مدیر جامعه کُردهای فیلی(فه‌یلی) کرکوک به صدای آمریکا اعلام کرد در طول سالهای پس از سقوط صدام به هیچ کُردی فیلی دراستان کرکوک پست ارشدی اعطا نشده است در حالیکه جامعه کُردهای فیلی این استان از افراد مشهور و اگاه و توانمندی برخوردار است.
به گزارش صدای آمریکا، خلیل شوهانی مدیر جامعه کُردهای فیلی کرکوک اعلام کرد در کرکوک به کُردهای فیلی اجازه داده نمی شود که پست‌های ارشد را به دست آورند، مناصب در احزاب کوردی بر اساس حزب گرایی واگذار شده‌اند و با نگاهی متفاوت به ما نگریسته می‌شود.
اگرچه آمار دقیقی از تعداد کردهای فیلی در کرکوک در دست نیست، اما بر اساس آمار غیررسمی نهادهای کرد فیلی، حدود ۷۵۰ خانواده کرد فیلی در این استان زندگی می‌کنند.
خلیل شوهانی افزود: کُردهای فیلی در میان احزاب کُرد تقسیم شده‌اند و همه احزاب را شامل می‌شوند اما همگی در زیر چتر کُردهای فیلی فعالیت می‌کنند. ولی در تقسیم قدرت در کرکوک آنها جای ندارند
تعداد کردهای فیلی حدود ۱.۵ میلیون نفر تخمین زده می شود که برخی از آنها در بغداد زندگی می کنند، اما بیشتر آنها در مناطق مرزی بین عراق و ایران از هر دو طرف زندگی می کنند، به ویژه در استان های دیالی و کوت در سمت عراق.
اگرچه کُردهای فیلی با لهجه کردی جنوبی صحبت می‌کنند که به نام فیلی(فه‌یلی) معروف است و مذهب آنان نیز شیعه است، اما در قانون اساسی عراق به عنوان یک ملت کرد به رسمیت شناخته شده‌اند.
خلیل شوهانی اظهار داشت ما به عنوان کُردهای فِیلی کُرد هستیم این موضوع قابل انکار نیست، بسیاری از فیلی ها عضو و کادر احزاب کردی هستند.
از سال ۱۹۷۰ تا اواخر دهه ۱۹۸۰، دولت عراق کارزاری را برای کشتن، دستگیری، سلب تابعیت عراقی از فیلی‌ها و اخراج آنها به ایران به راه انداخت و هزاران خانواده فیلی را آواره کرد. اما پس از سقوط رژیم بعث در سال ۲۰۰۳، هزاران خانواده کرد فیلی از ایران به عراق بازگشتند.
به گفته مقامات وزارت مهاجرت و پناهندگان عراق، از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳، شناسنامه و تابعیت عراقی به هزاران خانواده کرد فیلی پس از بازگشت از ایران بازگردانده شده است.
اگرچه گفته می شود حدود یک میلیون فیلی در بغداد زندگی می کنند، اما مقامات کرد معتقدند این ارقام نادرست و بسیار کمتر است.
با وجود این تعداد بالای کُرد در شهر بغداد اما جایگاه احزاب کُردی در این شهر محکم نیست به عقیده مدیر جامعه کُردهای فیلی کرکوک علت این امر به نقش‌ها و دخالت طرف خارجی باز می‌گردد.
خلیل شوهانی افزود می‌بایست در سال ۲۰۰۳ زمانی که کُردها به بغداد رفتند احزاب کردستانی تلاش می‌کردند کُردهای فیلی را گردهم می‌آوردند اما احزاب شیعه از آنها پیشی گرفتند و کُردهای فیلی را مجذوب خود کردند طرف خارجی هم در بین نقش ایفا کرد.
در سال ۲۰۱۹ سرانجام نماینده کردهای فیلی شهر «کوت» وارد مجلس عراق شد. اکنون هم محسن ماندلاوی، معاون اول رئیس مجلس عراق، ازکُردهای فیلی است.
لازم به ذکر است حزب دمکرات کوردستان عراق و اتحادیه میهنی کمترین توجه به کردهای فیلی در عراق نموده اند و آنها را فقط برای دادن رای در زمان انتخابات می خواهند و در هیچ زمینه ای پس از سقوط صدام به انها هیچ نوع کمک اقتصادی و هم فکری نکرده اند