سازمان دیدبان حقوق بشر در بیانیه‌ای به مناسبت سالگرد سقوط هواپیما اعلام کرد که جمهوری اسلامی در انجام تحقیقات «شفاف و معتبر» درباره سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی ناموفق بوده است.
این هواپیمای مسافربری روز ۱۸ دی‌ماه سال گذشته با شلیک دست‌کم دو موشک از سوی سپاه پاسداران سرنگون شد و همه ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند.
هنوز پرسش‌های بسیار در این باره بی‌پاسخ مانده، آمران این اقدام معرفی نشده و تنها یک نفر در این ارتباط بازداشت شده است.
دیدبان حقوق بشر می‌افزاید که مقام‌های جمهوری اسلامی باید به «تحقیقات شفاف و همکاری» با نهادهای بین‌المللی برای «کشف حقیقت، اجرای عدالت و جبران خسارت» در این پرونده، متعهد باشند.
بر اساس این گزارش، خانواده‌های قربانیان سرنگونی این هواپیما به سازمان دیدبان حقوق بشر گفته‌اند به درخواست خود برای تحقیقات درباره این پرونده و پاسخگویی همه عوامل دخیل در این سرنگونی ادامه خواهند داد.
مایکل پیج، معاون مدیر خاورمیانه در سازمان دیدبان حقوق بشر، اعلام کرده که خانواده‌های ۱۷۶ قربانی هواپیمای ساقط‌شده «حق دارند بدانند که چه کسی مسئول کشتن عزیزان آنها بوده است.»
وی افزود: «دولت ایران باید فورا غرامت کافی به خانواده‌ها پرداخت کند و تحقیقاتی شفاف و بی‌طرفانه را از طریق پیگرد قانونی مقصران، بدون در نظر گرفتن موقعیت و درجه آنها انجام دهد.»
خانواده‌های بیش از ۱۰ تن از مسافران این هواپیما به سازمان دیدبان حقوق بشر گفته‌اند که اموال عزیزان آنها، به خانواده‌ها بازگردانده نشده و جمهوری اسلامی در این مدت برای منصرف‌کردن آنها از پیگیری اجرای عدالت خارج از سیستم قضایی حکومتی دست به «ارعاب» بازماندگان زده است.
شماری از خانواده‌ها گفته‌اند برای دفن قربانیان در بخش «شهدا» و درج کلمه «شهید» بر روی سنگ قبر آنها «تحت فشار» قرار گرفته‌اند و مقام‌های امنیتی، بدون اجازه آنها، از مراسم کفن و دفن و یادبود کشته‌شدگان، عکس و فیلم تهیه کرده‌اند.
معاون مدیر خاورمیانه سازمان دیدبان حقوق بشر از جمهوری اسلامی خواسته دست از «ارعاب» خانواده‌های کشته‌شدگان بردارد و بداند «برگزاری مراسم حکومتی برای کشته‌شدگان، آزار و اذیت خانواده‌ها و پیگرد شرکت‌کنندگان در مراسم مسالمت‌آمیز یادبود قربانیان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.»
این در حالی است که بنیاد شهید ایران مدعی شده با «رضایت» خانواده‌های قربانیان، آنها را «شهید» نامیده است.
در روزهای اخیر نیز مقام‌های ایران تلاش کرده‌اند با برگزاری چند مراسم حکومتی، برنامه‌های سالروز سرنگونی هواپیما را مصادره کنند و با تعیین یک‌جانبه مبلغ غرامت به خانواده‌ها، از فشار بین‌المللی بر خود بکاهند، اقدامی که نه مورد پذیرش خانواده‌ها قرار گرفته و نه مقامات کشورهای درگیر از جمله کانادا و اوکراین.