صبح امروز وزارت کشور قزاقستان اعلام کرد که ۲۶ معترض که آنها را “جنایتکاران جنگی” خوانده، در درگیری‌های روزهای گذشته کشته و بیش از ۳ هزار نفر هم بازداشت شده‌اند.
گزارش‌ها حاکی از آن است که اولین گروه از نیروهای تحت فرماندهی روسیه در بحبوحه سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات ضد دولتی وارد قزاقستان شده‌اند.
مقامات دولتی قزاقستان پس از چند روز از شروع ناآرامی‌ها که به خاطر افزایش قیمت سوخت رخ داد تایید کرده‌اند که چندین نیروی امنیتی و تعدادی از معترضان در درگیری‌های خشونت‌بار کشته شده‌اند.
هم زمان با اعزام نیروهای روسیه به قزاقستان، خبرنگار بی‌بی‌سی می‌گوید که میدان مرکزی شهر آلماتی به میدان جنگ تبدیل شده است و صدای رگبار مسلسل طی شب در بزرگترین شهر قزاقستان شنیده می‌شود.
به گفته مقامات دولتی تا به حال ۱۸ نیروی امنیتی کشته و ۷۴۸ نفر نیز زخمی شده‌اند.
به گفته تلویزیون دولتی، انتظار می‌رود که قاسم جومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان امروز در جمع مردم سخنرانی کند.
سازمان ملل، ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه از همه طرف‌ها خواسته‌اند که از اعمال هرگونه خشونت پرهیز کنند.
نیروهای نظامی روسی تحت عنوان اعضای “سازمان پیمان امنیت جمعی” به قزاقستان اعزام شده‌اند.
در واشنگتن، دولت جو بایدن علیه هرگونه نقض حقوق بشر بدست نیروهای تحت رهبری روسیه هشدار داده و گفته است: جهان نظاره‌گر است.
سائول زن ۵۸ ساله و کارگر ساختمانی که در تظاهرات شرکت داشت به خبرگزاری فرانسه گفت که به چشم خود دیده نیروهای امنیتی به طرف مردم شلیک می‌کنند.
او گفت: “ما شاهد مرگ مردم بودیم. همانجا حدود ده نفر کشته شدند.”
وزارت کشور قزاقستان گفت که ۲۲۹۸ نفر از معترضان را بازداشت شده‌اند.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، می‌گوید که اعزام نیروهای خارجی به قزاقستان باید با احتیاط انجام شود. او گفت که این حرکت نباید استقلال این کشور را تضعیف کند.
این اولین بار است که کشورهای عضو “سازمان پیمان امنیت جمعی”، به رهبری روسیه در حمایت یکی از کشورهای عضو خود، نیروهایش را اعزام کرده است. گفته می‌شود قرار است که شمار این “نیروهای صلحبان” به حدود ۲۵۰۰ نفر بالغ شود.
یک سخنگوی کمیسیون اروپا هم ضمن دعوت طرف‌ها به “خویشتنداری” گفته که بررسی این موضوع که آیا اتحادیه اروپا به دلیل خشونت‌ها ممکن است یک‌جانبه مشارکت‌هایش با قزاقستان را قطع کند، هنوز خیلی زود است.
استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل هم گفت: “ما امروز صبح مطلع شدیم که سازمان پیمان امنیت جمعی براساس توافق میان این سازمان و قزاقستان نیروهای نظامی خود را به آلماتی می فرستد. برای ما مهمترین موضوع این است که نیروهای امنیتی، خواه قزاق و خواه غیر قزاق، معیارهای حقوق بشری را به یک میزان رعایت کنند یعنی خویشتن داری پیشه کنند و از حق مردم برای اعتراض مسالمت آمیز دفاع کنند.”
سازمان پیمان امنیت جمعی تحت رهبری روسیه است و جمهوری های شوروی سابق، یعنی بلاروس، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان عضو آن هستند.
چند روز پس از اعتراضات خونین، دولت قزاقستان اعلام کرد که برنامه برداشتن سقف قیمت ثابت گاز نفتی مایع که مورد مصرف اتومبیل‌هاست را شش ماه به تعویق انداخت. در پی برداشتن محدودیت قیمت گاز نفتی مایع دو برابر شده بود.
طرح افزایش قیمت بنزین و گازوئیل هم برای همین مدت به تعویق افتاد.
هنوز مشخص نیست که چند معترض در درگیری‌های اخیر کشته یا مجروح شده‌اند. شبکه اینترنت در سراسر قزاقستان قطع شده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی گفته است که حضور این نیروها متشکل از روسیه، بلاروس، تاجیکستان، قرقیزستان و ارمنستان، می تواند بین چند روز تا چند هفته طول بکشد.
حکومت قزاقستان اغلب به عنوان یک نظام اقتدارگرا توصیف می‌شود. حزب حاکم با حدود صد در درصد آرا در انتخابات برنده می‌شود. جناح مخالف سیاسی موثری در این کشور وجود ندارد.
‘میدان جنگ’
عصر پنجشنبه، ۱۵ دی ماه، یک خبرنگار بی‌بی‌سی که در شهر آلماتی است از تیراندازی‌های تازه‌ای در مرکز این شهر خبر داده و می‌گوید که میدان اصلی شهر به میدان جنگ تبدیل شده است.
در پنجمین روز اعتراضات در قزاقستان، پلیس این کشور می‌گوید که در شهر آلماتی ده‌ها تظاهر کننده را که دیشب قصد داشتند به ساختمان‌های دولتی حمله کنند، کشته است. وزارت بهداشت این کشور هم از مجروح شدن دستکم هزار نفر خبر داده است.
این تظاهرات در اعتراض به افزایش بهای سوخت خودرو آغاز شد اما به مخالفت سراسری با حکومت قزاقستان منجر شده است. روسیه و سایر متحدان دولت قزاقستان آمادگی خود را برای اعزام نیرو به آن کشور اعلام کرده‌اند.
به دنبال درخواست قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهور، نیروهای یک اتحاد نظامی به رهبری روسیه برای مقابله با اعتراضات به این کشور اعزام شده‌اند.
وزارت خارجه تاجیکستان هم با حمایت از دولت قزاقستان، اعلام کرد که برای شرکت در عملیات نظامی در قزاقستان “برای رفع خطرات پیش آمده” آماده است.
در این بیانیه وزارت خارجه تاجیکستان که پنجشنبه ۶ ژانویه منتشر شد، همچنین از “وجود گروههای مسلح غیرقانونی در قزاقستان که صاحب اسلحه و مهمات جنگی شده‌اند” ابراز نگرانی شده است.
دولت تاجیکستان ابراز امیدواری کرده که از راه گفت‌وگو در کوتاه‌ترین زمان به خشونت‌ها پایان داده شود.
- قاسم جومارت توقایف، رئیس جمهور قزاقستان گفته که “باندهای تروریستی” شورش‌ها در آلماتی را سازماندهی کرده‌اند.
صبح امروز گزارش شد که نیروهای ارتش برای مقابله با معترضان وارد میدان اصلی آلماتی، بزرگترین شهر این کشور شده‌اند. گروه بزرگی از معترضان با وجود اعلام مقررات وضعیت اضطراری، از دیشب همچنان در این محل مانده‌اند.
به گفته شاهدان عینی، تعدادی نفربر زرهی سربازان اعزامی به این میدان را همراهی می‌کنند و با نزدیک شدن آنان به میدان، صدای تیراندازی از این محل به گوش می‌رسد.
خبرنگاران رویترز از آلماتی گزارش دادند که یکی از ساختمان‌های محل اقامت ریاست جمهوری و دفتر شهرداری در این شهر به آتش کشیده شده است.
نیروهای امنیتی پنجشنبه فرودگاه آلماتی، را که به اشغال معترضان در آمده بود، بازپس گرفتند. این فرودگاه کاملا به کنترل ارتش درآمده است.
براساس گزارش‌های رسیده از قزاقستان، دولت به منظور جلوگیری از ارتباط معترضان با یکدیگر و انتشار اخبار تظاهرات، شبکه ارتباط اینترنتی را قطع کرده و تلویزیون دولتی امروز گزارش کرد که بانک مرکزی قزاقستان تمامی عملیات بانکی در این کشور را به حالت تعلیق درآورده است.
به گفته پلیس، گروهی از معترضان که پیشتر چند ساختمان دولتی را به آتش کشیده بودند، سعی داشتند به مقر پلیس نزدیک شده و آن را به تصرف درآورند که با آتش نیروهای دولتی مواجه شدند.
به گفته منابع دولتی تظاهرکنندگان “مسلح” هستند و رئیس جمهوری قزاقستان از کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی متشکل از روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان برای “مقابله با تروریست‌های مسلح” درخواست کمک کرد.
نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، گفته است که این سازمان برای “بازگرداندن ثبات” در قزاقستان به این کشور نیرو اعزام خواهد کرد.
مشخص نیست متحدان دولت قزاقستان چه تعداد نیرو به این کشور خواهند فرستاد و قرار است آنها برای چه مدت در قزاقستان باقی بمانند.
مداخله روسیه
به گزارش خبرگزاری روسی اینترفاکس، لئونید کلاشنیکوف، نماینده روسیه در سازمان پیمان امنیت جمعی گفته است که نیروهای اعزامی “تا زمانی که رئیس جمهور قزاقستان لازم بداند در آنجا باقی خواهند ماند” و افزوده است که ماموریت این نیروها “حفاظت از زیرساخت‌های” قزاقستان است.
قاسم جومرت توقایف، رئیس جمهوری قزاقستان، که پیشتر معترضان را تروریست خوانده بود در دومین سخنرانی تلویزیونی خود گفت که “آلماتی هدف حمله قرار گرفت، ویران شد، منهدم شد، مردم آلماتی قربانی حملات تروریست‌ها و راهزنان شدند، بنابراین وظیفه ماست که هر اقدام ممکنی را برای محافظت از کشورمان به کار گیریم.”
در سالهای اخیر حکومت سوریه و ایران هم بارها مخالفان سیاست‌های خود را “تروریست” خوانده‌اند و با این ادعا، مقابله مسلحانه با اعتراضات را توجیه کرده‌اند.
تظاهرات جاری در قزاقستان با اعتراض به تصمیم دولت به دو برابر شدن بهای سوخت خودرو آغاز شد اما به سرعت به نقاط مختلف این کشور سرایت کرد و با اعتراض علیه حکومت و رهبری آن ادامه یافته است.
قزاقستان که زمانی یکی از جمهوری‌های آسیایی تشکیل دهنده اتحاد شوروی بود با فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۹۰ استقلال خود را به دست آورد. از زمان کسب استقلال تا سال ۲۰۱۹، نور سلطان نظربایف با اعلام پیروزی در پنج دوره انتخابات ریاست جمهوری، بر این کشور حکومت کرد و حزب او نیز اکثریت کرسی‌های پارلمان را در دست داشته است.
از حکومت آقای نظربایف به عنوان یک رژیم دیکتاتوری توام با کیش شخصیت نام برده شده است.
پس از تصمیم وی به کناره‌گیری از قدرت، قاسم جومرت توقایف، رئیس سنا، به این سمت دست یافت هرچند آقای نظربایف نیز بعضی مناصب مهم دولتی را همچنان حفظ کرد.
با وجود وعده اصلاحات توسط رئیس جمهوری جدید، تغییر در راس دولت باعث تغییر چندانی در شرایط سیاسی و اقتصادی نشده و فقدان آزادی سیاسی و حق انتقاد به فساد و بی‌کفایتی تداوم بخشیده است. ه گفته تحلیلگران، اگرچه تظاهرات کنونی در اعتراض به تصمیم دولت برای افزایش بهای سوخت آغاز شد، اما زمینه آن را نارضایتی طولانی مدت مردم فراهم کرده بود.
دخالت روسیه در قزاقستان در حالی گزارش می‌شود که تجمع نیروهای نظامی روسی در مرز با اوکراین باعث تنش با آمریکا و کشورهای اروپای غربی شده است.
هنوز مقامات ارشد دولت جو بایدن در آمریکا در مورد تحولات قزاقستان و تصمیم روسیه و متحدانش به اعزام نیرو به این کشور موضع صریحی اتخاذ نکرده‌اند اما سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در توییتر خود نوشته است: “ما از گزارش‌های اعتراضات سراسری در قزاقستان مطلع هستیم و دولت ایالات متحده خواستار حل و فصل مسالمت‌آمیز وضعیت اضطراری … بوده معترضان و دولت را به خویشتنداری فرا می‌خواند.”
وی همچنین خشونت و تخریب ساختمان‌ها را محکوم کرده و خواستار برقراری ارتباط اینترنتی شده است
.بی بی سی