در حالی که مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند نیروهای طالبان توان و مهارت لازم برای مرزبانی را ندارند، حسن کاظمی قمی، نماینده ابراهیم رئیسی در امور افغانستان، اعلام کرد تهران حاضر است «یک طرفه» مسئولیت برقراری امنیت مرزهای زمینی مشترک دو کشور ایران و افغانستان را برعهده بگیرد.
کاظمی قمی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا که روز یکشنبه ششم شهریور منتشر شد، با تأکید بر تردد «تجاری» و تراکم زیاد در مرزهای مشترک ایران و افغانستان، گفت: «طالبانی که حاکم شده هنوز در پاسگاه‌ها نیرو ندارد، لباس‌های متحد الشکل ندارد».
او افزود: «اگر جمهوری اسلامی ایران یک طرفه در مرزها امنیت برقرار کند مسئله‌ای نیست ما باید این کار را انجام دهیم. چندین سال هم تأمین امنیت مرز مشترک ایران و عراق را ما یک طرفه به عهده گرفتیم تا اینکه امروز به طور مشترک کار می‌کنیم».
این اظهارات در حالی است که از زمان به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان در تابستان سال گذشته تاکنون، بارها نیروهای طالبان با نیروهای کشورهای همسایه از جمله ایران در مرزهای افغانستان درگیر شده‌اند.
کمتر از یک ماه پیش، در یک درگیری مسلحانه بین طالبان با نیروهای مرزبانی ایران رخ داد، دست‌کم یک کشته و یک زخمی برجای گذاشت.
خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، گزارش داد که این درگیری به‌دنبال تلاش نیروهای طالبان در برافراشتن پرچم خود، در منطقه‌ای که این خبرگزاری آن را «خارج از قلمرو افغانستان» نامید، رخ داد.
قبل از آن نیز، در یک درگیری دیگر، یک مرزبان استان سیستان و بلوچستان ایران با شلیک نیروهای طالبان کشته شد.
احمد وحیدی، وزیر کشور ایران، اوایل بهار پس از یک درگیری مشابه گفت طالبان اشتباهاً فکر کرده بود که می‌توانند برخی نقاط مرزی را در دست داشته باشند.
ایران بارها تأکید کرده نیروهای طالبان از ممارست کافی و دانش لازم در مورد مرزها و مناطقی که مجاز به مراقبت و استقرار در آن هستند، برخوردار نیستند و خطوط مرزی را دقیقاً مراعات نمی‌کنند.
کاظمی قمی همچنین در مورد به رسمیت شناختن طالبان گفت جمهوری اسلامی تا «دولت فراگیر» در کابل تشکیل نشود دولت کنونی در افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسد.
او اضافه کرد با این حال، تهران از بیم افزایش «تروریسم» در افغانستان و کشیده شدن آن به سمت مرزها و همچنین موضوع «آوارگان» افغان «با طالبان تعامل می‌کند».
در مورد حقابه طالبان «نیاز به زمان دارند»
مقام‌های جمهوری اسلامی درباره مسئله حقابه رود هیرمند نیز با طالبان دچار اختلاف شدید هستند.
نماینده ابراهیم رئیسی در امور افغانستان در این زمینه گفت: «مسئله حقابه، مسئله ایران و طالبان نیست، موضوع بین ایران و افغانستان است. سدی که ساخته شد با این هدف بود که بتوانند آب را آن طور که می خواهند مدیریت کنند».
او با اشاره به این که نیروهای طالبان مسیر جریان آب هیرمند را «اشتباهاً» به مسیر دیگری هدایت کرده‌اند، افزود آنان گفته‌اند «این اتفاق دیگر نمی‌افتد» و برای جبران «نیاز به زمان دارند».
به تازگی آرزو اشرفی‌زاده، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ایران، اعلام کرده که گروه طالبان با وجود وعده تعیین حق‌آبه هامون، مانند دولت قبلی افغانستان مسیر رودخانه هیرمند را به سمت «گودزره» منحرف کرده است.
این در حالی بود که چند روز قبل از آن، کاظمی قمی مدعی رهاسازی حقابه هیرمند توسط طالبان به خاطر «بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی» جمهوری اسلامی شده بود.
برخی مقام‌ها به ویژه مقام‌های محیط زیستی در ایران وزارت خارجه و وزارت نیرو را به کم‌کاری در زمینه گرفتن حقابه ایران از رود هیرمند متهم می‌کنند.
اما کاظمی قمی در گفت‌وگوی خود با ایسنا بار دیگر وعده داد: «اگر قرار باشد یادداشت اعتراضی داده شود این کار را وزارت خارجه و نه وزارت نیرو انجام خواهد داد. همچنین اگر قرار باشد صحبتی با هیات حاکمه انجام شود نماینده ویژه این کار را می‌کند».
به گفته جبار وطن فدا، معاون کمیسار آب هیرمند در ایران، ایجاد سد انحرافی کمال‌خان بر روی رودخانه هیرمند در فروردین ۱۴۰۰ موجب شد از ورود حدود ۹۵۰ میلیون متر مکعب به دریاچه هامون در ایران جلوگیری شود.
همچنین حبیب‌الله ده‌مرده، نماینده زابل و زهر که سابقه استانداری سابق سیستان و بلوچستان را دارد، اعلام کرده که طالبان تنها یک مرتبه در فروردین امسال حدود چهار میلیون متر مکعب به ایران آب داد.