بخش مانیتورینگ بی‌بی‌سی
حزب «ائتلاف دموکراتیک برای تنوع و بیداری» (داوا) در آلمان که با جامعه ترک‌های این کشور ارتباط دارد، در انتخابات پارلمان اروپا شرکت می‌کند. این در حالی است که گمانه‌زنی‌هایی درباره ارتباط این ائتلاف با دولت ترکیه وجود دارد.
این حزب می‌گوید هدفش جذب رای‌دهندگان اقلیت در آلمان، به ویژه مسلمانان و ترک‌ها است. مقام‌های آن می‌گویند هدفشان کسب حداکثر شش کرسی در پارلمان اروپا است و این حزب را به عنوان «مرکز سیاسی جدید» برای افرادی معرفی می‌کنند که کسی آنها را نمایندگی نمی‌کند.
زیرنویس شبکه خبر تی‌جی‌آر‌تی، طرفدار دولت ترکیه: «ترک‌ها در آلمان حزب جدیدی تأسیس کردند»
در میان بنیان‌گذاران حزب داوا، نام‌هایی دیده می‌شود که به عنوان چهره‌هایی نزدیک به دولت ترکیه شناخته می‌شوند. این موضوع سوالاتی را ایجاد کرده از جمله این که آیا این حزب قرار است «اسب تروای» رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در اروپا باشد.
واژه «داوا» در ترکی به معنای «آرمان» است و اغلب از سوی سیاستمداران ترک با پیشینه مذهبی و ملی‌گرایانه استفاده می‌شود.
آلمان میزبان بزرگترین جمعیت ترک‌های خارج از ترکیه در جهان است که تخمین زده می‌شود بیش از ۲/۷ میلیون نفر باشند. حدود ۱/۵ میلیون نفر از آنها تابعیت دوگانه دارند و واجد شرایط رای دادن در انتخابات ترکیه هستند.
حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان در انتخابات پارلمانی این کشور در سال ۲۰۲۳، بیش از نیمی از آرای رای‌دهندگان ترک را در آلمان به دست آورد، اگر چه مشارکت این رای‌دهندگان کمتر از ۵۰ درصد بود.
به گزارش شبکه دولتی تی‌آرتی ترکیه، حزب داوا در روز ۱۶ ژانویه ۲۰۲۴ تأسیس شد و بلافاصله قصد خود را برای شرکت در انتخابات پارلمان اروپا اعلام کرد.
رهبر این حزب، توفیق اوزجان، یک روزنامه‌نگار است. فاتح زینال، وکیل، و علی احسان اونلو و مصطفی یولداش، چهره‌های دانشگاهی نیز از اعضای بنیان‌گذار آن هستند.
به گزارش کیسا دالگا، سایت مستقل خبری ترکیه، زینال پیش از این نایب رئیس «اتحادیه دموکرات‌های ترکیه در اروپا» بود که به عنوان سازمانی شناخته می‌شد که لابی‌گری حزب توسعه و عدالت در اروپا را بر عهده داشت. بنا بر این گزارش یولداش از بنیان‌گذاران «شورای اسلامی هامبورگ» در آلمان است.
حزب داوا در تعریف ماموریت سیاسی خود گفته است تلاش می‌کند تا «صدایی قوی» باشد برای «کسانی که نماینده سیاسی ندارند و عمدتا در تصمیم‌های [سیاسی] نادیده گرفته می‌شوند».
در میان استقبال گرمی که رسانه‌های طرفدار دولت ترکیه از این حزب داشته‌اند، روزنامه ینی شفق مدعی شده است که با احتساب مجموع رای‌دهندگان اقلیت‌های دینی و قومی در آلمان، این حزب دارای یک پایگاه بالقوه ۵ میلیون نفری در میان رای‌دهندگان است.
گفته می‌شود تعدادی از بنیان‌گذاران حزب داوا با دولت ترکیه در ارتباط هستند
از زبان مقام‌های حزب
این حزب در بیانیه‌ای که پس از تاسیس در ژانویه ۲۰۲۴ صادر کرد، گفت: «با تعهدی آشکار به تنوع و رواداری، ما خود را به طور قاطع در برابر ملی‌گرایی، بیگانه‌هراسی، نژادپرستی ضد مسلمانانان و یهودستیزی موضع می‌گیریم.»
توفیق اوزجان گفت: «به عنوان جامعه ترک‌ها در آلمان، ما اکنون در همه جوانب قوی ظاهر شده‌ایم… ما نیاز داریم که وارد سیاست شویم تا نژادپرستی و تبعیض را کاهش دهیم. به همین دلیل بود که حزب داوا را تأسیس کردیم.»
او گفت: «ابتدا می‌خواهیم بر انتخابات پارلمان اروپا تمرکز کنیم و ببینیم چه تعداد رای‌دهنده را می‌توانیم بسیج کنیم… پس از آن می‌خواهیم فرآیند تاسیس حزب را در آلمان تکمیل کنیم… ما فکر می‌کنیم که می‌توانیم در انتخابات پارلمان فدرال [آلمان] در سال آینده شرکت کنیم.»
زینال در مصاحبه با روزنامه حریت در ۲۳ آوریل گفت: «واکنش و حمایت عمومی در ترکیه مثبت است. همه اظهار می‌کنند که چنین تشکیلاتی چقدر مناسب و ضروری است… [احزاب چپگرای آلمان] مدت‌ها است که حمایت رای‌دهندگان ترک را به عنوان حق مسلم خود فرض کرده‌اند.»
مصطفی یولداش، نامزد انتخابات پارلمان اروپا از حزب داوا، اخیرا در مصاحبه‌ای ادعاهایی که این حزب را یک سازمان پوششی برای دولت ترکیه می‌داند، «توهم‌آمیز» خواند و گفت: «ما یک حزب سیاسی بومی آلمان هستیم. با این حال، ما با رئیس‌جمهور اردوغان و ترکیه خصومتی نداریم… و این چیزی است که ما را از سایر احزاب متمایز می‌کند.»
دیگران چه می‌گویند؟
انیسه ییلماز، پژوهشگر دانشگاهی، در سایت خبری مستقل پرستپکتیف نوشت: «ادغام افراد با اصالت ترکی در جامعه، و مبارزه با اسلام‌هراسی از مسائل مطرح [در برنامه انتخاباتی حزب داوا] است. این برنامه همچنین خواستار آن است که زبان ترکی به عنوان زبان دوم، و درس اجباری در مدارس برای دانش‌آموزان با اصالت ترکی تدریس شود.»
جمیل فواد هندک، کارشناس سیاسی، به سایت خبری مخالف دولت و چپگرای «سول» گفت: «آشیانه‌های واپس‌گرا که توسط هر دو [ترکیه و آلمان] تغذیه و فربه شده‌اند، و شاخه‌های تقریبا تمام فرقه‌های دینی ترکیه، در آلمان به طور گسترده و عمیق سازماندهی شده‌اند… اگر آنها اکنون شروع به جولان دادن در عرصه سیاسی [آلمان] کنند، مقام‌های آلمان برای مدت طولانی مشغول خواهند بود.»
روزنامه سوزکو، طرفدار مخالفان، با اشاره به موضع حزب داوا در مورد حماس و حمله نظامی اسرائیل به غزه گفت: «اگر ارتباطی [بین حزب عدالت و توسعه و حزب داوا] اثبات شود، وضع تحریم‌های قانونی -یا حتی ممنوعیت- علیه حزب داوا امکان‌پذیر خواهد شد، زیرا در آلمان ترویج سیاست‌های ضد یهودی و حمایت از سازمان‌های تروریستی ممنوع است.»
سینم آدار، پژوهشگر مقیم آلمان، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «رهبری حزب عدالت و توسعه به صورت استراتژیک سیاست مربوط به جمعیت مهاجر ترک را به عنوان جزء فعالی از سیاست خارجی خود تعریف کرده است. هدف از این کار اعمال و گسترش نفوذ آنکارا، به ویژه در اروپا بوده است… [اما] بدون چشم‌پوشی از آرزوهای عدالت و توسعه برای نفوذ در جامعه مهاجران ترک که مسئله‌ای واقعی است، درباره ظرفیت و قابلیت عدالت و توسعه (نه تنها در آلمان بلکه در جاهای دیگر اروپا) بیش از حد بزرگ‌نمایی می‌شود.»
بی بی سی