روزنامۀ فرانسوی فیگارو خبر می‌دهد که از چندی پیش ملاقات میان نمایندگان دولت جو بایدن و مقامات جمهوری اسلامی آغاز شده است. اما محمد جواد ظریف وزیر امور خارجۀ ایران این خبر را نادرست دانست. ظریف تأکید کرد که در این مرحله هیچ نیازی به مذاکره نیست و کافی است که آمریکا به تعهدات خود در چارچوب برجام بازگردد تا ایران نیز بلافاصله به تعهدات خود عمل کند.
روز چهارشنبه اول بهمن/۲٠ ژانویه، محمدجواد ظریف در پاسخ به پرسشی در بارۀ خبر روزنامۀ فرانسوی فیگارو مبنی بر انجام مذاکره میان مجید تخت‌روانچی، سفیر ایران در سازمان ملل متحد با مقامات دولت بایدن گفت: “خیلی جالب است که خبرنگار فیگارو چک نکرده است که آقای روانچی در سه هفته گذشته ایران بوده است و روز دوشنبه به تازگی به نیویورک بازگشته است. آنهایی هم که تازه برمی‌گردند، یک هفته‌ای در قرنطینه هستند، بنابراین بی‌حساب صحبت کرده است”…
ژرژ مالبرونو روزنامه‌نگار شناخته‌شدۀ فیگارو نوشته است که از حدود سه هفته قبل، اعضای دولت بایدن گفتگوهای محرمانه را با مقامات جمهوری اسلامی آغاز کرده‌اند. این خبر از منبعی نقل شده که “با محافل قدرت در تهران ارتباط دارد”. این منبع گفته است که یک فرستادۀ دولت بایدن در نیویورک با مجید تخت‌روانچی مذاکره کرده است.
ژرژ مالبرونو که از سالها پیش حرفۀ خود را به خاورمیانه محدود کرده و یک بار نیز توسط تروریست‌های عراقی به گروگان گرفته شده (۲٠٠۴)، به انتشار خبرهای محرمانه شهرت دارد. وی در ماه سپتامبر گذشته، ادعا کرده بود که رئیس‌جمهوری فرانسه طی سفر به لبنان، با یکی از مقامات مهم حزب‌الله گفتگو کرده است. انتشار این خبر به حدی خشم امانوئل ماکرون را برانگیخت که چند روز بعد، به شکلی بی‌سابقه، مالبرونو را در حضور دوربین‌های تلویزیون مورد عتاب قرار داد.
این بار مالبرونو به نقل از “منبع نزدیک به تهران” می‌نویسد: “خیلی زود معلوم خواهد شد که گفتگوها بین ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها نتیجه‌ای داشته یا خیر”. او یادآوری می‌کند که مسئولان دیپلماسی دولت بایدن از قدیم با آقای ظریف آشنا هستند و حتی شماره‌های “واتس‌آپ” یکدیگر را در اختیار دارند.
تأکید بر سخنان آیت‌الله خامنه‌ای: در صورت لغو تحریم‌ها، برجام معنا خواهد گرفت
در تهران، محمد جواد ظریف با تأکید بر موضع‌گیری خامنه‌ای به خبرنگاران گفته است که اگر تحریم‌ها برداشته شود “ما هم به تعهدات خود کاملا عمل خواهیم کرد”…
روز ٨ ژانویه/۱٩ دی، آیت‌الله خامنه‌ای گفته بود: “ما هیچ عجله‌ای نداریم که آمریکا به برجام برگردد. مطالبۀ منطقی ما رفع تحریم‌ها است. اگر تحریم‌ها برداشته شد، برگشت آمریکا به برجام معنا خواهد داشت.” به عقیدۀ ژرژ مالبرونو این سخن اخیر خامنه‌ای به خواستۀ آمریکایی‌ها به زبان آورده شده، زیرا آنها می‌خواهند مطمئن باشند که تصمیم‌ها و اقدامات مقامات جمهوری اسلامی با تأیید رهبری صورت می‌گیرد.
ظریف چند بار سخنان اخیر خامنه‌ای را تکرار کرد و در مورد بازگشت ایران و آمریکا به برجام گفت: “اصلا نیازی به مذاکره نیست. آنچه اتفاق افتاده این است که دولت آمریکا قانون و تعهدات خود را شکسته است. هیچ کس نمی‌تواند برای اینکه تعهدات خود را اجرا کند، دوباره مذاکره کند. اجرای تعهدات موضوع مذاکره نیست”.
ظریف افزود: “مهم این است که تحریم‌ها برداشته شود. ما بحث‌های ریز حقوقی نداریم. امروز مشخص است که ترامپ تعدادی تحریم را برگردانده و تعدادی تحریم هم جدید اضافه کرده است. وظیفۀ بایدن این است که این تحریم‌ها را بردارد”…
به گفتۀ محمد جواد ظریف “قرار نیست دولت جدید آمریکا به کسی باج دهد، فقط قرار است تعهدات خود را امضا کند… آنها تعهداتی دارند، خساراتی به ملت ایران وارد کرده‌اند. ما باید ببینیم که چقدر آنها آمادگی دارند که به تعهدات‌شان عمل کنند”.
ژرژ مالبرونو نیز توضیح می‌دهد که گفتگوهای اولیه میان تهران و واشنگتن فقط برای لغو تحریم‌هایی است که در دورۀ ترامپ، در مقابله با برنامۀ اتمی ایران وضع شده است. وگرنه سایر تحریم‌ها، مثلاً در ارتباط با نقض حقوق بشر یا تروریسم برقرار خواهد ماند. آنچه برای تهران الویت دارد و حتی اضطراری به نظر می‌رسد، امکان فروش نفت و دسترسی به چند کانال بانکی است.
اگر گفتگوهای نخستین میان تهران و واشنگتن نتیجه‌بخش باشد، جو بایدن به خاطر پایان دادن به تصمیم‌های دوران ترامپ راضی خواهد بود و ایران هم خواهد توانست روزانه ۱٫۵ میلیون بشکه نفت صادر کند. با اینحال، همچنان هشتاد درصد اقتصاد ایران تحت تحریم آمریکا باقی خواهد ماند. در این صورت، می‌توان به مرحلۀ دوم مذاکرات اندیشید که به عقیدۀ مالبرونو بسیار پیچیده‌تر خواهد بود، زیرا به موضوع برنامۀ موشکی ایران و فعالیت‌های منطقه‌ای‌اش مربوط خواهد شد.
اما مقامات جمهوری اسلامی بارها گفته‌اند که در بارۀ این موضوعات حاضر به گفتگو نخواهند بود. محمد جواد ظریف گفته است: “در مورد مسائل منطقه‌ای و موشکی، از ابتدا مشخص بوده و توافق کردیم که این موضوعات در برجام نبوده و نخواهد بود”… ظریف می‌افزاید: “اگر فرانسه یا آمریکا می‌خواهند در بارۀ وضعیت تسلیحات در منطقه صحبت کنند، باید ابتدا فروش ۲۵درصد سلاح دنیا را به این منطقه متوقف کنند. اما من بعید می‌دانم کسانی که ۱۰۰ میلیارد دلار فروش سلاح به منطقۀ ما دارند از این فروش غیرانسانی دست بردارند”…
به نوشتۀ ژرژ مالبرونو، “کانال ۱۲” تلویزیون اسرائیل اخیراً گفته است که دولت جو بایدن اسرائیل را در جریان مذاکراتش با ایران قرار داده است. منبع نزدیک به محافل قدرت در تهران نیز به خبرنگار فیگارو گفته است: “اگر گفتگوها (با دولت روحانی) شکست بخورد، آنگاه جناح محافظه‌کار در تهران فقط به دعوای لفظی کفایت نخواهد کرد و بلافاصله غنی‌سازی ۲٠درصدی را شروع می‌کند. در این حالت، راه پرخطری آغاز خواهد شد”…
اروپاییان از صحنه کنار می‌روند؟
ژرژ مالبرونو در روزنامۀ فیگارو می‌نویسد که اروپاییان از گفتگوهای محرمانۀ اخیر تهران و واشنگتن خبر نداشته‌اند. صحت یا سقم این ادعای مالبرونو معلوم نیست اما در هرصورت، روشن است که تهران از کشورهای اروپایی دل پری دارد. محمد جواد ظریف با انتقاد از آنها، به خبرنگاران گفت: “اروپایی‌ها حتی در یک اقدام بسیار کوچک به نام اینستکس موفق نبودند. آنها نتوانستند منابع مالی برای اینستکس را تامین کنند”…
ظریف گفت هرچه اروپا و آمریکا بخواهند پشت برخی ادعاها، خودشان را پنهان کنند، تاثیری ندارد… آن که منطقۀ ما را به آتش کشیده، سلاح ریخته و منطقه را به انبار باروت تبدیل کرده، آمریکا، فرانسه و اروپا است… دولت جدید آمریکا و اروپا باید بدانند که مشکل منطقۀ ما از ایران نیست بلکه از آنها است”.
اخیراً سه کشور اروپایی امضاکنندۀ برجام به شدت از رفتار ایران خشمگین شده و نسبت به افزایش فعالیت‌های اتمی و تولید اورانیوم فلزی اعتراض کرده بودند.