عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران از قاچاق روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت از کشور خبر داده و گفته است ارزش سالانه این حجم از سوخت قاچاقی، چهار میلیارد دلار است که ۳.۵ میلیارد دلار آن «سود خالص بادآورده است».
علی شمس‌اردکانی روز یکشنبه ۴ شهریور در ادامه گفت قاچاقچی‌ها سوخت را به شهر وان ترکیه برده و با پوشاک و کفش و دیگر محصولات تهاتر می‌کنند.
آقای اردکانی همچنین مدعی شد که اسامی افراد دخیل در قاچاق سوخت به ترکیه را در اختیار دارد، اما از اظهار اسامی آنها خودداری کرد.
او گفت قیمت بنزین در افغانستان ۴۰ هزار تومان است و به این بازار نیز سوخت ایران قاچاق می‌شود.
خبرگزاری رویترز نیز پاییز پارسال از قول مقامات پاکستانی گزارش داده بود که روزانه ۴ میلیون لیتر سوخت از ایران به این کشور قاچاق می‌شود و به قیمت ارزان در جایگاه‌ها عرضه می‌شود.
آقای اردکانی توضیح نداد قاچاق روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت که نیاز به صدها کامیون بزرگ تانکردار دارد، چگونه توسط مردم عادی انجام می‌شود، اما روزنامه واشنگتن‌پست دی‌ماه ۱۴۰۰ از قول منابعی گزارش داده بود که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محور زنجیره بزرگ قاچاق سوخت ایران است.
سازمان شفافیت بین‌المللی ایران را از لحاظ فساد مالی در میان ۱۸۰ کشور، در جایگاه ۱۴۹ قرار داده است.
ایران به خاطر سقوط شدید ارزش ریال طی سال‌های گذشته، ارزان ترین بنزین را در جهان به شهروندان عرضه می‌کند و اختلاف چشمگیر قیمت بنزین در داخل و خارج از کشور، به قاچاق آن دامن می‌زند.
آقای اردکانی می‌گوید: «قاچاقچیان سوخت را غیرقانونی خارج می‌کنند و همزمان به وسیله واردات کالای قاچاق و فروش آن در ایران به پول نقد می‌رسند. یعنی سوخت می‌فرستند و لباس و پرده و کفش و… وارد می‌کنند».
این عضو اتاق بازرگانی با بیان اینکه قاچاق سوخت در ترکیه در ازای قاچاق لباس انجام می‌شود، این وضعیت را «قاچاق در قاچاق» توصیف کرد و گفت: «من ارزیابی کردم این مدل قاچاق نزدیک به شصت هزار شغل را در صنایع مصرفی ما از بین برده است».
تاکنون مقامات جمهوری اسلامی ارقام و آمار متفاوتی از حجم قاچاق سوخت از کشور اعلام کرده‌اند.
جلیل سالاری، رئیس سابق شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی، تیرماه امسال گفت با پایش بخش حمل و نقل و همچنین الکترونیکی شدن بارنامه‌ها، روزانه ۱۰ میلیون لیتر بنزین صرفه‌جویی محقق می‌شود.
او در این زمینه توضیح داد: «بر اساس گزارش‌ها قاچاق سوخت به گونه‌ای است که گازوئیل لیتری ۳۰۰ تومان با عدد لیتری ۱۳ هزار تومان در مرز کشورهای همسایه معامله می‌شود که این اختلاف قیمت سود قابل توجهی را متوجه سودجویان و قاچاقچیان سوخت می‌کند».
همزمان مالک شریعتی نماینده مجلس و عضو کمیسیون انرژی میزان قاچاق روزانه بنزین را ۵ میلیون لیتر و قاچاق گازوئیل را ۱۰ میلیون لیتر عنوان کرده بود.
علی شمس‌اردکانی، عضو اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران، در اظهاراتی جدید اعلام کرده است که روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت از کشور به صورت قاچاق خارج می‌شود. وی ارزش سالانه این حجم از سوخت قاچاقی را حدود چهار میلیارد دلار برآورد کرده که از این مقدار، ۳.۵ میلیارد دلار آن به عنوان «سود خالص بادآورده» به جیب قاچاقچیان می‌رود. شمس‌اردکانی همچنین اشاره کرده است که قاچاقچیان این سوخت را به شهر وان ترکیه می‌برند و در ازای آن پوشاک، کفش و سایر محصولات را وارد کشور می‌کنند. وی قیمت بنزین در افغانستان را ۴۰ هزار تومان اعلام کرده و افزود که سوخت ایران به بازار افغانستان نیز قاچاق می‌شود.
تحلیل
1. ابعاد اقتصادی قاچاق سوخت
قاچاق روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت نشان‌دهنده یک مشکل جدی در نظام اقتصادی و مدیریتی کشور است. این حجم از قاچاق نه تنها به کاهش درآمدهای دولت از فروش سوخت منجر می‌شود، بلکه به رشد فساد و سوءاستفاده‌های اقتصادی نیز دامن می‌زند. با احتساب ارزش سالانه چهار میلیارد دلار، این موضوع می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر روی اقتصاد ملی داشته باشد.
2. علل قاچاق سوخت
دلایل متعددی برای بروز این پدیده وجود دارد:
- اختلاف قیمت: تفاوت قیمت سوخت در ایران و کشورهای همسایه، به ویژه ترکیه و افغانستان، انگیزه‌های قوی برای قاچاق ایجاد می‌کند. قیمت پایین بنزین در ایران نسبت به کشورهای همسایه، باعث می‌شود که قاچاقچیان به راحتی بتوانند سود قابل توجهی کسب کنند.
- ضعف نظارتی: ضعف در نظارت و کنترل مرزها یکی دیگر از عوامل مؤثر در گسترش قاچاق سوخت است. عدم وجود سازوکارهای مؤثر برای کنترل و پیگیری قاچاقچیان، زمینه‌ساز افزایش این پدیده شده است.
3. تأثیرات اجتماعی و امنیتی
قاچاق سوخت نه تنها ابعاد اقتصادی دارد، بلکه تأثیرات اجتماعی و امنیتی نیز به همراه دارد. افزایش قاچاق ممکن است به بروز نارضایتی‌های اجتماعی منجر شود، زیرا بخش عمده‌ای از منابع ملی به جای استفاده در داخل کشور، به خارج منتقل می‌شود. همچنین، این موضوع می‌تواند به افزایش فعالیت‌های غیرقانونی و گروه‌های سازمان‌یافته منجر شود که امنیت ملی را تهدید می‌کند.
4. راهکارها و پیشنهادات
برای مقابله با پدیده قاچاق سوخت، نیاز به اتخاذ تدابیر جدی وجود دارد:
- تقویت نظارت مرزی: تقویت نیروهای انتظامی و مرزبانی برای کنترل دقیق‌تر مرزها و جلوگیری از قاچاق سوخت.
- تنظیم قیمت‌ها: بررسی و تنظیم قیمت سوخت در داخل کشور به گونه‌ای که انگیزه‌های قاچاق کاهش یابد.
- افزایش آگاهی عمومی: اطلاع‌رسانی درباره خطرات و عواقب قاچاق سوخت به جامعه، می‌تواند به کاهش این پدیده کمک کند.
نتیجه‌گیری
قاچاق روزانه ۱۲ میلیون لیتر سوخت از ایران یک چالش جدی برای اقتصاد کشور است که نیازمند توجه فوری و اقدامات مؤثر است. با شناسایی علل و پیامدهای این پدیده، مسئولان می‌توانند راهکارهایی برای کاهش آن ارائه دهند و از خسارات اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن جلوگیری کنند.
منبع/رادیوفردا