فرات: از آغاز “بهار عربی” دولت قطر با همکاری دولت ترکیه از گروه‌های تروریستی و اسلام سیاسی حمایت اقتصادی، رسانه‌ای، نظامی و … انجام داده است. قطر از دو سال پیش و نابودی داعش در باغوز در خفا به حمایت از تروریسم ادامه داده است. قطر رو به کدام سو دارد؟
- یحیی علی الحبیب
در این گزارش، ما به نقش قطر در ایجاد شبکه‌ها و گروه‌های تروریستی زیر چتر اسلام سیاسی در مناطق عربی و خاورمیانه، اینکه چگونه قطر از طریق این گروه‌ها نقش اصلی منطقه‌ای را بدست آورده و تلاش نمود بر امارات عربی متحده، عربستان سعودی و مصر چیره شود و نقش آنان را تضعیف کند، حساسیت کشورهای غربی نسبت به اسلام سیاسی و حامیان آن، همچنین به وضعیت سناریوهای آینده در قطر می‌پردازیم.
رشد قطر
اگرچه قطر رسماً از حامیان اسلام سلفی می‌باشد و دارای مکتب اسلام حنبلی است، اما روابطی گسترده را با جنبش اخوان‌المسلمین برقرار کرد، بویژه در مرحله‌ای که اعضای گروه اخوان المسلمین در ده‌های ١٩۵٠- ۶٠ از مصر و سپس از سال ١٩٨٢ از سوریه فرار کردند و بسیاری از آنان در قطر مستقر شدند.
قطر برای رهبران اخوانی مصر از جمله رهبر مبلغان این گروه همچون یوسف القرضاوی که در آغاز دهه ١٩۶٠ در قطر بسر می‌بردند از سال ١٩٩۶ شبکه‌ای تلویزیونی را به نام الجزیره تأسیس کرد تا در آن به تبلیغ آرا و افکار خود بپردازند.
قطر از نخستین روزهای “بهار عربی” این فرصت را پیدا کرده است که در منطقه نقش اصلی را داشته باشد. اما از روابط محکم خود با گروه‌های تروریستی و اسلام سیاسی، به ویژه اخوان‌المسلمین بهره مند شده است.
این کار از طریق کانال الجزیره که در میان اعراب پخش شده بود انجام شد. وی که در ابتدا برای مداخله بین المللی در لیبی در سال ۲۰۱۱ کار می کرد ، سپس تلاش کرد تا دولت دمشق را سرنگون کند و بعداً از سیاست های دولت ترکیه در مناطق عربی و جهان حمایت کرد.
در این باره ، محقق امنیت بین المللی و منطقه ای دکتر خالد علی عبدالخالق با آژانس ما صحبت کرد. عبدالخالق گفت: “هنگامی که حمد بن خلیفه الصانی پس از کودتا علیه پدرش در سال ۱۹۹۵ به قدرت رسید، مقامات قطر سعی کردند در منطقه، به ویژه در کشورهای حوزه خلیج و سپس در منطقه عربی نقش آفرینی کنند، اما برای این روابط ما با همه طرف‌ها، به ویژه گروه‌ها و جنبش‌های اسلام سیاسی در مناطق عربی را تقویت کرده است.
به گفته عبدالخالق ، “امیر قطر از این واقعیت استفاده کرد که در آن زمان گروه‌ها و جنبش‌های اسلامی مجاز به انجام کارهای سیاسی خود در کشورهای عربی بودند.” وی در انتخابات پارلمانی ۲۰۰۵ شرکت کرد و ۸۸ کرسی به دست آورد. همچنین به عنوان یک فعال سیاسی در اردن، مراکش و دیگر کشورهای عربی کار کرد و بعداً روابط خود را با این سازمان‌ها تقویت کرد. “
لیبی … تأمین مالی و اشغال کشور با شبه‌نظامیان
از ابتدای انقلاب در ۱۷ فوریه ۲۰۱۱، قطر با پشتیبانی و کمک مالی به آنها از گروه‌های تروریستی در لیبی پشتیبانی و مساعدت کرده است، مبلغی که دوحه از ابتدای سال ۲۰۱۱ به این گروه‌ها داده است نزدیک به ۷۵۰ میلیون یورو رسیده است.
در یک گزارش حقوقی از لاهه در هلند که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد، حمایت قطر از گروه‌های تروریستی و ارسال اسلحه و پول و حمل و نقل آنها با کشتی و هواپیما در لیبی تأیید شد.
تخمین زده می‌شود قطر حدود ۷۵۰ میلیون یورو به این گروه‌های تروریستی در لیبی داده باشد؛ هواداران شریعت ممنوع شده، شورای مشورتی نیروهای مسلح، شورای مشورتی مجاهدین خارجی و وزارت دفاع بنغازی هستند.
مجله آمریکایی فارین پُلیسی سال ۲۰۲۰ مقاله‌ای در مورد سیاست‌های قطر در منطقه منتشر کرد که در آن حمایت قطر از گروه‌های افراطی و ساکن کردن آنها را افشا کرده است.
مقاله‌ی مجله فارین پلیسی با عنوان “جنایات علیه قطر به حساب نمی‌آیند … اما نمونه‌ای از آنها برای ترسیم تصویر کافیست” سیاست‌های قطر در منطقه را مخرب امنیت و ثبات توصیف کرد.
براساس این گزارش، قطر بهار عربی را به فرصتی برای گسترش افراط‌گرایی تبدیل کرد، همچنین از طریق اخوان و رهبران آنها در مصر و سپس به حقانیت عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر آسیب زد.
علاوه بر این، قطر به طور مستقیم از گروه‌های ستیزه‌جوی افراطی در لیبی و سوریه حمایت کرده است و این با سیاست ایالات متحده در تضاد است.
در پیامی که از سوی وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا هیلاری کلینتون منتشر شده آمده است که گروه‌های تروریستی وابسته به القاعده در لیبی از سوی قطر تسلیح و تجهیز شدند که این سیاست با موافقت ایالات متحده آمریکا برای فروپاشی رژیم معمر قذافی صورت گرفت.
دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا با اشاره به پیام هیلاری کلینتون در نوامبر ۲۰۱۲ اعلام کرده بود که دولت باراک اوباما با تجهیز بنیادگرایان لیبی اشتباه بزرگی مرتکب شده است.
سوریه… پشتیبانی کامل از تروریسم از طریق جبهه النصره
با آغاز انقلاب سوریه، قطر برای سرنگونی دولت دمشق وارد عمل شد. وی در آن زمان ریاست اتحادیه عرب را برکنار کرد، حمد بن جاسم وزیر امور خارجه قطر یکی از شخصیت‌های اصلی جنبش عرب و سوریه در منطقه بود.
نقش قطر نه تنها دیپلماتیک بود، بلکه دوحه با همکاری دولت ترکیه از گروه‌های تروریستی مانند جبهه النصره که در لیست ترورهای بین‌المللی است حمایت کرد.
در آگوست سال ۲۰۱۹، روزنامه انگلیسی تایمز گزارش داد که طبق دعوی قضایی ۸ پناهجوی سوری در دادگاه عالی لندن، بانک دوحه برای ارسال پول برای گروه‌های تروریستی در سوریه متهم شده است.
این روزنامه گزارش داد كه ۲ برادر ثروتمند كه دفتر آنها در لندن است به استفاده از حساب در بانك دوحه متهم شدند. این دو برادر به ارسال مبالغ زیادی پول به جبهه النصره وابسته به القاعده در جریان جنگ در سوریه متهم شدند.
در سال ۲۰۲۰، پلیس مبارزه با تروریسم انگلیس تحقیقات جدیدی را درباره این ادعا که دو مقام قطری در جلوگیری از جریان عدالت و کسانی که خواستار جبران خسارت در پرونده حمایت از بانک قطر از گروه جبهه النصره بودند، آغاز کرد.
دستگیری عصام الحنا، رهبر جبهه النصره، معروف به ابو منصور المغربی در عراق در ماه می گذشته
به گزارش روزنامه الغد العراقی وابسته به شورای عالی دادستانی عراق، الحنا روابط خود را با خارجی‌های قطری حامی این سازمان از جمله یک قطری به نام خالد سلیمان که ماهانه یک میلیون دلار از جبهه النصره دریافت میکند، فاش کرد.
در همین رابطه یک خبرنگار و عکاس آمریکایی که در اواخر سال ۲۰۱۲ توسط جبهه النصره در سوریه ربوده شدند با طرح شکایت علیه بانک اسلامی قطر در دادگاه فدرال فلوریدا خالد سلیمان را به حمایت از آدم‌ربایان متهم کردند.
در سال ۲۰۲۰، موسسه دفاع از دمکراسی مستقر در واشنگتن نقش قطر و دولت ترکیه را در حمایت و تأمین مالی سازمانهای تروریستی از زمان آغاز بحران سوریه به ثبت رساند.
در این گزارش آمده است كه اتحاد قطر، دولت تركیه و جبهه النصره، كه ادامه القاعده در سوریه است، به جبهه النصره اجازه داد در برخی از مناطق سوریه جایگاه خود را بدست آورد.
این اتحاد که به قطر امکان داد تا سرمایه‌دار شود و ترکیه به عنوان دروازه‌ای تبدیل شود، از طریق مرزهای ترکیه و سوریه پول و اسلحه قطری را به جبهه النصره ارسال کرد.
این گزارش بر اتحاد افراط گرایان متمرکز است که شامل دولت ترکیه، قطر و جبهه النصره است.
این اتحاد با برخی گروه‌های مسلح در سال ۲۰۱۵ سازمان جیش الفتح به رهبری جبهه النصره را برای مبارزه علیه دولت دمشق تشکیل داد.
بر اساس این گزارش، تأسیس جیش الفتح با میانجیگری قطر و تلاش‌های دولت ترکیه صورت گرفت و اظهار داشت كه بدون حمایت قطر – تركیه سازمانهای تروریستی بنیادگرا نمی‌توانستند به دستاوردهای نظامی در سوریه دست یابند.
ترور با پشتیبانی قطر وارد سومالی شد
ترور با حمایت قطر به سومالی رسیده است. نیویورک تایمز از محتوای مکالمه تلفنی بین سفیر قطر در سومالی و یک افسر اطلاعاتی قطر که به عنوان یک تاجر کار می‌کرد، گزارش داد. در سخنرانی مشخص شد که قطر در بمب‌گذاری سال ۲۰۱۹ که در سواحل بوساسو در سومالی رخ داد، سهیم است.
گزارش‌های امنیتی ایالات متحده قبلا تایید کرده است که قطر در حمایت از جنبش تروریستی جوانان در سومالی سهیم است.
افراد برجسته حامی تروریسم در قطر آزادانه نقش خود را در حمایت از جنبش وابسته به القاعده و داعش ایفا می‌کنند.
بر اساس گزارشی از وزارت خزانه‌داری آمریکا، رهبر قطر به نام عبدالرحمن بن عمر النعمی رابطه قوی با رهبر جنبش جوانان، حسن اویس دارد.
براساس این گزارش، النعیمی در سال ۲۰۱۲ حدود ۲۵۰ هزار دلار برای رهبران جنبش‌های تروریستی ارسال کرده است.
در همین حال اسناد فاش شده در ویکی لیکس نشان داد که سوزان رایس، سفیر سابق آمریکا در نیویورک در سال ۲۰۰۹، از دولت ترکیه خواسته است تا برای قطع حمایت از جنبش جوانان، قطر را تحت فشار قرار دهد.
طبق این سند، سوزان رایس گفت که این حمایت از طریق حواله‌های سومالی از طریق اریتره صورت گرفته است.
گروه‌های اسلام‌گرای سیاسی و اخوان المسلمین در مصر و جنبش اخوان النهضه در تونس پس از به دست آوردن حمایت رسانه‌ای و سیاسی قطر به قدرت رسیدند.
در آن زمان قطر شروع به استفاده از مبالغ هنگفت پول و بهره‌برداری برای به دست آوردن کنترل تونس و مصر کرد.
اما پس از خیزش‌های مردمی علیه اخوان در هر دو کشور، قطر همکاری با دولت ترکیه و جنگ رسانه‌ای و حمایت از گروه‌های تروریستی در هر دو کشور را آغاز کرد.
در سال ۲۰۱۹، مجمع گفتگوی عرب و اروپا برای حقوق بشر، یک سازمان حقوقی مستقر در ژنو، شکایتی علیه قطر در حمایت از این نظریه به کمیته شکایات وابسته به کنوانسیون حقوق بشر ژنو ارائه داد.
ایمن نصری رئیس مجمع گفت این شکایت حاوی مجموعه‌ای از شواهد واضح درباره حمایت قطر از گروه اخوان‌المسلمین است که از حامیان همه سازمانهای افراطی در جهان نیز می‌باشد. نصری گفت قطر با حمایت مالی و معنوی از این سازمان كه در لیست ترور در چندین كشور از جمله عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی، بحرین و روسیه قرار دارد، تصمیمات قانونی بین‌المللی را نقض می‌كند.
همچنین شواهدی وجود دارد که گروه اخوان المسلمین وابسته به قطر حملات تروریستی و ترورهایی را در مصر انجام داده است که مهمترین آنها اعتراف به ترور معاون نخست وزیر سابق مصر هشام برکت است.
اروپا و گسترش خشونت
کریستین چسنوت و ژُرژ مالبرونو دو روزنامه‌نگار فرانسوی کتابی تحت عنوان “اسناد قطر” را به عنوان تحقیق در مورد حمایت و بودجه از موسسات قطر، به ویژه “قطر الخیریه” نوشتند که به نفع گروه‌های اسلامی و احزاب سیاسی در اروپا بوده است. این کتاب از طریق پیام‌های الکترونیکی و اسناد دوگانه بین قطر الخیری و گروه‌هایی که از این حمایت بهره‌مند شده‌اند، وابستگی آن به اخوان المسلمین را روشن میکند.
این سند مبلغ اختصاص یافته برای ساخت مساجد، مدارس خصوصی و مراکز اسلامی، خرید زمین و املاک را نشان می‌دهد.
هر دو روزنامه‌نگار بیشتر اسناد را از عربی به فرانسوی ترجمه کردند و همچنین به اسناد اطلاعات عمومی RG فرانسه و مصاحبه با چندین کارشناس فرانسوی همکاری کردند. این تحقیقات همچنین در شهرهای اروپا، فرانسه، ایتالیا، آلمان، سوئیس، انگلستان، کوزوو و بلژیک انجام شده است.
از آنجا که مبلغی که فاش شده اندک نیست، هر دو نویسنده سعی می‌کنند پاسخی برای سوالات خود پیدا کنند، مانند: کشوری به بزرگی جزیره کورسیکا در فرانسه و جمعیت آن ۲۰۰ هزار نفر بیشتر نیست با چه هدفی می‌خواهد کلیساهای سیسیل را به مسجد تبدیل کند؟ یا در Millhouse مراکز اسلامی قدرتمندی ایجاد کنید؟ یا بودجه یک دبیرستان را در لیون تأمین می‌کنید؟ هدف از همه اینها چیست؟ چرا اسلام در صدد گسترش به این شیوه است؟ آیا باید احتیاط کرد؟ آیا اسلام بر اساس ارزشهایی است که نظام جمهوری فرانسه بر اساس آن بنا شده است؟
این دو روزنامه‌نگار در ژوئن ۲۰۱۸ تحقیقات خود را از دوحه آغاز کردند و همچنین سعی کردند با مقامات “قطر الخیریه” تماس بگیرند، در آنجا مشخص شد که هر دو مسئول سازمان قطر الخیریه از پاسخ دادن به سئوالات طفره می‌روند، اما دو روزنامه‌نگار فرانسوی بر پاسخدهی مقامات قطری تأکید کردند.
هر دو نویسنده می‌گویند قطر الخیریه در بیش از ۷۰ کشور فعالیت میکند و با چندین آژانس سازمان ملل همکاری و هماهنگی با وزارت امور خارجه قطر دارد. هر دو نویسنده با شواهدی گواهی می‌دهند که وزیر خارجه قطر خود از قطر الخیریه خواسته است تا جزئیات پشتیبانی خود را در خارج از کشور و جزئیات چندین پروژه در ۴۰ کشور آفریقا را روشن کند.
پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۱، قطر الخیریه تحت کنترل دولت ایالات متحده قرار گرفت که این سازمان مظنون به حمایت از فعالیتهای تروریستی مرتبط با القاعده است.
گزارشی از مرکز بین‌المللی مطالعات (ICSR) که در سپتامبر سال ۲۰۲۰ منتشر شد، حاکی از آن است که دوحه از سازمان قطر الخیریه برای تأمین اعتبار حداقل ۱۳۸ پروژه در تمام کشورهای اروپایی استفاده کرده است. از جمله چندین پروژه مربوط به اخوان المسلمین.
در این گزارش ۱۰۴ صفحه‌ای جنبش‌های افراطی در انگلیس نام سازمان قطر الخیریه و سازمانهای افراطی در اروپا و بقیه جهان بیان شده است.
سپتامبر گذشته، سریلانکا قطر الخیریه را به عنوان بلوک تأمین مالی تروریسم اعلام کرد و آن را به لیست سازمانهای تروریستی خود اضافه کرد.
در ژوئن ۲۰۱۷ ، دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده ، قطر را “حامی تاریخی تروریسم” خواند و از کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای همسایه خواست اقدامات ضد تروریستی را انجام دهند.
شبکه الجزیره بلندگوی تروریست‌هاست
براساس گزارش یکی از اعضای کنگره آمریکا، شبکه الجزیره قطر قوانین آمریکا را نقض کرده و تروریسم را ترویج میکند.
اعضای ارشد كنگره آمریكا لایحه‌ای را به وزارت دادگستری ارائه كرده‌اند كه در آن خواستار تحقیق علنی درباره فعالیتهای شبکه الجزیره می‌شود تا مشخص شود این قانون ناقض قوانین افشای اطلاعات است. رُز لهتینن در زمان تصدی خود در کنگره نیز تماس‌های مشابهی برقرار کرد.
رابرت فیسک، نویسنده برجسته انگلیسی، قطر را به ارتباط با جبهه النصره متهم کرد و در مقاله‌ای در ایندیپندنت گفت: “قطعاً بین قطر و جبهه النصره رابطه وجود دارد.” رابرت فیسک به عنوان شاهد عینی به مصاحبه کانال الجزیره با ابو محمد الجلانی، رهبر جبهه النصره اشاره کرده است. اما این سوال مطرح می‌شود که چرا الجولانی می‌خواست علناً در تلویزیون ظاهر شود و کانال الجزیره قطر را انتخاب کند؟
ابومحمد الجلانی در بسیاری از سخنرانی‌های خود کانال الجزیره را انتخاب کرده است، نه به دلیل محبوب‌ترین و پربیننده‌ترین کانال، بلکه به دلیل پروپاگاندای این سازمان. این تبلیغ برای رئیس سازمان تروریستی ایمن الظواهری نیز معتبر است.
وزارت خزانه‌داری آمریكا گزارش داد كه وزارت خزانه‌داری آمریكا همکاری قطر با القاعده در سپتامبر ۲۰۱۴ از طریق یك تاجر قطری كه یك میلیون دلار به یك بمب‌گذار انتحاری القاعده در سوریه پرداخت كرده است، پیگیری كرد.
محقق، دکتر خالد علی عبدالخالق گفت: “مقامات قطر برای حمایت از نقش جدید کشور خود از ایجاد کانال الجزیره حمایت کرده‌اند. در عین حال، برای ایجاد حضور رسانه‌ای در منطقه عرب، به ویژه یک سازمان رسانه‌ای معمول در منطقه عرب. و این كلاسیك بود و هیچ كانال عربی وجود نداشت كه اعراب آن را دوست داشته و تماشا كنند.”
عبدالخالق ادامه داد: از آنجا که شاهزاده حمد به هر دو عنصر اعتماد داشت، وی همچنین متحد و طرفدار گروه‌های سیاسی سیاسی در کشورهای عربی بود، به طوری که بسیاری از اعضای این گروه‌ها در زمان درگیری و تنش به سمت خود جذب می‌شدند یا آنها را در آغوش می‌گرفتند. برخی از اعضا در طی سرکوب‌های امنیتی در ایالت‌های خود با او فرار کردند، جایی که میر حامد از آنها استقبال کرد، از آنها حمایت مالی کرد، رسانه‌ها را در اختیار آنها قرار داد و انجمن‌های خیریه مسجدسازی در سراسر جهان ایجاد کرد. “افرادی که این انجمن‌ها یا مراکز اسلامی اساساً اعضایی با سابقه اخوانی است.”
تأثیرات سیاست‌های قطر
حمایت قطر در سوریه از گروه‌های تروریستی همچون جبهه النصره اجازه داده تا قدرت بیشتری پیدا کنند. این نیز به هزینه مخالفان سوریه صورت گرفت که چند ماه پس از انقلاب سوریه شکست خورد.
حمایت قطعی قطر از گروه‌های تروریستی به رهبری دولت ترکیه در سوریه باعث شده است که سلطه آنکارا بر اساس روند حوادث در سوریه بنا شده و بهار عرب را تحریف کنند. حمایت قطر همچنین به دولت ترکیه این امکان را داد تا منافع شخصی خود را دنبال کند و مناطق زیادی از خاک سوریه را اشغال کند.
اوضاع در لیبی مانند اوضاع سوریه است، قطر و دولت ترکیه لیبی را تحت هزینه شبه نظامیان افراطی با هزینه مخالفت ملی ترک می‌کنند و این کشور تقریباً تجزیه شده است، همچنین موضوع بلافاصله با مداخله ارتش ترکیه و آنکارا پایان یافت دست بر روی ثروت در کشور گذاشت.
خالد علی عبدالخالق، محقق مصری می‌گوید؛”از سال ۲۰۱۱، قطر نقش آشکاری در ناآرامی‌های کشورهای عربی مانند مصر، یمن، لیبی، تونس و سایر نقاط داشته است.”
شکست و عقب‌ماندن قطر
پس از شکست قطر در سقوط دولت دمشق، مداخله مستقیم روسیه و ایران و سیاست‌های آن باعث شد که مخالفان سوریه پایان یابد و غرب را مجبور به قطع حمایت سیاسی و مجبور کردن آن به حمایت از سیاست‌های دولت ترکیه کرد.
در لیبی نیز، دوحه مجبور به عقب‌نشینی از لیبی شد، اما به دنبال تهدیدهای غرب به ویژه فرانسه و ایتالیا، برای ظهور گروه‌های تروریستی نقش کشورهای مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی افزایش یافت.
در جریان کودتا در مصر، قطر تمام توان خود را در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی صرف ماندگاری اخوان بر قدرت کرد. اما سقوط سریع آن ضربه بزرگی به رژیم دوحه وارد کرد. رژیم وابسته به قطر در تونس نیز سقوط کرد و با آن جنبش النهضه تونس نمی‌توانست کشور را کنترل کند.
به دنبال این شکست‌ها، کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر قطر را تحریم کرده و آن را به حمایت از تروریسم در منطقه عرب متهم کردند.
خالد علی عبدالخالق، محقق مصری گفت که علی رغم اعلام توافق از طریق “اجلاس الولا”، هنوز اختلاف نظرهایی وجود دارد و این در رهیافت دو رسانه نیز مشهود است.
قطر فعلی و آینده آن
– شکست قطر در جهان عرب همه مناطق عربی و منطقه را قبل از سال ۲۰۱۱ مانند لبنان، فلسطین، سوریه، عراق و … ترک کرده و به یک کشور غیر انتفاعی تبدیل شده است.
– در نتیجه فشار اعراب بر آن به دلیل حمایت از تروریسم، دولت ترکیه را بیش از پیش تحت فشار قرار داده و امتیازات زیادی را داده است، حتی با حضور پایگاه‌های نظامی دولت ترکیه در قطر.
– کنترل دولت ترکیه بر مسائل منطقه و حضور ارتش ترکیه در قطر کاملاً واضح است که مانع حمایت قطر از گروه‌های تروریستی که منافع دولت ترکیه را تأمین می‌کنند نمی‌شود.
– قطر در میانه راه قرار گرفته است، یا همانطور که دولت ترکیه برنامه‌ریزی کرده است مسیر گذشته را ادامه خواهد داد یا به دامان شبه جزیره عربستان به رهبری مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی باز می‌گردد.
منبع: ANHA