برای رویارویی با همه‌گیری کووید ۱۹ شهر‌های جهان ناچار به بازنگری مقررات ایمنی شدند. در این مطلب به چند شهر که در این کار موفق بودند می‌پردازیم.
هیچ‌چیز در روزگار نو به اندازهٔ بیماری کووید نتوانسته است چهرهٔ شهر‌ها را دگرگون کند. از تعطیلی ادارات اصلی شهر تا اجبار به استفاده از ماسک و محدودیت‌های غذا خوردن در رستوران‌ها، احتیاط‌های لازم دوران همه‌گیری نمای شهر‌ها را در سراسر جهان، شاید تا مدت‌ها تغییر داده است.
می‌توان گفت به عنوان موجوداتی “شهر‌نشین” همه‌گیری در چنین مقیاسی را برای اولین بار از‌سر می‌گذرانیم. اوایل ۱۹۰۰ که آنفولانزای اسپانیایی همه‌گیر شد فقط ٪۱۴ از انسان‌ها در شهر‌ها زندگی می‌کردند اما امروزه بنا بر آمار صندوق جمعیت سازمان ملل متحد این رقم به بیش از ٪۵۷ رسیده است.
می‌بینیم که شهر‌ها برای مراقبت از سلامت شهروندان و امنیت عمومی باید هوشیارانه‌تر عمل کنند. برای تصریح تغییراتی که برای امنیت بیشتر شهر‌ها ضروری است واحد اطلاعات اکونومیست در سال ۲۰۲۱ فهرستی از ۶۰ شهر امن منتشر کرده است که بر مبنای ۷۶ شاخص مانند زیر‌ساخت، زندگی مجازی، امنیت فردی، عوامل زیست‌محیطی و البته سلامتی با توجه به محدودیت‌های همه‌گیری و مرگومیر ناشی از کوویدـ۱۹ تهیه شده است.
شهر‌هایی که در صدر این فهرست قرار دارند، کپنهاگ، تورنتو، سنگاپور، سیدنی و توکیو همه شاخص‌هایی داشتند که نشان می‌دهد چگونه ایمنی همگانی به نوعی احساس مسئولیت و همبستگی و اعتماد اجتماعی در جامعه تبدیل شده است.
ما با اهالی این شهر‌ها گفتگو کردیم تا ببینیم چگونه تغییراتی که همه‌گیری با خود آورده است شهر‌های آنها را امن‌تر و همبسته‌تر و تاب‌آورتر کرده است و اگر مسافرانی موفق به سفر به این شهر‌ها شوند چه نکاتی را باید درنظر بگیرند تا در امان باشند.
کپنهاگ
کپنهاگ، پایتخت دانمارک، که در صدر این فهرست قرار دارد، به‌ویژه با توجه به رتبهٔ امنیت زیست‌محیطی که در آن شاخصه‌های پایداری (از جمله استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر)، کیفیت هوا، مدیریت پسماند‌ها و فضای سبز شهری در نظر گرفته می‌شود. این مسئله باعث شده است اهالی این شهر به خوبی بتوانند با محدودیت‌های دوران همه‌گیری کنار بیایند، محدودیت‌هایی که در سپتامبر ۲۰۲۱ به طور کامل برداشته شد.
آسبورن اورگارد، از اهالی این شهر و مدیر اجرایی سازمان غیر‌انتفاعی توسعهٔ کپنهاگ می‌گوید: “پارک‌ها و فضای سبز و گذر‌گاه‌های آبی شهر در دوران همه‌گیری بسیار محبوب بود. اهالی شهر می‌توانستند در این فضا‌ها گردش کنند و خوراکی بخرند و از فضای سبز شهر لذت ببرند”.
مقام‌های این شهر برای کمک به مردم “راهنمای کرونا” تهیه کرده‌اند و با نشانه‌گذاری‌های گسترده و مشخص در میان گروه‌های افراد در فضای باز فاصله‌گذاری‌هایی ایجاد کرده است.
تجلی روح جمعی باعث می‌شود شهروندان این کشور همکار و همیار یکدیگر باشند و به هم و به دولتمردان اعتماد کنند و به این ترتیب فضایی امن برای زندگی ایجاد شود.
در فهرست شهر‌های امن ارتباط معناداری میان مهار فساد و تباهی و امنیت شهر‌ها وجود دارد به همین دلیل تعجبی ندارد که دانمارک در این رتبه‌بندی به عنوان یکی از کشور‌هایی که کمترین فساد در آن جریان دارد توانسته است اعتماد شهروندانش را به یکدیگر و سازمان‌های دولتی در دوران همه‌گیری حفظ کند.
در کپنهاگ برنامهٔ وسیعی برای تست کووید اجرا شد و انجام این تست برای همه از‌جمله گردشگران رایگان است. اطلاعات جمع‌آوری‌شده کمک کرد تا بر روند شیوع بیماری نظارت وجود داشته باشد.
همچنین تصمیم گرفته شده سیستم نظارت بر فاضلاب راه اندازی شود تا بتوان سریع‌تر جلوی شیوع بیماری‌های همه‌گیر را گرفت.
تورنتو
بزرگ‌ترین شهر کانادا، تورنتو، با زیر‌ساخت‌هایی قوی و امنیت زیست‌محیطی، در فهرست شهر‌های امن جهان به رتبهٔ دوم رسیده است. شهروندان به فرهنگی فراگیر باور دارند که باعث ایجاد ارتباط هدفمند میان گروه‌های مختلف جامعه شده است به‌ویژه وقتی پای آگاهی در مورد واکسن و پذیرش آن به میان می‌آید.
فریده طلعت یکی از شهروندان تورنتو اشاره می‌کند که چطورشروع برنامه‌های واکسیناسیون عمومی باعث شد شهر امن‌تر شود. برای مثال با اجرای برنامهٔ واکسیناسیون خانگی اولین دوز واکسن به شهروندانی که نمی‌توانستند خانه‌های خود را ترک کنند تزریق شد و گروهی از دانشمندان سیاه‌پوست کار‌گروهی برای واکسیناسیون عادلانه به راه انداختند و از همان ابتدای کار تلاش کردند تا عدالت در تزریق واکسن میان گروه‌های مختلف اجتماعی برقرار شود.
جوامع محلی به دلیل سابقهٔ طولانی این شهر در احترام و پذیرش فرهنگ‌های گوناگون و چند‌گونگی فرهنگی احساس امنیت می‌کنند. فیلیپ ورنازا که از سال ۱۹۹۸ در این شهر زندگی می‌کند، می‌گوید:”در تورنتو، طبیعی است که جایی خارج از کانادا به دنیا آمده باشی، من می‌بینم که گروه‌های مختلف اجتماعی با باور‌های گوناگون به خوبی با هم تعامل دارند و اسیر شبکه‌های محدود خود نمی‌مانند. هر گروه اجتماعی از افرادی با ملیت‌ها و گوناگونی‌های فرهنگی و دینی و جنسیتی تشکیل شده است. تورنتو شهر آزاد‌اندیشی و رواداری است جایی که در آن هر طور که باشی احساس امنیت می‌کنی”.
سنگاپور
سنگاپور که از نظر امنیت دیجیتال، امنیت سلامت و زیر‌ساخت‌ها در مرتبهٔ دوم این فهرست قرار دارد از این توانایی‌ها برای گذار سریع از روزهای آغازین همه‌گیری استفاده کرد و نظارت دیجیتال و ردگیری تماس‌ها را به‌سرعت فعال کرد. این کشور یکی از بالاترین میزان واکسیناسیون را داراست ( تاکنون حدود ٪۸۰ جمعیت) اما هنوز برای مقابله با سویه‌های جدید ویروس باید به نظارت شدید و ردگیری تماس‌ها ادامه دهد.
سام لی، از شهروندان سنگاپور که وبلاگ پر‌طرفداری در زمینهٔ گردشگری دارد، می‌گوید:”همهٔ شهروندان پیش از ورود به ساختمان‌ها یا محیط‌های سر‌بسته باید ژتون‌های مخصوص ردگیری یا اپلیکیشن تلفن همراه برای ورود ایمن را ارائه دهند. این کار باعث می‌شود مسئولان، افراد بیمار یا کسانی که با افراد مبتلا در تماس بودند را بتوانند به سرعت ردگیری کنند تا قرنطینه شوند و چرخهٔ انتشار ویروس شکسته شود”.
گردشگران و مسافران هم باید پیش از ورود به کشور این برنامه‌ها را نصب کنند یا تلفن همراهی تهیه کنند که این برنامه‌ها را داشته باشد.
دور‌کاری در بیشتر محیط‌های کاری مرسوم شده و ارتباط مستقیم میان افراد کاهش پیدا کرده است که به نظر لی باعث شده است از شلوغی وسایل نقلیهٔ عمومی جلوگیری شود. جاذبه‌های گردشگری و بازار‌چه‌های خرید اجازهٔ ورود محدود به افراد را می‌دهند و گروه “سفیران فاصلهٔ ایمن” بر رفتار افراد در مکان‌های عمومی نظارت می‌کنند تا مقررات بهداشتی و فاصله‌گیری اجتماعی رعایت شود. جریمه‌های سنگینی در انتظار کسانی است که این مقررات را رعایت نکنند. به کمک ابزار‌های جدید مشاهدهٔ فاصلهٔ میان افراد، می‌توان بر میزان تراکم جمعیت در مراکز خرید، ادارات پست و فروشگاه‌ها نظارت کرد.
سیدنی
بزرگ‌ترین شهر استرالیا در این فهرست به طور کلی رتبهٔ پنجم را دارد و در زمینهٔ امنیت سلامت در میان ۱۰ شهر برتر این فهرست است. استرالیا از اولین کشور‌هایی بود که در دوران همه‌گیری مرز‌های خود را به‌طور کامل بست و قرنطینه‌های سخت‌گیرانه‌ای در برابر موارد ابتلا وضع کرد که مؤثر هم بود. سرانهٔ مرگومیر در بخش‌های مختلف استرالیا یکی از کمترین موارد در جهان است. با رسیدن میزان واکسیناسیون به ٪۷۰ در نیوساوث ولز انتظار می‌رود که بسیاری از محدودیت‌ها برداشته و مرز‌های بین‌المللی در ماه نوامبر باز شود.
علاوه بر احساس در امان بودن از همه‌گیری، شهروندان احساس امنیت فردی بالایی هم در خیابان‌های سیدنی دارند. کلوئه اسکورجی، صاحب وب‌سایت گردشگری که خودش سال ۲۰۱۸ به استرالیا آمده است، می‌گوید:”من در هیچ کشوری به اندازهٔ این دورانی که در استرالیا زندگی کردم احساس امنیت نکرده بودم. به عنوان زن گردشگری تنها به همه جای سیدنی رفته‌ام و هرگز احساس هیچ خطر و تهدیدی نکرده‌ام”.
این کشور از نظر امنیت دیجیتال رتبهٔ اول را دارد که شامل حفظ حریم خصوصی شهروندان، امنیت در برابر تهدید‌های سایبری و طرح کلی شهر هوشمند است. سیدنی تلاش‌های خود را در چار‌چوب استراتژیک شهر هوشمند پیش برده است که در آن نوآوری‌هایی برای ارتباط بهتر و امن‌تر در شهر‌ها پیشنهاد می‌شود. برای مثال این طرح پیشنهاد می‌کند که چطور با قراردادن حسگر‌های هوشمند در سطل‌های زباله، چراغ‌های خیابان‌ها و نیمکت‌ها می‌توان اطلاعاتی برای استفاده‌های عمومی و ترافیک و حمل‌و‌نقل و فعالیت رهگذران به دست آورد. همچنین با تنظیم هوشمندانهٔ چراغ خیابان‌ها و شبکهٔ دوربین‌های مدار‌بسته می‌توان امنیت زندگی شبانهٔ شهروندان را تضمین کرد.
برخی از این ایده‌ها در جنوب سیدنی به صورت فضاهای آرامش اجرا شده است: فضای بازی که شهروندان می‌توانند زیر نور چراغ‌های هوشمند همدیگر را ملاقات کنند و به شبکهٔ اینترنت وصل شوند و وسایل الکترونیکی خود را شارژ کنند و اطلاعات این فضا‌ها به مسئولان شهر منتقل می‌شود تا بتوانند کنش و واکنش‌های شهروندان را در تناسب با زیر‌ساخت‌های شهری دریابند و متناسب با آن عمل کنند.
توکیو
پایتخت ژاپن رتبهٔ پنجم را در این فهرست دارد و موقعیت بالایی از نطر امنیت سلامت دارد که شامل بهداشت عمومی، آمادگی در برابر همه‌گیری، امید به زندگی، بهداشت روانی و میزان مرگومیر بر اثر کوویدـ۱۹ می‌شود. هر چند موارد ابتلا در جریان المپیک بالا رفت اما با رسیدن میزان واکسیناسیون به ٪۶۰ جمعیت میزان ابتلا کاهش چشمگیری پیدا کرد.
در پرتو این اخبار مثبت، ژاپن وضعیت اضطراری ملی را لغو کرد و به تدریج محدودیت‌ها را هم برداشته است. به جای آن در این کشور قرار است افراد برای حضور در مراکز درمانی و رویداد‌های بزرگ موظف به ارائهٔ گذرنامهٔ واکسن شوند و صاحبان کسب‌و‌کار تشویق شوند که برای دارندگان این گذرنامه‌ها تخفیف و مزایایی درنظر بگیرند.
توکیو برای امنیت زیر‌ساخت هم درمیان پنج شهر برتر جهان قرار دارد که شامل ایمنی حمل‌و‌نقل، پیاده‌رو‌های امن و مناسب و شبکه‌های حمل‌و‌نقل می‌شود. این شهر مناسب برای پیاده‌روی که با شبکه‌های ریلی به هم پیوسته است افراد را تشویق به پیاده‌روی و ارتباط اجتماعی می‌کند که در برابر باعث همبستگی و مشارکت شهروندان در امنیت شهر می‌شود که به صورت جلوگیری از جرم و بزه و مراقبت محله‌ها در برابر قانون‌شکنی نمود پیدا می‌کند.
سنا چانگ، شهروند توکیو و صاحب مجلهٔ گلوبال یوث ریویو می‌گوید:”با نگاه به انبوهی از مراکز اشیا پیدا‌شده در ایستگاه‌های قطار تا تمام دو‌چرخه‌هایی که نیاز به قفل و بست ندارند می‌توان گفت که نیک‌خواهی سرشاری نسبت به دیگران در این شهر جاری است”.
او زمانی را به‌خاطر می‌آورد که درست وسط شهر ساک خریدش را جا گذاشت و درست همان‌جا که گذاشته بود دوباره آن را یافت، همراه با یادداشتی مهربانانه بر روی آن. او می‌گوید:” با قرن‌ها سابقهٔ فرهنگی زندگی جمعی و احترام فراوانی که به هم می‌گذاریم توکیو برای من امن‌ترین شهری است که در آن زندگی کرده‌ام”.