بخش اول گزارش تحقیفی عمار گلی درباره سوابق هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه
عمار گلی : نوشتن این گزارش بیش از 4ماه طول کشید. این گزارش اگر جامع‌ترین گزارش از زندگی و کارنامه هاکان فیدان امنیتی‌ترین وزیر خارجه ترکیه نباشد قطعا یکی از کامل‌ترین گزارش‌ها در در مورد او تا این لحظه است. چالشی که در مورد هاکان فیدان وجود داشت/دارد کمبود شدید منابع در خصوص زندگی و کارنامه سیاسی او تا پیش از ورودش به سازمان اطلاعات و امنیت ملی(MIT) بود، با این حال چه کسی میتواند در عصر اینترنت ردپای دیجیتال خود را 100% پاک کند؟! هیچکس.
در این گزارش علاوه بر زندگی و کارنامه سیاسی/امنیتی، رویاها و ایدەهای سیاسی او با تمرکز بر ارتباط او با گروه های اسلامی/جهادی و البته جمهوری اسلامی ایران موشکافانه مورد بررسی قرار گرفته است.
در بخش اول این گزارش علاوه بر بررسی تبار او، کارنامه او در سه دوره عضویت در ارتش، ورود به عرصه سیاست و دیپلماسی و نهایتا تکیه زدن بر صندلی ریاست سازمان اطلاعات و امنیت ملی(MIT) بررسی شده است.
بخش اول گزارش تحقیفی عمار گلی درباره سوابق هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه
انتخابات بهار امسال در ترکیه یکی از مناقشەبرانگیزترین انتخابات تاریخ این کشور بود. انتخاباتی که در آن اردوغان توانست سوای تمام حرف و حدیث‌ها و مشکلات اقتصادی، سیاسی و امنیتی که ریشه در حکمرانی او داشتە و دارد، رقبای خود را آچمز کرده و برای چندمین بار بر آنان فائق آید. بسیاری هنوز به دنبال پاسخ بە این سوال هستند که چگونه ممکن است نیمی از مردم ترکیه علیرغم کارنامه فاجعەبار و پر از فساد اردوغان و کابینه و یارانش همچنان دل در گروی او ببندند؟
بسیاری به درستی این انتخاب را ناشی از گرایشات مذهبی بخش وسیعی از مردم ترکیه و بازی بسیار ظریف اردوغان و تیم انتخاباتی او با این برگ (کارت) می دانند. در مقابل شماری نیز این پیروزی را با وعده‌های اقتصادی و افزایش عجیب و غریب حقوق بازنشستگان و کارمندان و کمک‌های مالی دولت به قشرهای آسیب پذیر، طی ماه‌های منتهی به انتخابات مرتبط می دانند. فقدان یک اپوزیسیون قدرتمند و به واسطه آن تردید مردم از آینده ای بی ثبات، مشابه آنچه در دهه نود قرن گذشتە میلادی تجربه کرده بودند نیز در این میان بی‌تاثیر نبوده است.
برای این پیروزی می‌توان دلایل عدیدە دیگری ازجمله انحصار در بەکارگرفتن امکانات دولتی و بازداشت هزاران فعال سیاسی خصوصا در کردستان نیز ردیف کرد، اما این تمام ماجرا نیست. سوای تمام انتقاداتی که به اردوغان و تیم او وارد است، باید اذعان کرد که او و تیم انتخاباتی‌اش امری را که به باور بسیاری از کارشناسان ناممکن می نمود ممکن کردند. امر غیر ممکنی که بەنظر می رسد ستاره درخشان آن کسی نیست جز شناخته ترین چهرە ناشناس کابینه او یعنی هاکان فیدان.
هاکان فیدان تا پیش از تکیه زدن بر کرسی وزارت خارجه دست کم ١٣ سال ریاست سازمان امنیت ملی ترکیه موسوم به MIT را در کارنامه خود داشت. او همچنین نقش بسزایی در پی ریزی و اجرای سیاست‌های مداخله جویانه ترکیه در خاورمیانه، قفقاز و شمال آفریقا ایفا کرده است. با این حال زوایای مختلف کارنامه او تاکنون به درستی مورد ارزیابی قرار نگرفته و حتی تا پیش از ورود به وزارت خارجه کمتر کسی صدای او را شنیده بود. در این گزارش سعی می‌شود تا به‌صورت اجمالی کارنامه امنیتی‌ترین وزیر خارجه ترکیه با تمرکز بر روابط او با جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گیرد.
کُردی از تبار سرحد یا آنکارا؟
هاکان فیدان وزیر امور خارجه فعلی ترکیه و رئیس سابق سازمان اطلاعات ملی ترکیه موسوم به MIT، یکی از ناشناخته‌ترین کارگزاران عرصه سیاست در این کشور است؛ کسی که کمترین ردی از تبار، خانواده و فرزندان او در دست است.
بر اساس اطلاعات رسمی، هاکان فیدان سال ۱۹۶۸ در محله Hamamönü در حاجت‌تپه آنکارا از پدر و مادری که هیچ ردی از هویت آنها در دست نیست، به‌دنیا آمده است. نکته قابل تامل در خصوص محله‌ای که هاکان فیدان در آن بەدنیا آمده این است که این محله از دیرباز محل زندگی تعداد زیادی از شهروندان کوردی بوده که پیش و پس از تاسیس جمهوری ترکیه از ارزروم، قارص، آگری، موش و وان به آنکارا مهاجرت کرده اند.[1]
اما صرف حضور کوردها در حاجت‌تپه نمی‌تواند دلیل مکفی برای کورد پنداشتن هاکان فیدان باشد. با این حال هاکان فیدان برخلاف وزیر خارجه اسبق ترکیه تاکنون از اظهارنظر در این خصوص طفره رفته است. شاید بیم آن را دارد که همچون شکایت چاوش‌اوغلو از ناتالی آوازیان پیرامون تبار کوردی خانواده‌اش و نام پدرش، در دادگاه شکست بخورد. [2]
گفته می شود که تبار خانوادگی هاکان فیدان به استان موش باز می گردد و او وخانواده‌اش بخشی از عشیره حسنان (شاخه صیدی‌ها) یکی از بزرگترین عشایر کردستان هستند. ارجان کُنوک سخنگوی عشیره حسنان در گفتگو با رسانه‌ها تایید کرده که فیدان پسر عموی او است و اصالتا اهل روستای “سوسکن” در نزدیکی شهر ارجیش و از خاندان ” Qesê Qendo” است. [3] پیشتر نیز در سال ٢٠٢٠ ناجی شریفی زیندشتی از قاچاقچیان بنام مواد مخدر در گفتگویی با سعید صفا روزنامه نگار تبعیدی ترک مدعی شد که هاکان فیدان از اقوام نزدیک او است و بارها همدیگر را در ترکیه از جمله در وان ملاقات کرده اند. [4]
در سال ۲۰۱۴ و در خلال مذاکرات صلح نیز چندین بار مسئله تبار هاکان فیدان در صدر اخبار قرار گرفت. همان زمان گزارش شده بود که بخش بزرگی از اقوام و بستگان هاکان فیدان در شهر ارجیش از توابع استان وان به حزب صلح و دموکراسی (BDP) می پیوندند؛ مسئله‌ای که موجب نگرانی هاکان فیدان می شود. [5]
در سال ٢٠١٨ نیز یکی از گریلاهای حزب کارگران کردستان به نام عگید زیلان در گفتگو با خبرگزاری فرات مدعی شده بود که پدربزرگ او عموی هاکان فیدان است. [6] با این حال مرکز اطلاع رسانی وزارت خارجه ترکیه پس از آنکه هاکان فیدان سکان سیاست خارجی این کشور را به‌دست گرفت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که وزیر خارجه ترکیه هیچ برادرزاده و یا خویشاوندی ندارد که عضو پ.ک.ک باشد.[7]