فاطمه داوند، یکی از بازداشت‌شدگان اعتراضات آبان ۹۸، با بیان اینکه فرزندش، آریا یوسفی، به دلیل فعالیت‌های او در اطلاعات ماکو تحت بازداشت و شکنجه قرار دارد، به وضعیت بحرانی و نگران‌کننده‌ای اشاره کرده است. آریا یوسفی، ۱۸ ساله و اهل بوکان، پس از آنکه توسط پلیس ترکیه به ایران دیپورت شد، بازداشت و به اداره اطلاعات ماکو منتقل شد.
خانم داوند در جریان اعتراضات آبان ۹۸ دستگیر و به سه سال و ۹ ماه حبس محکوم شد. او آبان ۱۴۰۰ پس از گذراندن یک‌سوم از دوران محکومیت خود، با بهره‌مندی از عفو مشروط از زندان مرکزی ارومیه آزاد شد. فاطمه داوند همچنین یکی از شاهدان دادگاه بین‌المللی آبان بود که در زمستان ۱۴۰۰ به دلیل فشارهای مداوم نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی، مجبور به ترک ایران شد و به ترکیه پناه برد. اما چند ماه بعد، پلیس ترکیه او را بازداشت کرد و او با خطر دیپورت به ایران مواجه شد.
این پرونده، یکی دیگر از نمونه‌های نقض حقوق بشر توسط حکومت جمهوری اسلامی است که خانواده‌های معترضین را حتی پس از خروج از کشور نیز تحت تعقیب و آزار قرار می‌دهد.
وضعیت پناهندگان در ترکیه
ترکیه میزبان بزرگ‌ترین تعداد پناهندگان در جهان است و حدود ۴ میلیون پناهنده، عمدتاً از سوریه، افغانستان و ایران، در این کشور زندگی می‌کنند. با این حال، شرایط زندگی پناهندگان در ترکیه به ویژه در مناطق کم‌برخوردار و حاشیه‌ای، بسیار دشوار است.
۱. شرایط زندگی: بسیاری از پناهندگان در اردوگاه‌های موقت و محله‌های فقیرنشین زندگی می‌کنند که امکانات بهداشتی و آموزشی محدود دارد. به علاوه، بازار کار ترکیه برای پناهندگان به شدت رقابتی و نابرابر است و بسیاری از پناهندگان نمی‌توانند شغل‌های با درآمد مناسب پیدا کنند.
۲. دسترسی به خدمات: پناهندگان اغلب با مشکلاتی در دسترسی به خدمات بهداشتی، آموزشی و اجتماعی روبرو هستند. سیستم بهداشتی ترکیه به رغم تلاش‌های گسترده، به دلیل حجم بالای جمعیت پناهندگان تحت فشار است و بسیاری از پناهندگان به خدمات بهداشتی مناسب دسترسی ندارند.
۳. نقض حقوق: پناهندگان به ویژه در شرایط اقتصادی دشوار و بحران‌های سیاسی، در معرض نقض حقوق بشر قرار دارند. گزارش‌هایی از رفتارهای نادرست، سوءاستفاده‌های شغلی و حتی تهدیدات و حملات نژادپرستانه وجود دارد.
قول‌های سازمان ملل به پناهندگان
سازمان ملل و نهادهای مرتبط با آن، وعده‌هایی برای حمایت و بهبود وضعیت پناهندگان داده‌اند، اما در عمل بسیاری از این وعده‌ها تحقق نیافته است:
۱. کمک‌های مالی و امدادی: سازمان ملل معمولاً به دنبال تامین منابع مالی برای کمک به پناهندگان است، اما این کمک‌ها به ندرت به اندازه کافی برای برطرف کردن نیازهای واقعی پناهندگان کافی است. نهادهای مختلف مانند UNHCR تلاش کرده‌اند تا بودجه لازم را برای کمک به پناهندگان جمع‌آوری کنند، اما کمبود منابع و تخصیص ناکافی بودجه به شدت به وضعیت پناهندگان آسیب زده است.
- حمایت حقوقی و قانونی: سازمان ملل به دنبال حمایت از حقوق پناهندگان و ارتقای استانداردهای زندگی آنان است، اما در عمل، بسیاری از پناهندگان به دلیل پیچیدگی‌های قانونی و عدم وجود زیرساخت‌های کافی در کشورهای میزبان، از حمایت‌های حقوقی مناسب بی‌بهره مانده‌اند.
- بازگرداندن پناهندگان: یکی از وعده‌های سازمان ملل، تسهیل بازگشت امن پناهندگان به کشورهای خود است. اما به دلیل وضعیت ناامن در برخی از کشورها و مشکلات اجرایی در کشورهای میزبان، این وعده‌ها به ندرت به نتیجه می‌رسند.
در مجموع، در حالی که سازمان ملل و نهادهای مرتبط تلاش‌هایی برای حمایت از پناهندگان دارند، بسیاری از مشکلات موجود همچنان بدون حل باقی مانده و وضعیت پناهندگان در کشورهای میزبان، به ویژه ترکیه، همچنان نگران‌کننده است.