به نظر میرسد با شدت گرفتن تماسهای دیپلماتیک بر سر جنگ اسرائیل-غزه لحن مقامات رسمی ترکیه در طرفداری از حماس آهنگ قویتری یافته است.
وزیر خارجه ترکیه پس از دیدار با رهبر سیاسی حماس در روز ۱۷ آوریل، «تبلیغات اسرائیل» درباره حماس را محکوم کرده و حماس را یک «جنبش مقاومت ملی» خوانده است.
در همان روز، رئیسجمهور اردوغان این گروه را با شبهنظامیان ترکیه در دوره جنگ استقلال این کشور مقایسه کرد.
حزب حاکم اردوغان در انتخابات محلی اخیر آماج انتقادهای بعضی از چهرههای اسلامگرا و محافظهکار بوده است و منتقدان میگویند که آنکارا گامهای کافی علیه اسرائیل برنداشته است.
به نظر میرسد که لحن مقامات ترکیه در دفاع از حماس در روزهای اخیر قوت بیشتری گرفته است و در عین حال تماسهای دیپلماتیک نیز درباره جنگ اسرائیل-غزه شدت یافته است.
هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه با رئیس دفتر سیاسی حماس، اسماعیل هنیه در روز ۱۷ آوریل در قطر دیدار کرد و بنا به گزارشها گفته شده است که آنها به مدت سه ساعت جلسه داشتند و درباره کمکهای بشردوستانه، گفتوگوهای آتشبس و مذاکرات بر سر گروگانها و زندانیان سخن گفتهاند.
فیدان در کنفرانسی خبری به همراه همتای قطریاش پس از دیدار با هنیه گفت: «در گفتوگوهای سیاسی ما با حماس در طول سالها، آنها پذیرفتهاند که دولتی فلسطینی در درون مرزهای ۱۹۶۷ ایجاد شود. آنها به من گفتهاند که پس از استقرار دولت فلسطینی، حماس دیگر نیاز به شاخهای نظامی نخواهد داشت و به عنوان حزبی سیاسی به کارشان ادامه خواهند داد.»
او افزود: «متأسفانه، تبلیغات اسرائیلی درباره حماس که میکوشد آن را به جای یک جنبش مقاومت ملی سازمانی تروريستی توصیف کند، در غرب و در میان بعضی از بازیگران در میدان افکار عمومی بینالمللی پذیرفته میشود.»
اندکی قبلتر در همان روز، رئیسجمهور رجب طیب اردوغان حماس را با نیروهای شبهنظامی ترکیه در دوره جنگ استقلال ترکیه پس از جنگ جهانی اول مقایسه کرده بود.
اردوغان در یک سخنرانی برای نمایندگان مجلس از حزب عدالت و توسعه گفت: «من با صدای بلند و به روشنی میگویم: حماس دقیقاً همان است که قوای ملیه (نیروهای ملیگرا) در ترکیه در طول مبارزات ملی ما بودند.»
او افزود: «میدانیم که گفتن این سخن هزینه دارد. بگذارید دنیا بداند و این را بفهمد … ما همچنان صدای ملت مظلوم فلسطین خواهیم بود.»
عمر چلیک، سخنگوی حزب عدالت و توسعه نیز تأکید کرد که آنکارا از زمان به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه در سال ۲۰۰۲ حماس را یک «گروه مقاومت» میداند.
اردوغان و سایر مقامات ترکیه قویاً از اسرائیل پس از آغاز حملاتش به غزه انتقاد کردهاند. اما تازهترین دور بالا گرفتن این انتقادها در میانه شدت گرفتن ظاهری تماسهای دیپلماتیک بر سر این بحران بوده است.
گویا قرار است اردوغان روز ۲۰ آوریل در استانبول با هنیه دیدار کند.
سامح شکری وزیر خارجه مصر نیز اواخر این هفته با فیدان دیدار خواهد کرد و گزارشها حاکی از این است که تحولات منطقهای و وضعیت غزه موضوع اصلی این جلسه خواهد بود.
اثر انتخابات محلی؟
شدت گرفتن این دفاعهای لفظی و تمرکز بر آن پس از شکست حزب عدالت و توسعه اردوغان در انتخابات محلی ترکیه در روز ۳۱ مارس رخ داده است.
بعضی از مفسران گفتهاند که نارضایتی بر سر روابط تجاری ترکیه با اسرائیل یکی از عوامل کلیدی افت حمایت از این حزب بوده است. وزارت بازرگانی پس از آن در روز ۹ آوریل محدودیتهایی برای صادرات به اسرائیل وضع کرد.
مرات یتکین، روزنامهنگار باسابقه نوشته است که ادامه تجارت با اسرائیل باعث شده است رأیدهندگان ناراضی حزب محافظهکار عدالت و توسعه یا رأی ندهند یا به حزب اسلامگرای تندروی رفاه نو رأی بدهند که باعث شد حزب اردوغان موضع سختتری پس از انتخابات اتخاذ کند.
کاربری در شبکه محبوب بحث و گفتوگوی اکسی سوزولک استدلال مشابهی کرده است که دولت در واکنش به انتقادها و برای مقابله با افزایش محبوبیت حزب رفاه نو برای تجارت با اسرائیل محدودیتهایی وضع کرد.
در عین حال، فاتح اربکان رهبر حزب رفاه نو گفته است که محدودیت تجارت با اسرائیل پس از انتخابات «خیلی دیر» است.
اردوغان پیشتر طی یک سخنرانی گفته بود: «هیچ کس نمیتواند حساسیت ما به فلسطین را زیر سؤال ببرد.»