در تظاهرات روز سه شنبه در بیت لاهیا، کودکان تابلوهایی با مضمون «ما نمی خواهیم بمیریم» حمل می کردند
صدها نفر در شمال نوار غزه برای پایان جنگ و علیه حماس تظاهرات کردند. خبر این اعتراض که احتمالاً نخستین اعتراض عمومی از زمان آغاز جنگ علیه حماس است با هدف های مختلف وسیعا در خبرگزاری جریان اصلی بازتاب یافته است.
تظاهرکنندگان شعار می‌دادند: «حماس برو بیرون!» و بر پلاکاردهایشان نوشته شده بود: «ما می‌خواهیم در صلح و امنیت زندگی کنیم».
روزنامه اسرائیلی هاآرتص در گزارشی به این اعتراضات پرداخته است: یکی از ساکنان غزه به این روزنامه می‌گوید: «حماس دیگر هیچ چیزی برای ارائه ندارد – حتی چیزی برای تضمین ابتدایی‌ترین بقاء ما»، در حالی که مذاکرات غیرمستقیم آتش‌بس با اسرائیل به بن‌بست رسیده، مردم غزه که پیش‌تر از انتقاد از حماس واهمه داشتند، اکنون به خیابان آمده‌اند، اعتراض می‌کنند و خواهان پایان جنگ و بمباران‌ها هستند.
در شهر بیت‌لاحیا در شمال نوار غزه، مردم سه‌شنبه شب به خیابان آمدند و خواستار کناره‌گیری حماس شدند.
محمد، یکی از سازمان‌دهندگان این اعتراضات، به هاآرتص گفت: «حماس نماینده ما نیست.» او ۲۹ ساله است و پیش از جنگ برای گذران زندگی هر کاری می‌کرد؛ از کار ساختمانی گرفته تا نجاری و فروشندگی. جنگ زندگی‌اش را نابود کرده: پدربزرگ، دو دایی و چند نفر از بستگانش در بمباران‌های اسرائیل کشته شده‌اند. خواهر و والدینش زنده مانده‌اند، اما خانه و زندگی‌شان به کلی ویران شده است.
او می‌گوید پیش از جنگ نیز در خان یونس اعتراضاتی علیه ناکارآمدی حماس در مدیریت نوار غزه برگزار شده بود، اما آن‌زمان نیروهای امنیتی حماس با خشونت سرکوب کردند. اکنون، به گفته او، مردم دیگر از هیچ قدرتی نمی‌ترسند: «ما فقط می‌خواهیم در صلح زندگی کنیم. مرزها بسته‌اند، خطر همه‌جا هست، و ما در تله افتاده‌ایم. کافی‌ست، دیگر نمی‌خواهیم ساکت بمانیم. ما باید سرنوشت خودمان را تعیین کنیم.»
او می‌گوید که در گذشته هر کسی حماس را نقد می‌کرد، به‌عنوان خائن شناخته می‌شد. اما اکنون پس از دیدن مرگ عزیزان و آوار شدن خانه‌ها، مردم از ته دل و ناامیدی صحبت می‌کنند: «ما هستیم که داریم همه چیز را از دست می‌دهیم.»
به باور محمد، نیروی جمعی مردم واقعی‌ترین آگاهی را دارد، اما زمانی که اعتماد به رهبری از بین می‌رود، مسیر بیان حقیقت نیز گم می‌شود. او می‌گوید تظاهرکنندگان امروز همان‌هایی هستند که در برابر برنامه انتقال اجباری جمعیت مقاومت کردند و در جنبش «ما می‌خواهیم زندگی کنیم» نیز حضور داشتند؛ جنبشی مردمی که از سال ۲۰۱۹ با هدف بهبود وضعیت اقتصادی و پایان دادن به حاکمیت حماس شکل گرفت.
جنبش «ما می‌خواهیم زندگی کنیم» اکنون در فیس‌بوک به‌شدت دیده می‌شود – در حالی که بسیاری از کاربران غزه فیس‌بوک را به X (توییتر سابق) ترجیح می‌دهند. گروه دیگری به‌نام «ما کرامت می‌خواهیم» نیز با هدف کنار زدن حماس، به‌تازگی در جریان جنگ شکل گرفته است.
محمد می‌گوید: «سرکوب ما دیگر جواب نمی‌دهد. متهم‌کردن ما به خیانت هم دیگر کارساز نیست. حماس چیزی برای ارائه ندارد – حتی برای بقای ساده‌مان.»
مونا، زن ۲۷ ساله‌ای که چند ماه پیش از جنگ به همراه خانواده‌اش از امارات به غزه بازگشته بود، می‌گوید: «ما مخالف مقاومت نیستیم – ما مخالف رهبری‌ای هستیم که کشور را به نابودی کشانده.»
او در یک حمله هوایی اسرائیل در رفح در آوریل گذشته، همسر و سه فرزندش را از دست داده است. اکنون با خانواده‌اش زندگی می‌کند. با صدایی پر از خستگی اما استوار می‌گوید: «ما مدت‌هاست در فقر و رنج زندگی می‌کنیم، در حالی که صاحبان قدرت به رفاه چسبیده‌اند، پول جمع کرده‌اند، فرزندانشان را به خارج فرستاده‌اند و به صدای ما گوش نداده‌اند. حالا هم با خون ما قدرت‌شان را معامله می‌کنند.»
او نام فرزندانش را می‌گوید: روان، حمزه و إیناس. همین‌طور نام دخترخاله‌اش هدیل و دوستانش هبه و سحر: «همه‌شان فقط می‌خواستند زندگی کنند.» خانه‌ای که با زحمت ساخته و برای زندگی گرم تزئین کرده بود، حالا با خاک یکسان شده. با این‌حال هنوز رؤیای کشوری را دارد که متعلق به خودش باشد؛ ساحلی در غزه که دیگر به خون آلوده نباشد. هرچند می‌داند آن خانه دیگر وجود ندارد، اما آرزوی بازگشت در دلش زنده است.
با این‌حال مونا می‌گوید دیگر به تغییر امید ندارد: «این بیداری خیلی دیر اتفاق افتاد. این‌بار دیگر جمله ‘دیر بهتر از هرگز است’ صدق نمی‌کند. آنچه از دست رفته، آینده یک نسل کامل و شمار بی‌پایانی از جان‌ها و رنج‌های غیرقابل تصور است.»
او در پایان می‌گوید: «فکر نمی‌کنم این آخرین تلاش هم چیزی را تغییر دهد. سرنوشتی که بر سر سرزمین ما آمده، از پیش مهر خورده است.»
در شبکه‌های اجتماعی نیز انتقاد بالا گرفته است. یکی از کاربران در X نوشت: «وقتی سلاح‌ها نتوانستند از مردم حفاظت کنند، فایده‌شان چیست؟» دیگری از غیبت اعضای حماس هنگام بمباران رفح گلایه کرد، در حالی که آن ها در مراسم آزادی گروگان‌ها حضور داشتند.
برخی نیز می‌گویند اسرائیل سعی دارد این جنبش اعتراضی نوپا را خراب کند. عبد الحمید، روزنامه‌نگار و مجری تلویزیون در شبکه «المواطن» غزه، نوشت: «اسرائیل تلاش دارد این اعتراضات را تضعیف کند، چون از ابتدا به دنیا این تصویر را القا کرده که غزه یعنی حماس و مردم آن تروریست‌اند.»
او افزود: «اسرائیل با این ادعا برای خود توجیهی ساخت تا دست به کشتار بزند. حالا هم با همان روایت، حماس را تشویق می‌کند تا مردم خود را به بهانه همکاری با دشمن بکشد.»
حسین جمال، پژوهشگر سیاسی از غزه، سرکوب اعتراضات را محکوم کرده و می‌پرسد: «آیا هیچ انسان عاقلی تصمیم می‌گیرد ملتی در حال نسل‌کشی را از ابراز خشم باز دارد؟»
او در پستی دیگر از معترضان دفاع کرده و گفته: «مردم بیت‌لاحیا، جبالیا و بیت‌حنون، همان‌هایی هستند که در جنگ جلوی برنامه انتقال اجباری را گرفتند.»
عمر عبدربو، فعال اجتماعی و سیاسی از اردوگاه نصیرات، نیز حماس را آشکارا مورد انتقاد قرار داده و سیاست آن را «رولت روسی» توصیف کرده است. او نوشته که بدون هیچ اطلاع رسمی، توسط دستگاه اطلاعاتی حماس احضار شده و تهدید شده که اگر در جلسه فردا حاضر نشود، با نیروی مسلح بازداشت خواهد شد. او این رفتار را نقض شدید حقوق فردی دانسته است.
در پستی دیگر، که به نظر می‌رسد تحت فشار نوشته شده، گفته که در جلسه با مأموران حماس درباره برخی «پیشنهادهای اخیر» گفت‌وگو شده و در پایان متنی را امضا کرده که در آن تعهد داده: «به هیچ وجه از توهین یا تبلیغات منفی علیه دولت یا جنبش حماس حمایت نمی‌کنم و از هیچ حرکت مردمی یا تحریک علیه اشخاص یا گروه‌ها دفاع نخواهم کرد.»
بر اساس پست‌های شبکه‌های اجتماعی، قرار است اعتراضاتی با خواست پایان جنگ و کنار رفتن حماس در این هفته در سراسر غزه برگزار شود – از دیرالبلح و نصیرات در مرکز نوار غزه گرفته تا اردوگاه جبالیا در شمال. شرایط برای رویارویی میان حاکمیت حماس و مقاومت مردمی در غزه هر روز تنش‌آلودتر می‌شود.
مقاومت علیه خودکامگی نیازمند پایان جنگ است
روزنامه ی چپ گرای آلمانی nd در تفسیری پیرامون این اعتراضات می نویسد: مردم در این جنگ همه‌چیز خود را از دست داده‌اند و نمی‌دانند آینده چه خواهد شد. خشم آن‌ها نسبت به کسانی که در این رنج شریک‌اند، قابل درک و و شجاعتشان ستودنی‌ست: حماس حکومتی اقتدارگرا است، و افرادی که به عنوان «خائن» شناخته می‌شوند، گاهی حتی اعدام می‌شوند.
مدافعان جنگ ممکن است با دیدن این اعتراضات احساس رضایت کرده و آن را به‌عنوان توجیهی برای ادامه جنگ تلقی کنند. جنگی که هدف خود را نابودی حماس اعلام کرده است.
اما این استدلال، با توجه به بهای سنگینی که پرداخته شده – بیش از ۵۰ هزار کشته فلسطینی از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون – نادرست و یا دست‌کم شتاب‌زده خواهد بود. اینکه حماس در طول جنگ حمایت‌هایی به‌دست آورده، صرفاً تبلیغات نیست.
این اعتراضات نشان می‌دهند مردم غزه، برخلاف آنچه دولت اسرائیل سعی دارد القا کند، کورکورانه طرفدار حماس نیستند، بلکه قدرت تفکر و تصمیم مستقل دارند.
اگر کسی بخواهد مقاومت در برابر یک رژیم سرکوبگر را تقویت کند، باید شرایط آن را فراهم کند – و این یعنی پایان جنگ. زیرا در زیر بمباران و در سایه خطر دائمی مرگ، امیدی به موفقیت چنین مقاومتی نیست.
اخبار روز