📝شورش محی
بنا بر گزارش‌ها، واشنگتن آماده است تا توافق جدیدی را با ایران منعقد کند_ که فشار ایالات متحده بر تهران را برای همکاری با بازرسان هسته‌ای و رسیدگی به فعالیت‌های احتمالی تسلیحات اتمی این رژیم که ناقض معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است_ محدود می‌کند.
اگر ایالات متحده نتواند ایران را پاسخگو کند_تهران می‌تواند بر ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌ای که تا به امروز ایجاد کرده است – همراه با سایر دارایی‌های هسته‌ای که طبق توافق به جمع‌آوری آن ادامه می‌دهد – در زمانی که انتخاب می‌کند، استفاده کند.
بیش از چهار سال است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال بررسی تلاش‌های محرمانه ایران برای تولید دستگاه‌های اتمی است.
آژانس موظف است صحت و کامل بودن اظهارات کشورها در مورد تولید و استفاده از مواد هسته‌ای را به منظور تأیید و پایبندی آنها به تعهد NPT مبنی بر عدم تولید سلاح هسته‌ای بررسی کند.
در سال 2018، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحقیقات طولانی‌مدت خود را درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، پس از بدست آوردن، مدارکی سری توسط اسرائیل که جزئیات کار،گذشته و احتمالاً در حال انجام دادن،در زمینه سلاح‌های هسته‌ای را نشان می‌داد، از سر گرفت.
در سال 2015، با وجود پاسخ‌ها و همکاری ناکافی جمهوری اسلامی، قدرت‌های جهانی به لغو تحقیقات آژانس به عنوان بخشی از توافق هسته‌ای ایران، که رسماً به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک شناخته می‌شود،رأی دادند.
در سال‌های 2019 و 2020 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران خواست تا به سه سایت مشکوک هسته‌ای مریوان، ورامین و تورقوز آباد دسترسی داشته باشد و در مورد سایت چهارم به نام لویزان سؤالاتی را مطرح کرد.
به دنبال سنگ اندازی و پنهان کاری تهران، فشار بین المللی موفق شد دسترسی آژانس بین المللی انرژی اتمی و نمونه برداری در این سه سایت را تضمین کند، جایی که آژانس ذرات اورانیوم ساخته دست بشر اعلام نشده را شناسایی کرد.
سال گذشته، آژانس به این نتیجه رسید که تهران با اعلام نکردن «فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای مورد استفاده» در لویزان ، تعهدات NPT خود را نقض کرده است.
ماه گذشته، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحولات جدید نگران‌کننده‌تری را در تحقیقات خود گزارش کرد. این آژانس به این نتیجه رسید که ایران آزمایش‌های انفجاری قوی مربوط به سلاح هسته‌ای را در مریوان انجام داده است.
ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که قبل از سال 2004، در مریوان مهمات را خنثی می‌کرد، اما آژانس این توضیح را «از نظر فنی معتبر ندانست».
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار همکاری ایران در مورد دو سایت دیگر تورقوز آباد و ورامین شد، اما تهران تاکنون به این موضوع واکنشی نشان نداده است.
علی‌رغم این یافته‌های آژانس، قدرت‌های جهانی از محکوم کردن رسمی تهران به‌خاطر پیشرفت‌های هسته‌ای‌اش یا تعیین ضرب‌الاجل برای پایبندی رژیم به تعهدات NPT خودداری میکنند.
اگر دولت بایدن توافق جدیدی را برای جلوگیری از فشار بر ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتخاب نکند، دولت عملاً تحقیقات ناظر درباره فعالیت‌های تسلیحات هسته‌ای تهران را متوقف می‌کند. ایران دیگر با فشارهای لازم از سوی جامعه بین‌المللی مواجه نخواهد شد تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتواند در تحقیقات خود پیشرفت کند.
طبق توافق گزارش شده، رژیم ممکن است اورانیوم غنی شده کافی برای تولید 8 سلاح هسته ای را در اختیار داشته باشد و به جمع آوری این مواد ادامه دهد.
همراه با فعالیت‌های تسلیحاتی و میلیاردها دلار کاهش تحریم‌ها، ایران می‌تواند اقتصاد خود را تقویت کند و در زمانی که انتخاب می‌کند تعهدات را زیر پا نهد.
واشنگتن باید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برای اطمینان از پایبندی ایران به NPT، از جمله اینکه آیا جمهوری اسلامی فعالیت‌های تسلیحات هسته‌ای خود را حفظ می‌کند، یا نه؟ مورد سوال قرار دهد. و از محدود کردن اختیارات آژانس به هر نحوی خودداری کند.
رهایی تهران از تعهدات NPT – همانطور که قدرت های جهانی در سال 2015 انجام دادند – پیامدهای منفی پایدار و برای اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران، اقتدار آژانس بین المللی انرژی اتمی و عدم اشاعه سلاح های هسته ای را در بر خواهد داشت.
منبع:پژوهشگر، آندریا استریکر