جمهوری اسلامی برای تامین نیاز مالی خود با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو است و این بار به یاد حذف یارانه‌ها افتاده است. اعتراضات گسترده مردم نسبت به افزایش بهای بنزین در آبان ۹۸ باعث شده چاره را در برگزاری یک رفراندوم ببیند.
جمهوری اسلامی چندان تمایلی به برگزاری همه‌پرسی و رفراندوم ندارد. آخرین باری که در این کشور رفراندومی برگزار شد به سال ۱۳۶۸ باز می‌گردد. چیزی حدود ۳۲ سال پیش. برگزاری آن رفراندوم برای “مشروعیت” بخشیدن به تغییراتی بود که حکومت بر آن بود در قانون اساسی اعمال کند.
پس از آن نیز موضوع رفراندوم یکی دو بار مطرح شد که محور آن پرسش “آری یا نه” به حکومت اسلامی یا بود و نبود نهاد ولایت فقیه در ایران بود که هر بار با خشونت حاکمان و مسئولان این کشور روبه‌رو شد.
حال اما بار دیگر موضوع تقاضای طرح رفراندوم به میان آمده است. موضوع این رفراندوم بر سر حذف یارانه‌هایی است که از آن‌ها به عنوان “یارانه‌های آشکار و پنهان” یاد می‌شود.
علت طرح این رفراندوم چاره‌جویی برای کمبودهای مالی دولت جمهوری اسلامی ایران است. یکی از اقلام مهم در هزینه‌های جاری مملکتی، یارانه‌هایی است که دولت جمهوری اسلامی ایران برای انرژی و سوخت پرداخت می‌کند.
تجربه آبان ۹۸
روز جمعه ۲۴ آبان ۹۸ یک خبر عجیب و ناگهانی مردم ایران را غافلگیر کرد: افزایش سه‌برابری بهای بنزین. خبری که اعتراضات گسترده مردم را در پی داشت.
علیرضا کیانپور در یادداشتی که برای سایت “اعتماد” نوشته است، به اعتراضات مردم و سرکوب خشن این اعتراضات در آخرین هفته آبان ۹۸ پرداخته است.
او می‌گوید بعید است که تجربه آن اعتراضات «سال‌ها و دهه‌ها و بلکه سده‌ها از یادها برود.» او به‌صراحت از کشتار معترضان سخن نمی‌گوید، بلکه به چند صد ایرانی اشاره می‌کند که در «آذرماه ۹۸» جای‌شان خالی بوده و به چند هزار شهروندی می‌پردازد که در آذرماه همان سال در زندان بوده‌اند.
بر اساس ارزیابی رویترز، سرکوب اعتراضات مردم در آبان ۹۸ حدود ۱۵۰۰ کشته بر جای نهاده است. نکته قابل توجه در تجربه آبان ۹۸ این بود که به‌رغم تصویب طرح گران کردن بنزین توسط سران سه قوه جمهوری اسلامی، هیچ کس حاضر به پذیرش مسئولیت آن اقدام نشد.
حسن روحانی، رئيس دولت دوازدهم حتی مدعی شد که خبر گران شدن بنزین را همان روز جمعه و از طریق رادیو شنیده است.
همین تجربه مسئولان را بر آن داشته تا این بار برای حذف “یارانه‌های پنهان و آشکار” به سراغ طرح برگزاری همه‌پرسی بروند.
طرح در مجلس
شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح برگزاری رفراندوم برای حذف یارانه‌ها را امضا کرده‌اند. گفته می‌شود این طرح تا لحظه انتشار این گزارش ۲۲ امضا داشته است. برای اینکه چنین طرحی در دستور کار مجلس قرار گیرد، نیاز به ۱۰۰ امضا دارد و تصویب آن، در صورت مطرح شدن در مجلس به دوسوم آرای نمایندگان.
طرح پیش‌بینی کرده است که پرداخت “یارانه‌های آشکار و پنهان” حذف شده و به جای آن مبلغی مستقیم به مردم پرداخت شود. در صورت تصویب چنین طرحی، بهای بنزین و سوخت تا سطح جهانی افزایش خواهد یافت.
یکی از کسانی که از این طرح دفاع می‌کند، ابوالفضل ابوترابی، نماینده اصولگرای مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون امور داخلی ایران است.
او توضیحی درباره “یارانه‌های پنهان” در اختیار رسانه‌ها قرار نداده است. اما آمار و ارقامی را ارائه کرده که بسیار تامل‌برانگیز بوده و راه بر تردید و پرسش نمی‌بندند.
خبرگزاری دانشجویی ایران “ایسنا” روز سه‌شنبه ۱۶ شهریور (هفتم سپتامبر) به نقل از ابوترابی نوشته است: «یارانه‌های پنهان و آشکار دو برابر بودجه سالیانه کشور بوده» و «افراد مرفه جامعه ۲۵ برابر مستضعفین از یارانه استفاده می‌کنند.»
او همچنین مدعی شده که جمهوری اسلامی ایران ۲۰ درصد از کل یارانه انرژی در جهان را پرداخت می‌کند. ابوالفضل ابوترابی می‌گوید، پرداخت یارانه انرژی در ایران سالانه ۸۶ میلیارد دلار است.
ابوترابی در دفاع از این طرح، پرداخت یارانه انرژی ایران را حدود سه برابر پرداخت یارانه کشور چین اعلام کرده است. او می‌گوید که در بودجه سال جاری ۱۵۰۰ میلیارد تومان برای تامین یارانه انرژی بودجه اختصاص یافته است، رقمی که با احتساب دلاری معادل ۲۵ هزار تومان حداکثر ۶۰ میلیارد دلار می‌شود. به این ترتیب، سرنوشت ۲۶ میلیارد دلار دیگر ناروشن می‌ماند.
