یک هفته پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، دیوان کیفری بین‌المللی شامگاه چهارشنبه دوم مارس/۱۱ اسفند‌ماه، در بیانیه‌ای از آغاز تحقیقات درباره احتمال وقوع جنایات جنگی در این کشور خبر داد. این تحقیقات با رای و درخواست ۳۹ کشور عضو دیوان کیفری بین‌المللی که روسیه را به احتمال ارتکاب جنایات جنگی در اوکراین متهم کرده‌اند، انجام می‌شود.
همزمان با ادامه جنگ در اوکراین، کریم خان، دادستان کل دیوان کیفری بین‌المللی لاهه شامگاه چهارشنبه دوم مارس/۱۱ اسفند‌ماه، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این نهاد تحقیقات خود درباره احتمال وقوع جنایات جنگی در اوکراین را آغاز کرده است.
کریم خان پس از دریافت چراغ سبز از سوی ۳۹ کشور عضو دیوان کیفری بین‌المللی از جمله فرانسه، بریتانیا، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، کانادا و استرالیا تصریح کرد که این نهاد معتبر فرایند جمع‌آوری شواهد و مدارک در اوکراین را شروع کرده است.
دادستان کل دیوان کیفری بین‌المللی افزود که تحقیقات تازه این نهاد درباره وضعیت اوکراین «تمامی اتهامات گذشته و حال در مورد جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت یا نسل‌کشی در هر نقطه‌ای از خاک اوکراین توسط هر شخصی» را در بر خواهد گرفت.
کریم خان همچنین گفت، ۳۹ کشور عضو دیوان کیفری بین‌المللی پیشتر پرونده احتمال ارتکاب جنایات جنگی در اوکراین از سوی روسیه را به این نهاد ارجاع دادند و خواستار انجام تحقیقات شدند. طبق پیام توییتری وی، این تحقیقات رسما آغاز شده است.
Active investigations formally commence in Ukraine situation upon receipt of referrals by 39 states parties: https://t.co/DDkDs7qHlc— Karim A. A. Khan QC (@KarimKhanQC) March 2, 2022
دادستان کل دیوان کیفری بین‌المللی در بیانیه اخیر خود افزود: «ارجاع پرونده اوکراین به دیوان کیفری بین‌المللی، به من این امکان را می‌دهد تا تحقیقاتی را درباره وضعیت اوکراین از ۲۱ نوامبر سال ۲۰۱۳ میلادی به بعد آغاز کنم.»
کریم خان، حقوقدان ۵۱ ساله بریتانیایی که در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۱ به عنوان دادستان دیوان کیفری بین‌المللی منصوب شد همچنین اطمینان داد که تحقیقات در مورد وضعیت اوکراین به شیوه «علنی و مستقل» انجام خواهد شد.
بر اساس بیانیه دادستان دیوان کیفری بین‌المللی، درخواست تحقیق درباره جنایات جنگی در اوکراین از سوی کشورهای آلبانی، استرالیا، اتریش، بلژیک، بلغارستان، کانادا، کلمبیا، کاستاریکا، کرواسی، قبرس، چک، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، گرجستان، آلمان، یونان، مجارستان، ایسلند، ایتالیا، لتونی، لیختن اشتاین، لیتوانی، لوکزامبورگ، مالت، نیوزیلند، نروژ، هلند، لهستان، پرتغال، رومانی، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ایرلند شمالی و بریتانیا به این نهاد ارائه شده است.
در همین حال، بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا که روز چهارشنبه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه را متهم به ارتکاب جنایت جنگی در روسیه کرده بود در مورد تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی ابراز خرسندی کرد.
وی در یک پیام توییتری نوشت: «امشب ۳۸ کشور از سراسر جهان بزرگترین ارجاع تاریخ به دادگاه کیفری بین‌المللی را در مورد تهاجم وحشیانه روسیه به اوکراین انجام دادند. ما به وضوح می‌دانیم که اعمال وحشتناک پوتین بدون مجازات باقی نخواهد ماند.»
Tonight 38 countries from across the world have made the largest ever referral to the International Criminal Court for Russia’s barbaric invasion of Ukraine.
We are crystal clear that Putin cannot commit these horrific acts with impunity.— Boris Johnson (@BorisJohnson) March 2, 2022
تحقیقات دیوان کیفری بین‌المللی در مورد احتمال ارتکاب جنایات جنگی روسیه در اوکراین در حالی آغاز می‌شود که هیچ یک از این دو کشور عضو اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی نیستند. ایالات متحده آمریکا نیز از جمله کشوهای است که تاکنون اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی را امضا نکرده است.