آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مذاکراتی را برای به دست آوردن توضیحات مقام‌های ایرانی در مورد منشا ذرات اورانیوم در مکان های اعلام نشده این کشور آغاز کرده است.
قرار بود این مذاکرات اوایل ماه جاری میلادی برگزار شود اما تاکنون به تاخیر افتاده است. آژانس می‌گوید ایران ۱۸ ماه در ارائه توضحیات خود تاخیر کرده است.
گفتگو های دو طرف در وین مقر آژانس برگزار شده است. آژانس گفته است که کارشناسان ایرانی شرکت کننده در این مذاکرات در جلسات جداگانه‌ای درباره توافق هسته‌ای برجام شرکت دارند که در یکی از هتل های وین در حال برگزاری است.
آژانس می‌گوید در دو مکانی که قبلا از سوی ایران به عنوان تاسیسات اتمی اعلام نشده بود، ذراتی از اورانیوم پیدا کرده و خواهان “توضیحات قانع کننده” ایران شده است.
رافائل گروسی مدیرکل آژانس پیش از این گفته بود “وجود ذرات چندگانه اورانیوم طبیعی با منشاء فعالیت انسانی از جمله ذرات تحول یافته ایزوتوپی در مکانی که توسط ایران اعلام نشده بود نشان می‌دهد که مواد اتمی یا تجهیزات آلوده به آن در محل وجود داشته است”.
توضیحات ایران درباره منشا این آلودگی اورانیومی از آن جهت اهمیت دارد که آژانس اطمینان حاصل کند ایران انحرافی در فعالیتهای مخفیانه با مواد رادیوآکتیو که می‌تواند در ساخت سلاح اتمی به کار رود، داشته یا نه.
ابتدا یکی از این آلودگی‌ها از سوی اسرائیل مطرح شده بود اما پس از هفته ها کشمکش بین ایران و آژانس، در جریان سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران، ایران موافقت کرد که به بازرسان اجازه دسترسی محیطی بدهد.
پس از این دسترسی، آژانس اعلام کرد که در سه مکان ذرات اورانیوم کشف کرده و خواهان پاسخگویی ایران درباره علت آن شد که تاکنون مشخص نشده است.
مذاکرات ایران و آژانس در این باره، با تلاش های ایران، گروه ۴+۱ و آمریکا برای احیای توافق هسته ای برجام همزمان شده است. قرار است دور تازه ای از این مذاکرات امروز در وین برگزار شود.
توافق برای مذاکره ایران و آژانس درباره منشا ذرات اورانیوم کشف شده در این کشور موجب شد که قدرت های اروپایی ترغیب شوند در نشست پیشین شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی با صادر نشدن قطعنامه انتقادی از ایران موافقت کنند.
در صورتی که چنین قطعنامه ای صادر می شد، موضوع در شورای امنیت سازمان ملل متحد قابل طرح می شد.
ایران تهدید کرده بود که اگر چنین قطعنامه ای صادر شود، توافق موقت سه ماهه با آژانس را متوقف می کند. این توافق همزمان با کاهش سطح بازرسی های آژانس در ایران و توقف اجرای پروتکل الحاقی به دست آمد.
بر اساس این توافق قرار شد دوربین های نظاراتی آژانس به فعالیت خود طی سه ماه ادامه دهند اما دسترسی به محتوای این دوربین ها در پایان به شرطی برای بازرسان مقدور باشد که آمریکا تحریم های ایران را رفع کرده باشد در غیر این صورت ایران اطلاعات آن را حذف کند.
موفقیت در مذاکرات ایران و آژانس درباره ذرات کشف شده می تواند به گفت و گوهای احیای توافق هسته ای برجام کمک کند. ایران می‌خواهد در این مذاکرات آمریکا با رفع تحریم های دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ موافقت کند و ایالات متحده در پی بازگرداندن ایران به محدودیت های اتمی است.
خبرگزای رویترز می‌گوید عدم موفقیت ایران در قانع کردن آژانس درباره آثار اورانیوم کشف شده می‌تواند به معنای آن باشد که سه کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان در جلسه بعدی شورای حکام آژانس با حمایت ایالات متحده خواستار قطعنامه ای در این زمینه شوند.
چنین وضعیتی می تواند به روی مذاکرات احیای توافق اتمی برجام هم اثر بگذارد که طرف های آن گفته اند به پیشرفت هایی در آن دست پیدا کرده اند.