در حالی که واشنگتن با تحویل جنگنده‌های اف-۱۶ به اوکراین موافقت کرده، برخی کارشناسان غربی می‌گویند که ورود این هواپیماهای پیشرفته به میدان جنگ می‌تواند برای شکست روسیه کافی باشد. اما رئیس جمهوری آمریکا تأکید کرده است که ارتش اوکراین فقط برای دفاع از خاکش از اف-۱۶ استفاده خواهد کرد و هیچگاه از مرز فراتر نخواهد رفت.
روز یکشنبه ۳۱ فروردین، جو بایدن که در آخرین روز اجلاس سران گروه هفت در هیروشیما سخن می‌گفت، اطمینان داد که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، با قاطعیت به وی گفته است که کشورش هیچگاه از هواپیماهای جنگندۀ اف-۱۶ برای حمله به خاک روسیه استفاده نخواهد کرد.
دو روز قبل – جمعه – جو بایدن موافقت خود را برای تحویل این هواپیماهای پیشرفته به اوکراین اعلام کرده بود. اما قرار نیست که آمریکا اف-۱۶های خودش را در اختیار اوکراین قرار دهد. موافقت واشنگتن تنها به این معناست که قرار گرفتن تکنولوژی نظامی آمریکایی در دستان اوکراینی‌ها را می‌پذیرد. وگرنه، در صورت توافق قطعی، هواپیماها را متحدان اروپایی آمریکا به اوکراین تحویل خواهند داد.
نباید فراموش کرد که هواپیماهای نظامی بر حسب خریدار، به ابزار، تسلیحات و فن‌آوری‌های متفاوتی مجهز می‌شوند. به احتمال بسیار زیاد، جنگنده‌هایی که در اختیار ارتش آمریکا قرار می‌گیرند فن‌آوری و رموزی را در خود دارند که به دولت‌های بیگانه داده نمی‌شود.
به هرحال، هنوز دقیقاً معلوم نیست که کدام کشور به اوکراین اف-۱۶ خواهد داد. بر اساس توافق آمریکا با متحدان اروپایی‌اش، طی چند ماه فرصتی که برای آموزش خلبانان اوکراینی نیاز خواهد بود، برنامۀ دقیق تحویل هواپیماها نیز مشخص خواهد شد.
کدام کشور به اوکراین هواپیمای جنگ خواهد داد؟
در زمستان گذشته، نیروی هوایی اوکراین اعلام کرد که برای دفاع از حریم هوایی کشور به ۲٠٠ هواپیمای جنگی«چندمنظوره» نیاز دارد. شخص زلنسکی نیز در دیدارهایش با رهبران غربی بارها بر نیاز مبرم کشورش به هواپیماهای جنگندۀ پیشرفته اصرار ورزیده است. حال، بعد از چند ماه اصرار و سماجت و بررسی‌های گوناگون، بالاخره واشنگتن به تحویل اف-۱۶ راضی شده است.
در حال حاضر، ٩ کشور اروپایی روی هم رفته صاحب ۳٠٠ فروند اف-۱۶ هستند. اما همۀ این کشورها حاضر به تحویل این نوع هواپیما به اوکراین نیستند. به عنوان مثال بلژیک که دارای ۵۳ فروند اف-۱۶ است، می‌گوید که اولاً هواپیماهایش بیش از حد فرسوده‌اند و دوماً بلژیک برای «کاربردهای ملّی» به آنها نیاز دارد.
به گفتۀ کارشناسان تسلیحاتی نباید تصور کرد که تحویل یک هواپیمای جنگی پیشرفته به یک کشور دیگر کار سهل و ساده‌ای است. صرفه‌جویی‌های سنگین در ارتش‌های اروپایی، نیازهای داخلی و البته لزوم پشتیبانی فنی بسیار پیچیده و هزینه‌های مربوطه، باعث می‌شود که دولت‌های متحد آمریکا که عضو ناتو نیز هستند، چندان اشتیاقی به تحویل هواپیما نداشته باشند. علاوه بر این، چنین کاری به معنای جنگ غیرمستقیم با روسیه است که مسلماً برای بسیاری از کشورهای اروپایی چندان دلپذیر نیست.
تاکنون کشورهای بریتانیا، هلند، دانمارک، بلژیک، فرانسه و البته آمریکا برای آموزش خلبان‌های اوکراینی اعلام آمادگی کرده‌اند. گفته می‌شود که واشنگتن به برخی از این کشورها قول داده که اگر حاضر شوند اف-۱۶های خود را به اوکراین بدهند، آمریکا در ازای آنها هواپیماهای پیشرفته‌تر اف-۳۵ خواهد داد. اما همۀ دولت‌ها می‌دانند که عملی شدن این نوع وعده‌ها گاه به سال‌ها وقت نیاز دارد.
خط قرمز تحویل اسلحه کجاست؟
روشن است که از آغاز جنگ اوکراین تاکنون، کشورهای غربی – قبل از همه آمریکا – به تدریج سطح تحویل تسلیحات به اوکراین را بالاتر برده‌اند. به عنوان مثال، واشنگتن به رغم مخالفت‌های اولیه، کم‌کم پذیرفت که موشک‌های هدایت‌شوندۀ «هیمارس» و سپس «پاتریوت» در اختیار اوکراین قرار دهد. اما شاید از همه مهم‌تر، موافقت آمریکا برای ارسال ۳۱ تانک «ام۱ آبرامز» بود که در ژانویۀ گذشته قطعی شد. به دنبال این تصمیم آمریکا بود که آلمان نیز راضی شد تا تانک‌های «لئوپارد» به اوکراین بدهد.
بدین ترتیب بعید به نظر نمی‌رسد که آمریکا و هم‌پیمانانش – بخصوص بعد از اجلاس ناتو در ماه ژوئیۀ آینده – روند تحویل اف-۱۶ به اوکراین و آموزش خلبانان اوکراینی را سرعت بخشند. در این صورت، برتری هوایی روسیه که از آغاز جنگ تاکنون مسلم بوده، متزلزل خواهد شد. تا آن موقع، فشارها در جهت نشاندن دشمنان پشت میز مذاکره نیز ادامه خواهد یافت…