قاسم جومارت توقایف رئیس‌جمهور قزاقستان گفت نیروهای چندملیتی که به رهبری روسیه برای مهار ناآرامی‌های اخیر وارد این کشور شده بودند بزودی قزاقستان را ترک می‌کنند.
رئیس‌جمهوری قزاقستان به مجلس این کشور گفت “آرامش به کشور بازگشته” و خروج نیروهای اعزامی از پنجشنبه آغاز و ظرف ده روز تکمیل می‌شود.
آقای توقایف همچنین علیخان اسماعیلف را به عنوان نخست‌وزیر جدید پیشنهاد کرد و نمایندگان به او رای اعتماد دادند.
با شروع ناآرامی‌ها قاسم توقایف دولت قبلی را برکنار کرد که آقای اسماعیلف در آن معاون اول رئیس جمهور بود.
آقای توقایف به مجلس گفت به بانک مرکزی و نهادهای مالی دستور داده برای تثبیت بازار ارز و جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی وارد عمل شوند.
در جریان ناآرامی‌های هفته پیش، عملیات بانکی و مالی در کشور ۱۹ میلیون نفری قزاقستان متوقف شده بود.
هفته‌ای که قزاقستان را تکان داد
اعتراض‌ها ابتدا به گران شدن قیمت سوخت شکل گرفت و بعد به بسیاری شهرها گسترش یافت. در آلماتی، بزرگترین شهر قزاقستان، درگیری‌های شدیدی رخ داد که شاهدان آن را به “میدان جنگ” تشبیه کردند.
به گزارش خبرگزاری‌ها، در اوج درگیری‌های هفته پیش در آلماتی یکی از ساختمان‌های محل اقامت ریاست جمهوری، چند ساختمان دولتی و دفتر شهرداری به آتش کشیده شدند و فرودگاه شهر مدتی در دست معترضان بود.
ارتش و نیروهای امنیتی برای سرکوب وارد عمل شدند و دولت قزاقستان از روسیه و دیگر کشورهای همسایه درخواست کمک کرد.
بعد از آن نیروهای نظامی روسیه و چند کشور دیگر به عنوان اعضای “سازمان پیمان امنیت جمعی” به قزاقستان اعزام شدند.
جمهوری‌های شوروی سابق، یعنی بلاروس، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و روسیه عضو این پیمان هستند. این اولین بار است که اعضای این پیمان نیرو به کشوری اعزام کرده‌اند.
گزارش مستقلی از کشته و زخمی‌های ناارامی‌ها در دست نیست. آقای توقایف در تلویزیون دولتی اعلام کرده بود به نیروهای امنیتی و ارتش دستور داده “بدون اخطار، به قصد کشت شلیک کنند.”
خبرگزاری فرانسه دیروز گزارش کرد که یک سایت اطلاع‌رسانی دولت قزاقستان شمار کشته‌شدگان در ناآرامی‌های هفته اخیر را ۱۶۴ نفر (۱۰۳ نفر در آلماتی) اعلام کرده است.
این رقم را منابع مستقل تایید نکرده‌اند.
وزارت کشور قزاقستان از بازداشت نزدیک به ده هزار نفر خبر داده است. این وزارت‌خانه خسارت به اموال و ساختمان‌ها را حدود ۲۰۰ میلیون دلار اعلام کرد.
‘تروریست خارجی’
دولت قزاقستان از شروع ناآرامی‌ها معترضان و مخالفان را “مجرم مسلح”، “اغتشاشگر” و “تروریست” نامید و آقای توقایف هم امروز در مجلس تکرار کرد که این افراد مسلح “خارجی” و “آموزش‌دیده” بودند و قصد “کودتا” داشتند.
او درباره این کشورهای خارجی هیچ توضیحی نداد. او پیشتر گفته بود که پس از آغاز اعتراضات، افراد مسلحی که منتظر بودند برای سرنگونی حکومت وارد قزاقستان شدند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در نشست ویدیویی رهبران کشورهای عضو سازمان امنیت جمعی، دخالت خارجی را عامل ناآرامی‌های قزاقستان دانسته و هشدار داده بود که روسیه اجازه انقلاب در منطقه را نخواهد داد.
لئونید کلاشنیکوف نماینده روسیه در سازمان پیمان امنیت جمعی هم گفته بود نیروهای اعزامی “تا زمانی که رئیس جمهور قزاقستان لازم بداند” در آن کشور برای “محافظت از زیرساخت‌ها” باقی خواهند ماند.
دیروز سلطان جمال‌الدینف معاون وزیر دفاع گفت نیروهای اعزامی “ضدتروریسم” تا زمانی که “همه تروریست‌ها” نابود نشده‌اند در قزاقستان می‌مانند اما امروز رئیس‌جمهور گفت “آرامش به کشور بازگشته است.”
عده‌ای ‘خیلی ثروتمند’ شده‌اند
به گزارش خبرنگار بی‌بی‌سی در قزاقستان، برخی تحلیلگران احتمال می‌دهند این ناآرامی‌ها بخشی از جنگ قدرت در درون حکومت باشد. البته مشخص نیست آیا مخالفان، اعتراض به افزایش بهای سوخت را شروع کردند یا اینکه بعد برای گسترش و خشن کردن آن وارد عمل شدند.
این احتمال هم هست که اقدام سریع رئیس جمهور در برکناری اعضای کابینه در ایجاد جنگ قدرت تاثیر داشته است.
منتقدان حکومت قزاقستان می‌گویند نظام دیکتاتوری که نورسلطان نظربایف رئیس جمهوری قبلی از زمان استقلال از شوروی سابق برقرار کرد در دوره قاسم توقایف هم ادامه داشته و اعتراض‌های هفته پیش به سه دهه فساد گسترده و مشکلات اقتصادی بوده است.
اما امروز در اقدامی نادر، قاسم توقایف به مرشد سابق خود انتقاد کرد که در دوران حکومت او عده‌ای بسیار ثروتمند شده‌اند.
او گفت دوستان نزدیکان و آقای نظربایف هر کاری بخواهند می‌کنند و قانون فقط برای دیگران است.
نورسلطان نظربایف سال ۲۰۱۹ پس از حدود سی سال از حکومت کنار رفت اما نزدیکان و بستگان او از ثروتمندترین‌های قزاقستان هستند.