حمله آنها به تاجیکستان شاید روی کمک‌های دفاعی و نظامی متحدانش مثل ایران حساب کند.
حالا این دو کشور که از همسایه‌‌های افغانستان هستند، در قبال آینده افغانستان و حکومت طالبان موضع تقریباً یکسان دارند. یعنی آنها به این نتیجه رسیده‌اند که امنیت، صلح و ثبات در افغانستان برای همه کشورهای منطقه ضروری و لازم است.
و هم این که باید همه کشورهای منطقه اقدامات بازدارنده مشترک برای جلوگیری از شکل‌گیری هسته‌های نا امنی و بی‌ثباتی در افغانستان را روی دست بگیرند و همین طور تشکیل یک حکومت فراگیر در افغانستان حداقل بخشی از مشکلات مردم این کشور را می‌تواند از میان ببرد.