مقامات جمهوری اسلامی روز یکشنبه پنجم شهریور با تأیید آلودگی «گسترده» ساحل و دریای بوشهر، علت آن را نشت نفت از خط زیردریایی گناوه به بندر خارک اعلام کردند.
محمد شکیبینسب، مدیرکل بنادر و دریانوردی بوشهر، تصریح کرده که نشت نفت در این منطقه کماکان ادامه دارد و تا زمان رفع نشتی، پاکسازی به وسیله تجهیزات نیز به تنهایی «کارآیی ندارد».
این خط لوله بیش از نیمقرن پیش راهاندازی شده و بندر گناوه را به جزیره خارک، بزرگترین پایانۀ صادرات نفت ایران، متصل میکند.
مقامات ایران توضیح ندادهاند که نشتی نفت از چه زمانی آغاز شده است، اما آقای شکیبی به خبرگزاری دولتی ایرنا گفته است ساعت ۱۰ و ۳۰ دقیقه روز شنبه گزارش آلودگی نفتی در «سه مایلی بندر گناوه» دریافت شد.
در همین زمینه، کامبیز عبداللهی، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گناوه، نیز سطح این آلودگی را «بسیار گسترده» توصیف کرده است.
جمهوری اسلامی طی دهههای گذشته سرمایهگذاری چندانی در نوسازی خطوط لوله نفتی قدیمی انجام نداده و در سالهای اخیر، گزارشهای متعددی از نشست نفتی در سواحل و دریا در جنوب ایران منتشر شده است.
شهریور ۱۳۹۸ نیز نشت نفتی از خط لوله در جزیره خارک به آلودگی گسترده منجر شد و تا سواحل گناوه ادامه یافت.
مقامات ایران هشت روز پس از آن رویداد و تنها زمانیکه شرکت «تانکر ترکرز» تصاویری از لکههای نفتی به وسعت ۲۰ کیلومتر منتشر کرد، این حادثه را تأیید کردند.
سال ۱۳۹۵ نیز انفجار و آتشسوزی در یک خط لوله گاز در ۳۰ کیلومتری گناوه، یک کشته و سه مجروح بر جای گذاشت.
تنها خطوط لوله نفتی ایران نیست که به خاطر فرسودگی و قدمت بالای آنها با بحران زیستمحیطی نشتی مواجه هستند.
آژانس بینالمللی انرژی بهتازگی اعلام کرد نشتی متان (گاز طبیعی) در حوزۀ انرژی ایران سالانه به ۷.۵ میلیارد متر مکعب میرسد؛ رقمی معادل بیش از کل مصرف گاز جمهوری چک یا یونان که هر کدام بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارند.
ارزش این میزان از متان تلف شده، سالانه حدود سه میلیارد دلار، معادل ۱۰ درصد از بودجه عمومی دولت ایران است.
برخلاف کشورهای عربی حاشیۀ خلیج فارس، ایران در میادین و خطوط لولۀ زیردریایی خود سامانه جامع کنترل نشتی راهاندازی نکرده و معمولاً نشتی نفت چند روزی بعد از حادثه و در پی مشاهدۀ لکههای گستردۀ نفتی در ساحل و دریا، شناسایی میشود.
این سامانه پیشرفته و گرانقیمت از طریق شبکه پیچیدۀ دستگاههای نظارتی از آسمان، سطح و عمق آب بر فعالیت تأسیسات نفت و گاز نظارت دارد.
نشت نفت و فرآوردههای آن به محیط زیست منجر به مشکلات جبرانناپذیر و همیشگی میشود و آلوده شدن خاک و آب و گسترش آن در پهنۀ آبهای آزاد و همچنین مرگ آبزیان را در پی دارد.
این حوادث بیشتر بر اثر بیتوجهی به امنیت خطوط لوله انتقال این فرآوردهها یا در برخی موارد نیز فرسودگی این خطوط رخ میدهد.