
در آستانه دور دوم مذاکرات هستهای جمهوری اسلامی در رم، اظهارات اخیر پیمان جبلی، رییس سازمان صدا و سیما، بار دیگر نگرانیها درباره نبود شفافیت، سانسور رسانهای و انحصار روایت رسمی در ایران را برجسته کرده است.
جبلی در مصاحبهای با خبرگزاری ایلنا، صراحتاً اعلام کرد که پخش زنده مذاکرات در اختیار صدا و سیما نیست، و این تصمیم از سطوح بالاتر نظام اتخاذ میشود. این جمله بهروشنی نشان میدهد که رسانه ملی نه یک نهاد مستقل اطلاعرسانی، بلکه بازوی تبلیغاتی نظام است و توانایی تصمیمگیری آزادانه ندارد.
او همچنین تاکید کرد که اطلاعرسانی باید “دقیق، مبتنی بر سیاستهای نظام و با در دست گرفتن روایت اول” باشد. این عبارت کلیدی، عملاً به معنای سانسور شدید و حذف روایتهای مستقل است. سیاست “روایت اول” که از سالهای اخیر به یکی از دکترینهای اطلاعرسانی جمهوری اسلامی تبدیل شده، بر این اصل بنا شده که روایت رسمی پیش از هر نوع روایت دیگر، در افکار عمومی جا بیفتد تا از شکلگیری نگاههای انتقادی و مستقل جلوگیری شود.
جبلی همچنین با افتخار اعلام کرد که در دور نخست مذاکرات، تنها خبرنگار حاضر از صدا و سیما بوده است. این واقعیت خود گویای انبوهی از مشکلات ساختاری رسانهای در جمهوری اسلامی است: نبود رسانههای مستقل در عرصههای بینالمللی، حذف روزنامهنگاران منتقد، و ایجاد فضای بسته اطلاعرسانی که در آن، هیچ صدای متفاوتی مجال حضور ندارد. حضور انحصاری صدا و سیما در پوشش چنین مذاکرات حساسی، نه تنها اعتبار اطلاعرسانی را زیر سوال میبرد، بلکه باعث شکلگیری بیاعتمادی عمومی نسبت به روایتهای رسمی میشود.
تصمیمگیری در مورد پخش زنده مذاکرات خارج از اختیار صدا و سیما، نشاندهنده کنترل نهادهای امنیتی و عالی نظام بر رسانهها است. رسانهها نه وظیفه آگاهیرسانی، بلکه نقش توجیه و تبلیغ دارند.
تاکید بر “در دست گرفتن روایت اول”، نشانهای از یک راهبرد سازمانیافته برای مدیریت افکار عمومی از طریق مهندسی خبر و حذف واقعیتهای موازی است.
حضور انحصاری خبرنگار صدا و سیما در مذاکرات، نشانگر سیاستی بلندمدت برای حذف صداهای مستقل، منتقد و حتی حرفهای از میدان دیپلماسی و عرصههای بینالمللی است. این موضوع در نهایت به کاهش مشروعیت رسانهای و دیپلماتیک جمهوری اسلامی در عرصه جهانی منجر میشود.
جامعهای که به رسانههای رسمی بیاعتماد است، نمیتواند با اطلاعات دقیق درباره سرنوشت خود تصمیم بگیرد. از سوی دیگر، در مذاکراتی که سرنوشت اقتصادی و سیاسی ملت را رقم میزند، نبود نظارت رسانهای آزاد به معنی نبود نظارت مردمی است.
در مجموع، اظهارات جبلی نهتنها تصویری از وضعیت سانسور و انحصار در رسانههای ایران ارائه میدهد، بلکه پرده از سیاستی نظاممند برای مهار حقیقت و جهتدهی به ذهنیت عمومی در جهت اهداف سیاسی نظام برمیدارد.