به قلم…..شورش محی
منبع……FDD
علت قرارداد،پکن،عربستان سعودی و ایران چیست؟
عربستان سعودی و ایران به جز وعده عدم مداخله در امور یکدیگر و احیای روابط دیپلماتیک، در توافقی که در اوایل ماه جاری در پکن امضا کردند، هیچ توافق دیگری امضا نکردند.
اما با جستجو بر اساس اظهارات و سرمقاله‌های مقامات در مطبوعات سعودی و ایران، به نظر می‌رسد هر دو طرف ناخواسته در یک چیز توافق دارند: این توافق نقش آمریکا را در منطقه و خلیج فارس به حداقل می‌رساند. برای ایرانی‌ها، جایگزینی چین با آمریکا نتیجه یک پیروزی خیالی ایران بر آمریکا است و برای سعودی‌ها، ردپای کوچک‌تر آمریکا در منطقه و چیزی است که واشنگتن می‌خواهد.اما در حالی که ریاض هنوز برای/ فسخ توافق نامه/ تسلیم واشنگتون نشده است، عربستان سعودی شروع به آزمایش انتخاب های دیگر کرده است.
در حالی که جزئیات در مورد معامله کم است، چند نکته در مقالات و تحلیلهای سیاستمداران سه کشورمی تواند کمی موضوع را روشن کند. مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر سابق عراق، که اولین جلسه از پنج نشست گفت‌وگوی ایران و عربستان را که منجر به توافق پکن شد، حمایت و مدیریت می کرد، گفت که ایران «به ارتکاب اشتباهاتی از جمله [حمله به] سفارت عربستان در تهران اعتراف کرده است».
الکاظمی افزود که گفتگوهای عربستان و ایران جامع بوده و شامل یمن، شبه نظامیان یمنی تحت حمایت ایران موسوم به حوثی ها و لبنان است که تحت سلطه شبه نظامیان حزب الله طرفدار ایران است.
به گفته فیصل بن فرهان، وزیر امور خارجه عربستان، ریاض و تهران علیرغم گفتگوهای همه جانبه خود، «نتوانستند تمام اختلافات باقیمانده بین خود را حل و فصل کنند. بیانیه سه جانبه عربستان، ایران و چین، اولویت دادن به توسعه [اقتصادی] بر برنامه [نظامی] است.
در همین راستا، عبدالرحمن الراشد، ستون نویس کهنه کار سعودی نوشت که عربستان اکنون بر منافع اقتصادی و ملی خود متمرکز شده است. چین روزانه دو میلیون بشکه [نفت] از عربستان وارد می‌کند که طبق قرارداد افزایش می‌یابد، در حالی که آمریکا فقط ۳۰۰ هزار بشکه در روز وارد می‌کند و این میزان نیز کاهش خواهد یافت.» راشد افزود: «آمریکا بیش از 50 درصد انرژی مورد نیاز خود را از کانادا وارد می‌کند» و «آمریکا بدون نفت عربستان می‌تواند ادامه دهد، در حالی که چین نمی‌تواند».
با کاهش وابستگی آمریکا به نفت خلیج فارس، آمریکا خودرا کمتر به ارائه امنیت به کشورهای حاشیه خلیج فارس موقوف می‌کند. در حالی که چین بیشتر به این نفت وابسته است، به نفع چین است که از «نفت‌کش سعودی یا تأسیسات نفتی» دفاع کند. ((نقل قول از راشد.))
نویسنده عربستانی در پایان گفت: «توافق پکن باید برای واشنگتن که درخواست‌های مکرر کشورهای خلیج‌فارس برای مشارکت [دفاعی] با آمریکا یا تضمین‌های امنیتی در برابر تهدیدات ایران را به‌عنوان باری تلقی می‌کند، خبر خوشحال کننده‌ای باشد که آمریکا مشتاق رسیدگی به آن نیست. “
با وجود اینکه احتمالا ریاض به پکن نزدیک‌تر شده و از واشنگتن دورتر شده است، عربستان سعودی هنوز به تقاضای چین مبنی بر فروش نفت عربستان به چین به یوان پاسخ نداده است، گامی که می‌تواند موقعیت جهانی پول چین را تقویت کند و دلار آمریکا را تضعیف کند.
ایران نیز این توافق را توافقی خوب می‌داند که عربستان سعودی را به چین نزدیک‌تر می‌کند. با انجام این کار، عربستان به شکست و بیرون راندن آمریکا از خلیج فارس کمک خواهد کرد. رحیم صفوی، فرمانده اسبق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و اکنون دستیار ارشد علی خامنه‌ای، گفت: این توافق پایان حضور آمریکا در منطقه است.
صفوی با بیان اینکه دوران پس از آمریکا در خلیج فارس با توافق تهران و ریاض آغاز شده است، افزود: به نظر می رسد چین و روسیه به عربستان سعودی برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای کمک کنند.
در سال 2021، ایران با امضای یک توافقنامه همکاری 25 ساله، اقتصاد خود را روی چین شرط بندی کرد که به پکن اهرم فشار بسیار زیادی بر تهران داد. اگر ایران یا شبه‌نظامیانش سفارت عربستان در تهران را مانند سال 2016 بسوزانند، یا مانند سال 2019 به تاسیسات نفتی بقیق عربستان حمله کنند، ریاض می‌تواند آن را از طریق چین که امضای آن روی توافق است،برایران فشار حداکثری وارد کند.
عربستان سعودی با نشان دادن توان همکاری با چین ممکن است این سیگنال را نشان دهد که اگر واشنگتن بخواهد از اتحاد 78 ساله خود دست بکشد، ریاض آماده است گزینه های دیگری مانند چین را امتحان کند.
قبل از اینکه سعودی ها به پکن بروند، کنگره آمریکا این طرح را ارائه کردند و از کاخ سفید خواستند تا با پایان دادن به دکترین کارتر، که ایالات متحده را متعهد به امنیت خلیج فارس می کند، “انتظار بیش از حد بحرینی ها، اماراتی ها یا سعودی ها را در امنیت خلیج فارس پایان دهند”.
اکنون می‌دانیم که اگر آمریکا تصویب کند و به تعهدات امنیتی خود در قبال ریاض پایان دهد، ممکن است سعودی‌ها بیشتر از پکن بازدید کنند و سفرهای آتی آنها به بازگرداندن روابط با ایران محدود نشود.