رای دهندگان کرد ترکیه که از حکومت 21 ساله رجب طیب اردوغان سرخورده شده اند، به دنبال شروعی تازه با کمال قلیچداراوغلو هستند.
هفته گذشته، جمعیت زیادی در شهرهای اکثرا کردنشین آگری و وان، از کمال قلیچداراوغلو، نامزد طیف مخالف انتخابات ریاست جمهوری ترکیه استقبال کردند.
این صحنه استقبال تا همین اواخر در استان‌های شرقی کشور تقریباً بی‌سابقه بود زیرا حزب جمهوریخواه خلق به رهبری قلیچداراوغلو عمدتا هیچ محبوبیتی در میان اقلیت کرد نداشته است.
اما ناامیدی از رئیس جمهور رجب طیب اردوغان در میان کردها که تقریباً 20 درصد جمعیت را تشکیل می دهند، بسیاری از آنها را وادار کرد تا از رقیب اصلی وی در انتخابات ریاست جمهوری حمایت کنند.
روژ جیراسون، مدیر مرکز تحقیقاتی راوست در دیاربکر گفت: «موضع ملی گرایانه و امنیتی دولت کنونی رای دهندگان کرد را برای بیرون راندن اردوغان از کاخ قدرت بسیج کرده است. ماه گذشته، حزب دموکراتیک خلق ها، حزب اصلی طرفدار کردها و متحدان سیاسی آن رسما از کیلیچداراوغلو حمایت کردند.
حزب دموکراتیک خلقها تصمیم گرفته که نامزد مستقل خود را در انتخابات ریاست جمهوری معرفی نکند تا شانس مخالفان را برای شکست اردوغان با معرفی یک نامزد واحد افزایش دهد.
اکنون، رای کردها به طور گسترده‌ای، به عنوان یک عامل تعیین کننده در تعیین نتیجه انتخابات تلقی می شود.
جیراسون به میدل ایست آی گفت: «رای دهندگان کرد نقش کلیدی در تغییر موازنه به نفع کیلیچداراوغلو خواهند داشت .
با این حال، عمر فاروق گرگرلی اوغلو، معاون کاندیدای حزب سبزها و آینده چپ در ارزیابی خود از نقش کردها محتاط تر است.
او معتقد است که اگرچه رای کردها به کیلیچداراوغلو برتری خواهد داد، اما بعید است که به پیروزی قطعی او منجر شود.
گرگرلی اوغلو به میدل ایست آی گفت: پیروزی او در دور اول انتخابات قطعی نیست.
این فرضیه که دولت مستقر در حوزه های انتخابیه خود متحمل آسیب جدی شده است، واقعیت را منعکس نمی کند.
خاطره تلخ
برای بسیاری از مردم ترکیه، رای کردها به یکی از رهبران حزب جمهوری خواه خلق چیز عجیبی است.
این حزب که در سال 1923 توسط مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه تأسیس شد، همواره یکی از کم طرفدارترین احزاب سیاسی در مناطق کردنشین کشور بوده است.
این حزب در دوران حکومت تک حزبی از 1923 تا 1950، وجود کردها را انکار می کرد و ادعا می کرد که قبایل کرد اصالتاً ترک بوده و در کوهستان زندگی می کنند.
حزب جمهوری خواه خلق که مدت‌ها با ناسیونالیسم ترک همراه بوده، دو شورش عمده کردها را در سال‌های 1925 و 1938 به شدت سرکوب کرد که منجر به کشته شدن هزاران نفر و مهاجرت اجباری خانواده‌های سرشناس شد.
استفاده از زبان کردی در مدارس عمومی و مدارس نیز ممنوع شد.
به این ترتیب، رای دهندگان کرد همیشه به آن نگاه منفی داشتند.
وهاپ کاسکون، شخصیت دانشگاهی دانشگاه دیکل در دیاربکر، با اشاره به دوره ای که در سال 1945 به پایان رسید، گفت: «این یک واقعیت است که حزب جمهوریخواه خلق، از نظر مذهبی‌ها و کردها، به دلیل سیاست‌های خشن علیه مذهب و هویت‌های قومیتی در دوران حکومت تک‌حزبی یک حزب سیاسی بحث برانگیز بوده است»
کوسکون گفت، اما این نگرش‌ها در سال‌های اخیر شروع به تغییر کرده‌اند، که عمدتاً به دلیل خطابه های فراگیر کیلیچداراوغلو است.
گرگرلی اوغلو گفت: “اگر در دوره ای از تاریخ بمانیم نمی توانیم به جلو حرکت کنیم. قلیچداراوغلو گام های مثبتی برداشته است. ما باید از او حمایت کنیم تا روند دموکراسی سازی در کشور تسریع شود.”
به گفته جیراسون، مدیر مرکز راوست، در واقع، رای دهندگان کرد در دهه 1970، زمانی که نخست وزیر وقت بولنت اجویت وعده دموکراتیزه شدن را داد، انعطاف پذیری مشابهی نسبت به حزب جمهوریخواه خلق نشان دادند.
او گفت: «امروز ما با وضعیت مشابهی روبرو هستیم.
“حمایت از کیلیچداراوغلو متمایز و بالاتر از حمایت از حزب اوست. رای دهندگان کرد با او همدردی کرده اند با این امید که او به حکومت 21 ساله دولت فعلی پایان دهد.”
تغییر نگرش
کردها در سال‌های اخیر بر سر موضع فزاینده ملی‌گرایانه اردوغان، به ویژه پس از فروپاشی مذاکرات صلح با گروه‌های کرد در سال 2015، با او اختلاف پیدا کرده‌اند.
رئیس جمهور 69 ساله ترکیه در سال 2002 که حزب عدالت و توسعه او در انتخابات پیروز شد، از حمایت بسیاری در مناطق کردنشین برخوردار شد و وعده تشکیل حکومت فراگیرتر را داد.
یک نظرسنجی که روز یکشنبه منتشر شد نشان می‌دهد که چگونه نگرش‌ها نسبت به اردوغان از آن زمان تغییر کرده است و حمایت قاطع از قلیچداراوغلو در شهرهای دیاربکر، ماردین، سانلیورفا و وان با اکثریت کردنشین ثبت شده است.
نظرسنجی که توسط راوست ریسرچ در اواخر آوریل انجام شد، نشان داد که درصد حمایت از قلیچداراوغلو در این شهرها به ترتیب 76، 66، 40 و 73 درصد است.
میانگین حمایت از نامزد مخالفان در منطقه به 62.4 درصد است در حالی که حمایت از اردوغان 34.5 درصد است.
در مقابل، اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 حدود 42.3 درصد از شهرهای کردنشین و محرم اینجه نامزد حزب جمهوریخواه 6.4 درصد آرا را از آن خود کرد. صلاح الدین دمیرتاش، نامزد حزب دموکراتیک خلقها که اکنون در زندان به سر می برد، 49.3 درصد آرا را به دست آورد.
وعده ها
به گفته کاسکون، در حالی که افزایش حمایت از نامزد حزب جمهوریخواه خلق ریشه در ناامیدی از لحن فزاینده ملی گرایانه اردوغان دارد، ارتباط گرفتن قلیچداراوغلو با رای دهندگان کرد نقش مهمی در ایجاد این تغییر داشته است.
حزب جمهوریخواه خلق به رهبری قلیچداراوغلو، “میز شرق” را ایجاد کرد که به یافتن راه حل های مشکلات اقتصادی و اجتماعی مردم مناطق کردنشین اختصاص دارد .
بر اساس این برنامه همچنین “مسئله کرد” در پارلمان بررسی و حل خواهد شد.
علاوه بر این، قلیچداراوغلو با استناد به حکم دادگاه حقوق بشر اروپا در سال 2020 که محکومیت دمیرتاش را غیرقانونی اعلام کرد، قول داد که دمیرتاش، رئیس سابق حزب دموکراتیک خلقها را که از سال 2016 به دلیل اتهامات مختلف مرتبط با تروریسم در زندان است، آزاد کند.
اوغوز کان سالیچی، معاون رهبر جمهوریخواه خلق گفت که برخلاف دولت فعلی، حزب او «مسأله کرد» را به رسمیت می شناسد و برای حل آن تلاش خواهد کرد.
سالیچی به میدل ایست آی گفت: «مسأله کردها در پارلمان حل خواهد شد.
سالیچی همچنین ابراز اطمینان کرد که حزبش در انتخابات پارلمانی و همچنین در انتخابات ریاست جمهوری در مناطق کردنشین عملکرد خوبی خواهد داشت.
او گفت: “ما می دانیم که رای دهندگان وابسته به حزب کردی به سختی ممکن است نظر خود را تغییر دهند. اما حوزه های قبلی وفادار به حزب عدالت و توسعه این بار به ما رای خواهند داد. در نتیجه، ما نمایندگانی از شهرهای آگری، وان، دیاربکر و شانلی اورفا خواهیم داشت.”
یکی از اعضای حزب کردی که خواست نامش فاش نشود، گفت که کیلیچداراوغلو پس از اینکه حزب عدالت و توسعه “به منطقه کردنشین پشت کرد” و تلاش های او به ثمر نشست فرصتی را مغتنم دید .
با این حال، او نیز مانند سایر کردها در منطقه در مورد عملی شدن وعده های حزب قلیچداراوغلو بدبین است.
وی گفت: «ما خواهیم دید که آیا قلیچداراوغلو به وعده های خود وفادار یا خیر. در غیر این صورت در انتخابات محلی فرصتی برای نشان دادن ناامیدی خود خواهیم داشت.»
منبع : میدل ایست آی