شمار جرائم با انگیزه‌های سیاسی در سال ۲۰۲۰ هیچ‌گاه از زمان ثبت این آمار تا کنون به این اندازه بالا نبوده است. در آماری که وزیر کشور آلمان ارائه کرد صحبت از افزایش اعمال خشونت‌آمیز است و پتانسیل تشدید تنش در جامعه.

هورست زهوفر، وزیر کشور آلمان روز سه شنبه (۴ مه) گزارش و آماری ارائه داد که تنها در اعداد و ارقام در ارتباط با جرایم افراط‌گرایان راست‌گرا یا چپگرا خلاصه نمی‌شد. پیام وزیر کشور آلمان روشن بود. او گفت، آلمان مشکل دارد. آماری که اداره پلیس جنایی فدرال آلمان در اختیار وزیر کشور قرار داده است به گفته زهوفر، نشانگر وضعیت حاکم بر جامعه است؛ یک سیستم هشداردهنده سریع برای پدیدار کردن تحولات نامطلوب.

بر پایه این آمار مجموع کل جرائم ۵ / ۸ درصد افزایش یافته است و شمار کل اعمال خشونت‌آمیز با انگیزه‌های سیاسی حتی تا ۸ / ۱۸ درصد افزایش یافته است.

برخی از پژوهشگران حوزه فعالیت‌ها و گرایش‌های افراط‌گرایانه در آلمان نیز از “تحولاتی نگران‌کننده” سخن می‌گویند. به گفته یکی از آنها به نام فلوریان هارت‌لب که با سایت تاگس‌شاو از شبکه اول آلمان مصاحبه کرده است، در پس هر کدام از این رقم‌ها سرنوشت قربانیان نهفته است. این کارشناس همچنین معتقد است که این آمار نمایانگر رخدادهایی هستند که همزیستی دموکراتیک را به خطر می‌اندازند. او برای روشن شدن این مسئله به‌طور مثال به شهردارانی اشاره می‌کند که به دلیل ترس از افراط‌گرایان حتی دیگر جرأت نمی‌کنند به فعالیت خود ادامه دهند.

بر پایه آماری منتشر شده و گزارش وزیر کشور آلمان بزرگترین خطر در آلمان همچنان از ناحیه افراط‌گرایان راست‌گراست. بیشتر جرائم یعنی بیش از ۲۳۶۰۰ جرم با انگیزه‌های راستگرایانه به وقوع پیوسته‌اند؛ دو برابر جرائمی که به طیف چپگرایان افراط‌گرا نسبت داده می‌شود.

البته گفتنی است که شمار اعمال خشونت‌آمیز که ضرب و شتم (آسیب‌های فیزیکی) هم در این دسته گنجانده می‌شوند، به خصوص در میان طیف چپگرای افراطی به شدت افزایش یافته است؛ تا ۴۵ درصد.

مانند سال‌های گذشته جرائم با انگیزه‌های سیاسی “با دلایل مذهبی” هم در این آمار گنجانده شده‌اند. در مقوله جرائم با انگیزه‌های مذهبی، بیش از همه اسلام‌گرایی قرار می‌گیرد.

مقوله‌های تعریف‌شده قدیمی دیگر معتبر نیستند

نکته‌ای که در گزارش زهوفر جلب توجه می‌کند جرائم با انگیزه‌های سیاسی است که نه در دسته جرائم دست راستی، نه چپ و نه اسلام‌گرایانه می‌گنجد.

از جمله این جرائم می‌توان به رویدادهایی که در جریان تظاهرات‌های ضد تدابیر وضع شده برای مقابله با همه‌گیری کرونا رخ داد اشاره کرد که بیش از همه نیروهای پلیس و خبرنگاران را هدف قرار داده‌اند. در سال ۲۰۲۰ بیش از ۳۵۰۰ جرم در پیوند با همه‌گیری کرونا ثبت شده است.

وزیر کشور آلمان هنگام ارائه آمار از عبارت “خشونت‌گرایی” استفاده کرده است. کارشناسان  دلایل این گرایش را پیچیده می‌دانند: از پخش تئوری‌های توطئه در شبکه‌های اجتماعی که در رابطه با همه‌گیری کرونا نقش مهمی بازی می‌کنند تا بلاگرهایی که خود به جریان انکارکنندگان کرونا تعلق دارند و در تظاهرات‌های مربوطه شرکت می‌کنند تا “راه‌های شبکه‌سازی نوین” که منظور از آن از نظر کارشناسان انتشار فیک‌نیوزها در چت‌های رمزگذاری شده است تا درنهایت تأثیر کشورهایی خودکامه مانند روسیه که به اعتقاد هارت‌لب، کارشناس آلمانی از بروز خشونت و میل به حمله در جوامع کشورهای غربی خوشنودند.

 دوشقگی جامعه

اینکه تدابیر به کار گرفته شده برای مقابله با پاندمی از جمله اعمال محدودیت‌های شدید در رفت و آمد و تماس با دیگران باعث ایجاد نارضایتی‌های گسترده در طیفی از جامعه شود یا تظاهرات‌هایی در این باره صورت گیرد، مسئله‌ای دو از ذهن نبوده و نیست. وزیر کشور آلمان هم برپایی تظاهرات را نشانه یک دموکراسی تپنده می‌داند. اما چرا در آلمان با پدیده تشدید همگرایی با جریان‌های راستگرای افراطی روبرو هستیم یا چرا وزیر کشور از پتانسیل تشدید تنش یا اعمال خشونت‌بار سخن می‌گوید؟

هارت‌لب، پژوهشگر امور و گرایش‌های افراط‌گرایانه معتقد است که دموکراسی در آلمان به طور اساسی به چالش کشیده شده است. او معتقد است که دو دستگی در جامعه خیلی زودتر از اینها اتفاق افتاده یعنی در سال ۲۰۱۵ به این سو و با بحران پناهجویی. به اعتقاد او بخشی از جامعه خود را با دیگر بخش، بیگانه و ارتباط خود را قطع شده احساس کرد و پیامدهای این جداافتادگی را تا امروز هم می‌توان احساس کرد. 

نتیجه این روند به اعتقاد کارشناسان، جامعه‌ای می‌شود که دسته‌های مختلف در آن بیش از پیش توانایی صحبت‌کردن و بحث کردن با یکدیگر را از یاد می‌برند.

با غلبه بر همه‌گیری کرونا و پس از آن، جامعه مدنی به گفته کارشناس آلمانی باید دوباره راهی بیابد برای رشد در کنار یکدیگر.