کشورهای ثروتمند جهان که طی چند دهۀ اخیر از بلای تورم در امان بودند حالا با نگرانی روند صعودی قیمت‌ها را در بازار جهانی دنبال می‌کنند. اما در کشورهایی چون ایران، فقدان تورم و ثابت بودن قیمت‌ها پدیده‌ای بیگانه و حتی غیرعادی است. با اینحال، افزایش قیمت‌ها در سطح جهانی – به ویژه بهای مواد غذایی – می‌تواند در ایران و کشورهای مشابه پیامدهای بسیار ناگواری برای طبقۀ متوسط و فقیر داشته باشد.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) اعلام کرد که طی سال ۲٠۲۱، بهای مواد غذایی در جهان به طور متوسط ۲٨درصد افزایش داشته است. بر اساس گزارش این سازمان چنین افزایشی در ده سال اخیر سابقه نداشته است. تنها در سال ۲٠۱۱ افزایشی کم و بیش مشابه دیده شده بود.
گرانی مواد غذایی
عبدالرضا عباسیان اقتصاددان ارشد فائو بعید می‌داند که سال ۲٠۲۲ بهتر از سال گذشته باشد. به گفتۀ او معمولاً افزایش قیمت‌ها باعث می‌شود که میزان تولید نیز بالا برود، اما گرانی هزینۀ انرژی، اپیدمی جهانی کووید ۱٩ و همچنین شرایط بی‌ثبات آب و هوا از جمله عواملی است که اوضاع را نامطمئن کرده. بنابراین نمی‌توان به کاهش قیمت‌ها در سال جدید خوشبین بود.
به گفتۀ عبدالرضا عباسیان، طی سال گذشته تقریباً بهای همه نوع مواد غذایی بالا رفته است. به ویژه گران شدن سریع برخی مواد – مثل روغن‌های نباتی با ۶۶درصد رشد قیمت نسبت به سال ۲٠۲٠ و همچنین قند و شکر با ۳٠درصد افزایش بها – به روند افزایش عمومی قیمت‌های جهانی دامن زده است.
برونو لومر، وزیر اقتصاد فرانسه نیز اخیراً گفته است که تا پایان سال ۲٠۲۲ امیدی به کاهش قیمت‌ها نخواهد داشت.
در کشورهایی چون ایران، مردم به تورم اقتصادی به عنوان یک پدیدۀ مزمن و تاریخی عادت دارند و در طول سال‌ها شیوۀ زندگی خود را با آن تطبیق داده‌اند. اما در اروپا، تورم به عنوان مشکل اقتصادی تقریباً فراموش شده بود. بخصوص در کشورهایی که از بیست سال قبل به پول یورو گرویدند، تورم پدیده‌ای کاملاً کنترل‌شده بود. شاید به همین دلیل، افزایش قیمت‌ها که از نیمۀ دوم سال گذشته آغاز شده، دولت‌های اروپایی را سخت نگران کرده است. آنچه کار را برای اروپاییان مشکل‌تر کرده، عدم توافق میان ۲۷ کشور عضو اتحادیۀ اروپا است: در حالی که پول یورو در ۱٩ کشور اتحادیه جریان دارد، هنوز هیچ استراتژی مشترکی برای مقابله با تورم شکل نگرفته است.
آلمان و کابوس تورم
آلمان که در دهه‌های اخیر به تورم بسیار کم و ثابت و همچنین به نداشتن کسر بودجه شدیداً پایبند بوده و این دو اصل اساسی اقتصادی را هیچگاه زیر پا نگذاشته، اینک با تورم غیرقابل کنترل مواجه است: طی سال گذشته شاخص تورم آلمان به ۵٫۳درصد رسید که رقمی بی‌سابقه در سی سال اخیر است. آلمانی‌ها حالا بعد از سال‌ها می‌پرسند “ارزش پس‌انداز من در آینده چه خواهد بود؟”
حدود دو ماه قبل، خانم کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا اطمینان می‌داد که این تورم “پدیده‌ای گذرا و ناشی از جنب و جوش ایام آخر سال و تحرک اقتصادی بعد از دورۀ افسردگی کرونا است”. اما با گذشت یک هفته از سال جدید، شاخص قیمت‌ها همچنان روند صعودی را طی می‌کند. به تازگی برخی مطبوعات آلمانی سخت از کریستین لاگارد انتقاد کرده و او را مسبب فقیرتر شدن بازنشستگان و تضعیف پس‌انداز فرودستان دانسته‌اند.
هرچند به عقیدۀ اکثر کارشناسان علل اصلی تورم جهانی افزایش بهای انرژی و همچنین تلاش دولت‌ها برای جبران ضررهای ناشی از اپیدمی است، ولی هیچکس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که این وضعیت تا کی طول خواهد کشید. در آلمان، بسیاری از اهل فن باور دارند که با پدیده‌ای موقتی مواجهند اما بسیاری دیگر احتمال می‌دهند که دورۀ جدیدی در اقتصاد جهانی آغاز شده که یکی از ویژگی‌هایش – بر خلاف سی سال گذشته – تورم فزاینده است.