جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در نشست سران «کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه سه» گفت که کشورش کماکان به خاورمیانه توجه دارد و نمی‌گذارد در این منطقه «خلائی شکل بگیرد که چین، روسیه و ایران آن را پر کنند».
در این نشست که در جده برگزار می‌شود، سران کشورهای عربستان، کویت، امارات، عمان، قطر و بحرین (از شورای همکاری خلیج فارس) به همراه سران کشورهای عراق، اردن و مصر حضور دارند.
اما به جای ملک سلمان، پادشاه عربستان، پسرش محمد بن سلمان که ولیعهد این کشور است در کنار سران باقی کشورها حضور داشت.
آقای بایدن در این جمع گفت: «هر قدر که رقابت در دنیای جدید شدیدتر می‌شود و چالش‌های پیش‌روی ما پیچیده‌تر می‌شود، برای من روشن‌تر می‌شود که چقدر منافع آمریکا با موفقیت خاورمیانه در هم تنیده است.»
او همچنین گفت که واشنگتن اجازه نخواهد داد هیچ کشوری آزادی رفت‌و‌آمد دریایی را در تنگه هرمز مختل کند.
رئیس‌جمهوری آمریکا در سخنرانی خود گفت که واشنگتن «برای مقابله با تهدیدهایی که از طرف ایران متوجه منطقه است» به همکاری نزدیکش با کشورهای حاضر در نشست ادامه خواهد داد.
او در عین حال افزود که آمریکا همزمان، گزینه دیپلماسی را نیز برای «بازگرداندن محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران» دنبال خواهد کرد.
رئیس‌جمهور آمریکا گفت که اگرچه کشورش همچنان راه دیپلماسی را دنبال خواهد کرد، اما همزمان «متعهد است که هرگز ایران به سلاح هسته‌ای دست نیابد».
این نخستین بار است که جو بایدن در مقام رئیس‌جمهور آمریکا به خاورمیانه سفر کرده است.
او در آخرین روز این سفر در جده، پیش از آغاز نشست، به سرعت با رهبران امارات، مصر و عراق، دیدارهایی دوجانبه برگزار کرد.
آقای بایدن در جریان دیدارش با محمد بن زاید، رئیس امارات متحده عربی از او دعوت کرد که به واشنگتن سفر کند.
تحلیل خشایار جنیدی – خبرنگار اعزامی بی‌بی‌سی به جده
یکی از اهداف مهم این نشست، نزدیکتر کردن عراق به کشورهای حاشیه خلیج فارس و دور کردن بغداد از تهران بود.
در حاشیه این نشست اعلام شد که شبکه برق عراق به شبکه یکپارچه برق کشورهای عربی خلیج فارس متصل می‌شود؛ گامی برای کمتر کردن وابستگی این کشور به ایران.
رسانه‌های عربستانی نیز این موضوع را از نظر دور نداشتند و استراتژی نزدیکتر کردن عراق به باقی کشورهای عربی را راهی مناسب برای مقابله با «نفوذ منطقه‌ای ایران» توصیف کرده‌اند.
همزمان جو بایدن نیز از فرصت این نشست استفاده کرد و بار دیگر بر حل مسالمت‌آمیز مساله برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد؛ نکته مهمی که او در اسرائیل نیز بر آن پای فشرد.
جو بایدن روز جمعه نیز با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان که از او به عنوان حاکم غیررسمی این کشور نام برده می‌شود، نشستی برگزار کرد.
این نشست با انتقادهایی از سوی فعالان حقوق بشر روبه‌رو شد.
بر اساس برآورد سازمان‌های امنیتی آمریکا، محمد بن سلمان در قتل جمال خاشقجی دست داشته است.
آقای بایدن بعد از این نشست به خبرنگاران گفت که در جریان این دیدار، به اهمیت مساله قتل جمال خاشقجی اشاره کرده است.
بعد از نشست بیانیه‌ای مشترک از سوی آمریکا و عربستان منتشر شد که در آن آمده بود دو کشور در مورد اهمیت جلوگیری از «دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای» توافق کرده‌اند.
براساس این بیانیه که خبرگزاری رسمی عربستان منتشر کرده، آقای بایدن بر تعهد پایدار و جدی کشورش بر حمایت از امنیت عربستان تاکید کرد.
بر این اساس دو کشور همچنین بر نیاز به جلوگیری از «مداخله ایران در امور داخلی سایر کشورها، حمایت این کشور از تروریسم از طریق گروه‌های مسلح وابسته و به هم زدن ثبات و امنیت منطقه» تاکید کردند.
مساله قتل خاشقجی
آقای بایدن در کنفرانسی خبری بعد از دیدار روز جمعه گفت: «در ارتباط با قتل خاشقجی، من این موضوع را در صدر دیدار مطرح کردم و روشن کردم که نظرم در زمان وقوع چه بود و حالا چیست.»
او افزود: «به صراحت کامل گفتم که سکوت از سوی رئیس جمهور آمریکا در مورد مساله حقوق بشر با ارزش‌های ما و شخصیت من سازگاری ندارد. من همیشه پای این ارزش‌ها می‌ایستم.»
اما خدیجه چنگیز نامزد جمال خاشقجی از اقدام رئیس جمهور آمریکا انتقاد کرد.
او با توییت کردن عکسی از جو بایدن و محمد بن سلمان زیر آن نوشت که می‌تواند تصور کند نامزد او چه خواهد گفت: «این همان حسابرسی است که قولش را به خاطر قتل من داده بودی؟ مسئولیت خون قربانی بعدی محمد بن سلمان به عهده شماست.»
به غیر از مساله خاشقجی آقای بایدن اعلام کرد که عربستان آسمان خود را به روی هواپیماهایی از مبدا و به مقصد اسرائیل باز می‌کند.
او همچنین گفت که آنها درباره انرژی – که موضوعی داغ در آمریکاست – بحث کردند و گفت انتظار دارد عربستان «گام‌های بیشتری» برای پایدار کردن بازار نفت در هفته‌های آینده بردارد.