اظهارات وزیر خارجه ایران در مورد بازگشت به مذاکرات برجام با واکنش منفی آمریکا و آلمان روبرو شد. امیرعبداللهیان این بازگشت را به آزادسازی ده میلیارد دلار ایران منوط کرده بود. خطیب‌زاده میگوید که این یک مثال بوده است.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه دولت ابراهیم رئيسی پس از بازگشت از سفر خود به نیویورک در مصاحبه‌ای با صداوسیمای جمهوری اسلامی بازگشت ایران به پشت میز مذاکره را منوط به آزادسازی ۱۰ میلیارد دلار دارایی مالی بلوکه شده ایران کرده و آن را نشانه “حسن نیت” آمریکا برای رسیدن به توافق با ایران دانسته بود.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات امیرعبداللهیان گفت که افزودن هر شرطی به مسائل ناظر بر توافق هسته‌ای یا کاستن هر الزام پیش‌بینی شده‌ای در چارچوب مذاکرات وین، بر احتمال شکست و نافرجام ماندن این مذاکرات خواهد افزود.
یکی از سخنگویان وزارت امور خارجه آلمان نیز طرح چنین شرطی از سوی ایران را رد کرده است. خبرگزاری رویترز روز دوشنبه چهارم اکتبر (۱۲ مهر) با انتشار گزارشی از برلین به مخالفت آلمان با طرح چنین موضوعی از سوی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پرداخته است.
این مقام وزارت امور خارجه آلمان از جمهوری اسلامی ایران درخواست کرده است بدون درنگ به پشت میز مذاکره بازگردد. مذاکراتی که از روز ۳۰ خرداد و پس از پایان دور ششم خود همچنان متوقف مانده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان گفته است: «هرگاه از سوی ایران شروط جدیدی برای از سرگیری مذاکرات مطرح شود، ما آن را رد می‌کنیم.»
موضع جمهوری اسلامی ایران
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری روز دوشنبه ۱۲ مهر در پاسخ به این پرسش که آیا اظهارات امیرعبداللیهان درباره آزادسازی پول‌های ایران، پیامی خطاب به آمریکا بود، چنین گفته است:
«آنچه امیرعبداللهیان گفت، پیام برای مقامات آمریکایی نبود بلکه بیان یک منطق بود. دولت آمریکا هیچ تغییری در روش نداشته است بلکه در اقدامات همان مسیری را ادامه داده است که دولت ترامپ انجام می‌داد. ایشان برای مثال بیان کردند اگر دولت بایدن می‌خواست تفاوت خود را برای تعامل با ایران نشان دهد، راه‌هایی مانند آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران وجود داشت.»
به سخن دیگر، خطیب‌زاده تلاش کرده در پاسخ به این پرسش اظهارات امیرعبداللهیان را تا حدودی تعدیل کند. سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در بخش دیگری از اظهارات خود به زمان از سرگیری مذاکرات کمیسیون مشترک برجام پرداخته است.
خطیب‌زاده درباره این پرسش که چه زمانی دور هفتم مذاکرات کمیسیون برجام آغاز خواهد شد، گفته است: «آنچه تحت عنوان “به‌زودی” گفته شده است، به معنای به محض پایان رسیدن فرایند مرور گفت‌وگوها در وین است.»
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی از دو پروسه در ارتباط با مذاکرت وین سخن گفته است. بنا بر اظهارات او، پروسه نخست ناظر بر “اصل مذاکرات وین” بوده و رئیس دولت سیزدهم و وزیر امور خارجه او از آمادگی جمهوری اسلامی برای شرکت در این مذاکرات خبر داده‌اند.
به ادعای او، پروسه دوم مربوط به “فرایند بررسی” شش دور مذاکره در وین بوده که هنوز به پایان نرسیده است. خطیب‌زاده در این باره گفته است: «به محض پایان آن، حتی یک ساعت هم معطل نخواهیم کرد.»
آنچه در سخنان خطیب‌زاده جلب توجه می‌کند، مقایسه زمان مورد نیاز ایران برای بررسی شش دور مذاکره با زمان بازگشت دولت بایدن به مذاکرات احیای برجام است.
خطیب‌زاده درباره زمان بازگشت ایران به مذاکرات کمیسیون مشترک برجام گفته است: «فکر نمی‌کنیم کمتر از ۹۰ روزی باشد که دولت بایدن به مذاکرات بازگشت. دولت رئیسی ۵۰، ۵۵ روز است که کار خود را آغاز کرده است.»
به سخن دیگر، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران میگوید بازگشت هیات مذاکره کننده جمهوری اسلامی شاید ۳۵ تا ۴۰ روز دیگر طول بکشد. این در حالی است که کارشناسان اعلام کرده‌اند جمهوری اسلامی تا رسیدن به نقطه گریز هسته‌ای فاصله زیادی ندارد.
وقفه ایجاد شده در مذاکرات وین با توجه به کاهش سطح نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی موجب نگرانی کشورهای ذیربط در توافق هسته‌ای و همچنین برخی از کشورهای منطقه، از جمله عربستان و اسرائیل شده است.