در پایان سال ۱۳۹۹ سازمان حقوق بشری هه‌نگاو گزارش آماری خود را از وضعیت حقوق بشر در کُردستان-ایران منتشر می‌کند.
با استناد به آمار به ثبت رسیده در مرکز آمار و اسناد سازمان حقوق بشری هه‌نگاو، طی سال ۱۳۹۹ خورشیدی، دستکم ۵۶ شهروند کُرد اعدام و بیش از ۵۰۰ شهروند نیز بازداشت شده‌اند که ١٤٩ نفر از آنها محاکمه و به اعدام، حبس و شلاق محکوم شده‌اند. در این مدت ۲۳۸ کولبر و کاسبکار و همچنین ۳۶ شهروند عادی کشته و زخمی شده‌اند و ۴۱ شهروند نیز در اثر انفجار مین قربانی شده و ۲۲ زندانی نیز در زندان‌های شهرهای کُردستان جان باخته‌اند.
آمار تفکیکی
اعدام
با استناد به آمار هه‌نگاو، طی سال ١٣٩٩ خورشیدی، دستکم حکم اعدام ٥٦ شهروند کُرد در زندان‌های ایران به اجرا در آمده است. در این بازه زمانی ۴ زندانی سیاسی اعدام شده‌اند و ٤٨ مورد نیز به دلیل قتل عمد به اعدام محکوم و حکمشان به اجرا در آمده است.
نکته قابل توجه در اعدام زندانیان سیاسی اجرای اعدام هدایت عبدالله پور به صورت تیر باران بوده که حتی بر اساس مقررات داخلی جمهوری اسلامی ممنوع و در دهه‌های اخیر بی‌سابقه بوده است. طی سال ٩٩ حکم اعدام یک متهم با هویت شایان سعیدپور که در نوجوانی به اعدام محکوم شده و هم چنین دو زن به اجرا در آمده است.
مصطفی سلیمی، هدایت عبدالله پور، دیاکو رسول‌زاده و صابر شیخ عبدالله چهار زندانی سیاسی هستند که طی سال گذشته اعدام شده‌اند.
تفکیک بر حسب استان
استان آذربایجان‌غربی (ارومیه): ۱۹ مورد (۱۹ مرد)
استان کُردستان (سنندج): ۱۷ مورد (۲ زن و۱۵ مرد)
استان: کرمانشاه: ۹ مورد (۹ مرد)
استان لرستان: ۹ مورد (۹ مرد)
استان ایلام: ۱ مورد (۱ مرد)
استان مازندران: ۱ مورد (۱ مرد)
تفکیک بر حسب اتهام
فعالین سیاسی: ۴ مورد
قتل عمد: ۴۸ مورد
جرایم مرتبط با مواد مخدر: ۴ مورد
کشتار کولبران
طی سال ۱۳۹۹ دستکم ۲۳۸ کولبر و کاسبکار کُرد کشته و زخمی شده‌اند که ۶۷ نفر از آنها جانشان را از دست داده و ۱۷۱ نفر نیز زخمی شده‌اند.
بیشترین کولبر و کاسبکار در مرزهای استان آذربایجان‌غربی (ارومیه) قربانی شده‌اند که ۱۰۱ مورد بوده است.
همچنین، ۱۹۹ کولبر و کاسبکار با شلیک مستقیم نیروهای مسلح ایران و ترکیه کشته و زخمی شده‌اند. از این تعداد ٦ مورد توسط نظامیان ترکیه به قتل رسیده و ١١ مورد نیز مجروح شدەاند.
طی سال ۱۳۹۹ دستکم ۳ کولبر زیر ۱۸ سال جانشان را از دست داده و ۳ کولبر دیگر نیز زخمی شده‌اند.
علت مرگ یا مجروحیت
شلیک مستقیم: ۱۹۹ مورد (۴۷ کشته و ۱۵۲ زخمی) معادل ۸۳.۵٪ کل موارد.
سوانح طبیعی: ۲۷ مورد (۱۶ کشته و ۱۱ زخمی) معادل ۱۱.۵٪ کل موارد.
انفجار مین: ۵ مورد (۵ زخمی) معادل ۲.۱٪ کل موارد.
سوانح رانندگی: ۵ مورد (۳ کشته و ۲ زخمی) معادل ۲.۱٪ کل موارد.
ضرب و شتم و شکنجه: ۲ مورد (۱ کشته و ۱ زخمی) معادل ۰۸٪ کل موارد.
تفکیک بر حسب استان
استان آذربایجان‌غربی (ارومیه): ۱۰۱ مورد (۴۸ کشته و ۵۳ زخمی)
استان کُردستان (سنندج): ۷۲ مورد (۱۶ کشته و ۵۶ زخمی)
استان کرمانشاه: ۶۵ مورد (۳ کشته و ۶۲ زخمی)
قتل و کشتار شهروندان عادی
با استناد به آمار هه‌نگاو، طی سال ۱۳۹۹ دستکم ۳۶ شهروند کُرد در مرزهای کُردستان با شلیک مستقیم نیروهای مسلح ایران و ترکیه کشته و یا زخمی شده‌اند که ۱۶ نفر از آنها جانشان را از دست داده و ۲۰ نفر نیز مجروح شده‌اند.
۳ شهروند اهل شهرهای اشنویه و ماکو توسط نیروهای مسلح ترکیه به قتل رسیده‌اند.
تفکیک بر حسب استان
استان ایلام: ۱ مورد (۱ کشته)
استان کرمانشاه: ۶ مورد (۳ کشته و ۳ زخمی)
استان کُردستان: ۱۳ مورد (۲ کشته و ۱۱ زخمی)
استان آذربایجان‌غربی: ۱۶ مورد (۱۰ کشته و ۶ زخمی)
قربانیان انفجار مین
طی سال ۱۳۹۹ خورشیدی دستکم ۴۱ شهروند در مرزهای کُردستان در اثر انفجار مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ ایران و عراق قربانی شده اند.
از این ۴۱ مورد ۱۰ مورد جانشان را از دست داده و بیشترین قربانیان با ۲۰ مورد کولبران و کاسبکاران و کشاورزان کُرد بوده‌اند. همچنین ۱۸ نظامی و ۳ شهروند نیز قربانی انفجار مین شده‌اند.
تفکیک بر حسب استان
استان آذربایجان‌غربی(ارومیه): ۹ مورد معادل ۲۱.۵٪ کل موارد.
استان کُردستان (سنندج): ۱۱ مورد معادل ۲۷٪ کل موارد.
استان: کرمانشاه: ۱۱ مورد معادل ۲۷٪ کل موارد.
استان ایلام: ۱۰ مورد معادل ۲۴.۵٪ کل موارد.
وضعیت زندان‌ها
در سال گذشته دستکم ۲۲ زندانی در زندان‌های کُردستان جانشان را از دست داده‌اند که ۹ مورد آنها به دلیل ابتلا به ویروس کرونا بوده است.
همچنین ۶ زندانی زیر شکنجه نهادهای امنیتی به قتل رسیده و یک شهروند پس از بازداشت هدف شلیک گلوله قرار گرفته و جانش را از دست داده است. یکی از زندانیانی که زیر شکنجه به قتل رسید یک دانشجوی اهل جوانرود با هویت خلیل مرادی بود که به دلیل فعالیت سیاسی بازداشت و در کرمانشاه و زیر شکنجه نهادهای امنیتی به قتل رسید.
بازداشت‌های غیرقانونی و خودسرانه
طی سال گذشته خورشیدی بیش از ۵۰۰ شهروند کُرد توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت شده‌اند.
تاکنون هویت ۴۶۱ نفر از این افراد برای هه‌نگاو احراز شده که بیشتر آنها به اتهام فعالیت سیاسی و همکاری با احزاب کُردستانی اپوزسیون حکومت بازداشت شده‌اند.
۳۳ زن و ۱۳ نوجوان، ۹ دانشجو، ۳ وکیل، ۳ معلم و ۹ فعال رسانه‌ای در میان بازداشت شدگان قرار دارند. بیشترین آمار بازداشت شهروندان کُرد در استان کُردستان و آذربایجان‌غربی ثبت شده است.
تفکیک بر حسب استان
استان آذربایجان‌غربی (ارومیه): ۲۰۴ مورد
استان کُردستان (سنندج): ۱۸۱
استان: کرمانشاه: ۶۰ مورد
استان لرستان: ۳ مورد
استان ایلام: ۹ مورد
استان مازندران: ۱ مورد
استان همدان: ۱ مورد
اتهام بازداشت شدگان
سیاسی و همکاری با احزاب کُردستانی: ۳۴۶ مورد
فعالین مدنی: ۵۵ مورد
فعالین عقیدتی: ۴۶ مورد
کولبران و کاسبکاران: ۱۴ مورد
صدور احکام حبس و شلاق برای فعالان سیاسی و مدنی
در سال ۱۳۹۹ دستکم ۱۴۹ فعال کُرد توسط دادگاه‌های جمهوری اسلامی ایران محاکمه و به حبس، اعدام و یا شلاق محکوم شده‌اند.
بر طبق آمار هه‌نگاو، ۱۴۷ فعال کُرد جمعاً به ۴۸۳ سال و ۱۰ ماه حبس و دو فعال سیاسی و فعال سیاسی و مذهبی کُرد نیز به اعدام محکوم شده‌اند. همچنین ۳۲ نفر از این افراد جمعاً به ۱۲۱۲ ضربه شلاق محکوم شده‌اند.
در سال گذشته دستکم ١١ فعال زن کُرد توسط دستگاه قضایی ایران جمعاً بە ٥٢ سال و ٣ ماه حبس و ۳۰ ضربه شلاق محکوم شدەاند که ٨ نفر از آنها به اتهام فعالیت سیاسی و همکاری با احزاب کُردستانی اپوزسیون حکومت و ٣ نفر نیز به اتهام فعالیت مدنی به حبس محکوم شده‌اند.
