دستزدن فرماندهان ارتش و تشویق رجب طیب اردوغان در یک مراسم، جنجال جدیدی در سیاست داخلی ترکیه به راه انداخته است. در آن سخنرانی آقای اردوغان به شدت از مخالفان دولت ترکیه انتقاد میکرده است.
رجب طیب اردوغان ۹ ژانویه در مراسمی در یک کارخانه تولید تانک در استان سقاریه در شمال غربی ترکیه ابتدا سرمایهگذاری دولتش را در صنایع نظامی ستایش کرده و بعد از کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوریخواه خلق ترکیه که مخالف اصلی دولت است، به شدت انتقاد کرده است.
او همچنین کمال قلیچداراوغلو را متهم کرد که از دولتهای خارجی «التماس کمک دارد».
رسانههای نزدیک به احزاب اپوزیسیون گزارش کردهاند که فرماندهان ارشد ارتش از جمله ژنرال یاشار گولر، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و ژنرال موسی آوسور، فرمانده نیروی زمینی ارتش ترکیه، بعد از این سخنان آقای اردوغان در حال تشویق او بودهاند.
به گفته منتقدان، این صحنهها تصويری مخدوش از اصل تفکیک نیروهای نظامی و سیاست ارائه میدهد.
یک روز بعد از این سخنرانی، آقای قلیچداراوغلو در جلسه هفتگی نمایندگان حزب جمهوریخواه خلق ترکیه در پارلمان از رییسجمهور ترکیه و فرماندهان ارتش به دلیل تشویق رجب طیب اردوغان انتقاد کرد.
کمال قلیچداراوغلو گفت: «اردوغان به همه آن چیزی تبدیل شده که در گذشته منتقدش بود… او چنان سیستمی را ایجاد کرده که وقتی از من انتقاد سیاسی میکند، سربازان برایش کف بزنند. من شخصا اهمیتی نمیدهم که نیروهای نظامی دست زدهاند، اما این نشان دهنده یک فساد بزرگ در حکومت است.»
او اضافه کرد: «ردههای فرماندهی [ارتش] باید جایگاهشان را بدانند. سیاست کار سربازان نیست.»
عمر چلیک، سخنگوی حزب حاکم عدالت و توسعه ۱۱ ژانویه در بیانیهای که از رسانهها پخش شد، اظهارات رییس حزب جمهوریخواه خلق ترکیه را «بسیار سنگین» خواند و گفت او «با حمله و توهین» به ارتش از خط قرمزها عبور کرده است.
این منازعه در آستانه انتخابات ریاستجمهوری و انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۳ اتفاق میافتد. به کمال قلیچدار اوغلو به عنوان نامزد احتمالی احزاب مخالف برای رقابت با رجب طیب اردوغان نگاه میشود.
«دخالت در سیاست»
رسانههای طرفدار اپوزیسیون به این جنجال توجه خاصی نشان دادهاند و روزنامههای سکولار جمهوریت و سوزکو ۱۱ ژانویه صحبتهای قلیچداراوغلو را در تیترهای اصلی صفحه اول خود گذاشتهاند.
سلجوک تپلی، مجری برنامه پربیننده خبری تلویزیون فاکس در حالی که ظاهرا از تشویق فرماندهان ارتش انتقاد میکرد، گفت که مسائل نظامی باید «فراتر از بحثهای سیاسی» باشد.
تپلی اضافه کرد: «آیا فکر نمیکنید که رفتار فرماندهان مشکل داشت؟ آیا آنها اصلا به این چیزها فکر میکنند؟»
مراد یتکین، روزنامهنگار باسابقه هم «تغییر نقشهای» دولت و اپوزیسیون را برجسته کرد و به ماجرای چند سال پیش اشاره کرد که حزب عدالت و توسعه با برخی از عناصر ارتش دچار مجادله شده بود.
یتکین ۱۱ ژانویه در وبسایت خود نوشت: «[اردوغان] چند ماه قبل از انتخابات از رهبر حزب جمهوریخواه خلق به سربازان شکایت میکند، در حالی که رهبر حزب جمهوریخواه، رهبر حزب عدالت و توسعه را به نظامیگری متهم میکند و به فرماندهان هشدار میدهد که در سیاست دخالت نکنند.»
ییلدیرای اوغور، نویسنده روزنامه محافظهکار کرار در اظهارنظری مشابه نوشت که اگر واکنش قلیچداراوغلو یک دهه قبل اتفاق میافتاد «کسی آن را باور نمیکرد.»
در مقابل، رسانههای مدافع دولت از جمله روزنامه ملیگرای افراطی آیدینلیک قلیچداراوغلو را به ابراز «دشمنی» علیه ارتش ترکیه متهم کردند.
شبکه تلویزیونی «خبر» که طرفدار دولت است در بخش خبری عصر خود گفت قلیچداراوغلو «ردههای بالای فرماندهی ارتش را هدف قرار داده است.»
نبی میس، مدیر مطالعات سیاسی اندیشکده ستا که حامی دولت است، به شبکه خبر گفت که اظهارات قلیچداراوغلو به خاطر چیزی است که او تلاش قبل از انتخابات برای جلب نظر حزب دموکراتیک خلق حامی کردها خواند.
محافل حامی دولت مدتهاست که حزب جمهوریخواه خلق را متهم میکنند که با حزب دموکراتیک خلق همکاری دارد. حزبی که به گفته آنها با حزب غیرقانونی کارگران کردستان (پکک) در ارتباط است.
جنجال اخیر یادآور منازعهای مشابه در سال ۲۰۱۸ است. آن زمان اسماعیل متین تمیل، فرمانده سابق ارتش، رجیب طیب اردوغان، را که از محرم اینجه، نامزد وقت ریاست جمهوری حزب جمهوری خلق انتقاد میکرد، تشویق کرد.
آن اتفاق موضوع برجسته کمپین انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۸ شد که در آن، اردوغان در دور اول رایگیری اکثریت مطلق را به دست آورد.