ابراهیم رئیسی در واکنش به نگرانی از مهاجرت گسترده پزشکان گفته است که باید به آنها “اطمینان مالی و اجتماعی” داد. چند ماه پیش‌تر موضوع حاد مهاجرت پزشکان در نامه به خامنه‌ای هم مطرح شد، ولی روند متوقف نشده است.
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران روز چهارشنبه، ۱۷ فروردین در نشست هم‌اندیشی با جمعی از مدیران و متخصصان نظام بهداشت به ابراز نگرانی برخی میهمانان جلسه نسبت به افزایش موج مهاجرت در میان پزشکان واکنش نشان داد و راه‌حل را “ایجاد اطمینان مالی و اجتماعی” در میان دانشجویان پزشکی عنوان کرد.
او گفت: «باید این اطمینان را نزد دانشجویان پزشکی ایجاد کنیم که پس از پایان تحصیلات در نظام درمانی کشور با درآمد خوب و جایگاه اجتماعی مناسب جذب خواهند شد.»
مهاجرت پزشکان و پرستاران ایران در سال‌های اخیر ابعاد بی‌سابقه‌ای به خود گرفته است و خود نهادها و مقام‌های مسئول هم حالا دیگر آن را کتمان نمی‌کنند. محدودماندن میزان قبولی و پرنشدن جاهای خالی دررشته‌های تخصص پزشکی در دو سه سال اخیر از جمله شواهد مهاجرت پزشکان و ترجیح کسب تخصص در کشورهای دیگر به امید یافتن کار در همان جاها است.
همین امر سبب شده که در سال گذشته نزدیک به ۷۰۰ ظرفیت تخصصی پزشکی حتی در رشته‌هایی مانند قلب و اورولوژی خالی بماند و ایران در زمینه پزشک متخصص با وضعیت باز هم دشوارتری روبرو شود.
ابعاد گسترده مهاجرت پزشکان از ایران به حدی است که حسین‌علی شهریاری، رئیس کمیسیون درمان و بهداشت مجلس را به نوشتن نامه به علی خامنه‌ای واداشت. در این نامه که آبان‌ماه ۱۴۰۰ به رهبر جمهوراسلامی نوشته شده، آمده است: « وقوع پدیده ای در چند سال اخیر به طور نگران‌کننده‌ای نظام سلامت کشور را مورد تهدید جدی قرار داده است و آن تهدید روند کاهشی تعداد نیروهای کادر تخصصی درمان در ساختار سلامت کشور است.»
معضلات اقتصادی یک جنبه ماجراست
به نوشته حسین‌علی شهریاری، موضوع نگران‌کننده دیگر افزایش درخواست مهاجرت به خارج از کشور است.
شهریاری در این نامه پیشنهادهایی را برای بهبود وضعیت و ممانعت از بحران بیشتر در نظام درمانی مطرح می‌کند که عمدتا ناظر بر تشویق و تامین مالی پزشکان است.
این در حالی است که صاحب‌نظران گسترده‌تر شدن مهاجرت پزشکان را به مجموعه‌ای از عوامل، از سخت‌ترشدن شرایط زندگی در ایران زیر فشارها و محدودیت‌های اقتصادی و اجتماعی تا چالش‌ها و بی‌ثباتی‌های سیاسی داخلی و خارجی مربوط می‌دانند. رویکرد و مدیریت بحث‌انگیز دولت در بحران کرونا که به فرسودگی کادر درمانی کشور و مرگ دستکم ۱۴۰ پزشک و ۱۶۰ پرستار انجامید هم صرفا به خروج ولو موقت شماری از پزشکان و پرستاران از چرخه نظام سلامت محدود نمانده و یکی از عوامل زمینه‌ساز تمایل به مهاجرت در میان آنها بوده است.
۷ ماه پس از ارسال نامه شهریاری به خامنه‌ای، طرح نگرانی دوباره از مهاجرت پزشکان در جلسه با ابراهیم رئیسی نشان‌دهنده آن است که حکومت ایران که به گفته منتقدان اختیار و صلاحیت کافی برای مقابله با انواع بحران‌های اغلب خودساخته را ندارد تدبیر و رویکردی در باره ممانعت از مهاجرت پزشکان هم نداشته است. این سخن رئیسی که “باید این ادراک در میان دانشجویان ایجاد شود که آنان سرمایه‌ها و آینده‌سازان کشور هستند” به نظرنمی‌آید که نسبتی با عمق ژرفای بحران داشته باشد.
دو روز پیش‌تر از اظهارات رئیسی، رسانه‌های ایران از قول رضا لاری‌پور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی ایران خبر دادند که در سال ۱۴۰۰، ۴ هزار پزشک تقاضای دریافت “گوداستندیگ” (Good standing) کرده‌اند و “بیشترین درخواست گواهی برای مهاجرت از سوی پزشکان عمومی بوده است.”
گوداستندینگ یا حسن انجام کار برای متقاضیان کار در کشورهای دیگر صادر می‌شود.
بنابر آمارهای سازمان نظام پزشکی، در سال‌های ٩٢ تا ٩۴ تعداد متقاضیان برای گواهی گوداستندینگ پزشکان در سال به ۶٠٠ نفر هم نمی‌رسیده است.
درخواست گوداستندینگ بر خلاف گذشته به پزشکان جوان محدود نمی‌شود و در گروه‌های سنی مختلف متقاضی آن هستند.