بی بی سی: روزنامه‌های تهران، امروز بعد از تعطیلات نوروز در حالی روی پیشخوان دکه‌ها رفتند که در غیاب آنها، تغییر و تحولات بزرگی در صحنه روابط خارجی ایران اتفاق افتاده بود. روزنامه‌های چاپ تهران شنبه ۱۶ فروردین در صفحه اول محتاطانه به موضع حکومت ایران در مقابل تهدیدهای دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمریکا پرداخته‌اند.
روزنامه شرق از معدود روزنامه‌هایی است که احتمال بمباران ایران یا فروپاشی اقتصادی را بررسی کرده و روزنامه کیهان هم در موضعی سرسختانه، مخالفتش را درباره مذاکره با آمریکا اعلام کرده است.
روزنامه جوان در یادداشت اول خود به قلم حامد خبیری، تهدیدهای ترامپ را «قلدری مستقیم» در دیپلماسی خوانده، اما اینطور تحلیل کرده که در داخل دولت آمریکا درباره چگونگی برخورد با ایران «اختلاف نظر» وجود دارد.
جوان، وابسته به سپاه پاسداران، با اشاره به «اختلاف نظر» و اینکه دونالد ترامپ مقدمات حمله به ایران از جزیره دیه‌گو گارسیا را «بزرگ‌نمایی شده» خوانده، نتیجه گرفته است: «تحت چنین شرایطی، ایران می‌تواند با ورود به دیپلماسی با آمریکا، افکار عمومی را با خود همراه کند، هرچند احتمال اندکی وجود دارد که مذاکرات، نتیجه ملموسی به بار بیاورد.»
به اعتقاد نویسنده سرمقاله جوان، مقام‌‌های ایرانی در شرایط فعلی تحت فشار هستند تا به دیپلماسی «نه» نگویند، اما در مرحله اول می‌کوشند از طریق «دیپلماسی غیرمستقیم» افکار عمومی را متقاعد کنند که از مذاکره با آمریکا «چیزی بیرون نخواهد آمد.»
سرمقاله‌نویس جوان در ابتدای مطلبش به صحبت‌های ترامپ درباره پاسخ ایران اشاره کرده که گفته بود «ایران مذاکرات مستقیم می‌خواهد» اما این سخنان را «تمایل شخصی ترامپ برای جهت‌دهی به دیپلماسی» توصیف کرده و گفته «اول مذاکره غیرمستقیم».
روزنامه کیهان که همیشه مواضع ضدغرب دارد و مخالف مذاکره با آمریکا است، گفت‌وگو را «بازی فریبکارانه و تکراری» خوانده و تاکید کرده که آمریکا رو به ضعیف شدن است و ایران نباید واهمه‌ای داشته باشد.
در ستون خبر ویژه نوشته شده است: «این‌بار نیز همان‌طور که رهبر معظم انقلاب تأکید کرده‌اند، مذاکره با آمریکا هیچ سودی ندارد و هرگونه مذاکره مجدد، تنها فرصتی برای واشنگتن خواهد بود تا بار دیگر به فریبکاری و عهدشکنی خود ادامه دهد. آمریکا باید بداند که دوران سلطه‌گری و دیکته کردن سیاست‌هایش به پایان رسیده و ملت‌های مستقل، دیگر حاضر نیستند فریب بازی‌های دوگانه واشنگتن را بخورند.»
کیهان در چند یادداشت جداگانه به ضعف و نابودی آمریکا اشاره کرده و پیش‌بینی کرده که اعمال تعرفه‌های جدید باعث «خودکشی اقتصادی» ترامپ می‌شود. ستون‌نویس اخبار ویژه کیهان نوشته است: «باید از ترامپ که با این سیاست‌ها آمریکا را به نابودی خواهد کشاند، تشکر کرد. امیدواریم ۷ میلیارد انسانی که روی کره زمین زندگی می‌کنند به زودی شاهد چنین اتفاق خجسته‌ای باشند.»
محمد ایمانی هم در یادداشت روز کیهان نوشته است که ترامپ «نماد بیماری خودایمنی» در نظام سیاسی آمریکاست که به خود حمله می‌کند و خود را از بین می‌برد.
نتیجه‌گیری این یادداشت چنین تمام می‌شود: «ترامپ با همه تهدید‌ها و گردن‌کشی‌ها و مزاحمت‌هایش، زمینه‌ساز تضعیف بیشتر قدرت آمریکا در دنیاست. باید به سخن حکیمانه شهید سلیمانی به چشم راهبرد نگاه کرد که گفت: ‘من با تجربه می‌‌‌‌گویم میزان فرصتی که در بحران‌‌ها وجود دارد، در خود فرصت‌ها نیست. اما شرط آن این است که نترسید و نترسیم و نترسانیم.’»
روزنامه وطن امروز در صفحه اول خود مانند کیهان عکس بزرگی از علی خامنه‌ای منتشر کرده است.
یادداشت اول روزنامه محافظه‌کار وطن امروز، مانند کیهان درباره سخنرانی عیدفطر آقای خامنه‌ای و «قدرت مردم» در حمایت از حکومت است.
رها عبداللهی در یادداشت اول روزنامه به حضور مردم در نماز عید فطر در حمایت از رهبر ایران اشاره کرده و با استناد به صحبت‌های علی خامنه‌ای درباره نقش مردم در جواب دادن به «شرارت‌‌های» داخلی و خارجی نوشته است که منظور تمام مردم ایران هستند نه فقط قشر خاصی که در نماز عید فطر شرکت کرده‌اند.
او نوشته است: «هدف فتنه‌ها به خیابان کشیدن ظرفیت نارضایتی‌های مردم در جهت اهداف شورش‌طلبانه و هرج و مرج‌طلبانه و در نهایت ناامنی و براندازی است. مقام معظم رهبری در خطبه‌های روز عید فطر، ضمن رد احتمال شرارت خارجی، شرارت داخلی یا همان فتنه‌گری را ممکن دانستند اما همان ظرفیت مردمی – که هدف اولیه فتنه است – را برای خنثی کردن آن کافی دانستند.»
یادداشت‌نویس وطن امروز نتیجه‌گیری کرده که قدرتی که مردم به نظام می‌دهند وابسته به حفظ «هویت ایرانی-اسلامی» آنهاست. و گفته باید این هویت تقویت شود و اگر ضعیف شود «از همان نقطه آسیب خوردیم.»
روزنامه‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان موضع نرم‌تری در مقابل پیشنهاد مذاکره با آمریکا دارند.
تیتر اصلی صفحه روزنامه ابتکار «روزهای حساس رابطه ایران و آمریکا» است که کلمه «حساس» با رنگ قرمز متمایز شده است.
در گزارش اول این روزنامه تحلیل شده که آمریکا با وجود تهدیدهای نظامی در نهایت روی خوش به مذاکرات نشان داده است.
در این گزارش به سخنان وزیر خارجه اسرائیل اشاره شده که گفته اگر مشکل نداشتن سلاح‌های هسته‌ای در ایران از طریق دیپلماسی محقق شود، اسرائیل با آن مخالفتی نخواهد داشت: «این اولین بار است که فردی در دولت نتانیاهو چنین سخنانی را به زبان می‌آورد، زیرا تا کنون اسرائیل با هر گونه مذاکره‌ای با جمهوری اسلامی در رابطه با موضوع هسته‌ای مخالفت کرده …. به احتمال قوی، این سخنان وزیر خارجه اسرائیل به این دلیل است که اطلاعاتی از درون دولت آمریکا و شخص ترامپ دارند که وی تصمیم به مذاکره با جمهوری اسلامی ایران گرفته است.»
در پایان این گزارش به سفر روزهای آینده رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اشاره و نتیجه‌گیری شده: «سفر گروسی به تهران در این مقطع حساس از اهمیت خاصی برخوردار است و می‌تواند بر افزایش یا کاهش تنش‌ها تأثیرگذار باشد. هرچند که به نظر می‌رسد احتمال کاهش تنش‌ها بیشتر است و وی دست خالی تهران را ترک نخواهد کرد.»
روزنامه شرق، فضای بین ایران و آمریکا را «مبهم» دانسته و گفته هر دو «در آستانه تصمیم بزرگ» هستند. شرق از معدود روزنامه‌هایی است که درباره احتمال بمباران ایران یا فروپاشی داخلی تحلیل کرده است.
عبدالرحمن فتح‌اللهی در مطلب اول روزنامه به سه سناریوی پیش روی ایران اشاره کرده و هر یک سناریو را از قول یک کارشناس سیاسی بررسی کرده است.
۱- جلال ساداتیان: مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا در دسترس‌تر از همیشه است
۲- جلال میرزایی: آمریکا دنبال فروپاشی اقتصاد ایران با جنگ روانی است، نه با بمباران
۳- فرشید باقریان: تنش‌ها واقعی‌اند، احتمال درگیری نظامی بالا رفته است
جلال میرزایی، نماینده سابق مجلس می‌گوید فروپاشی اقتصادی برای آمریکا کم‌هزینه‌تر است و آرایش نظامی در جزیره دیه‌گو گارسیا، فقط یک جنگ روانی است: «هدف این جنگ، ایجاد بی‌ثباتی در بازارهای داخلی ایران و تشدید انتظارات تورمی در جامعه است. وقتی دائما از احتمال جنگ و درگیری صحبت می‌شود، سرمایه‌گذار داخلی نگران می‌شود، مردم برای خرید ارز و طلا صف می‌کشند و در نهایت، اقتصاد خودش را از درون می‌خورد.»
در این گزارش آقای باقریان برخلاف سایر کارشناسان احتمال درگیری نظامی را زیاد دانسته و گفته است: «وقتی کارشناسان می‌گویند تهران تنها چند هفته تا رسیدن به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای فاصله دارد، برای اسرائیل و بخش تندرو سیاست آمریکا این یک خط قرمز است».
او می‌گوید: «گرچه کسی خواهان جنگ نیست، اما تاریخ بارها نشان داده که سوء‌تفاهم یا یک حادثه کوچک می‌تواند به جنگی تمام‌عیار منجر شود. ایران باید در عین حفظ آمادگی، مانع از افتادن در تله تحریکات شود».
مینو خالقی هم در مقاله‌ای برای شرق این جمله هنری کیسینجر، دیپلمات آمریکایی را نقل کرده که «دیپلماسی هنر ممکن‌هاست».
به گفته خانم خالقی ایران پاسخ مثبت خود را فرستاده و حالا توپ در زمین آمریکاست: «تاریخ نشان داده مردم ایران، در برابر تهدید و تحریم هرگز تن به تسلیم نداده‌اند. از توافق الجزایر تا برجام، ایران هرگاه با زبانی برابر مورد خطاب قرار گرفته، آماده گفت‌وگو بوده است. اما هرگاه واشنگتن مسیر تحمیل را در پیش گرفته، نتیجه‌ای جز شکست نداشته است. اکنون که ایران پاسخی رسمی به نامه ترامپ داده، تصمیم‌گیری با واشنگتن است؛ آیا آمریکا آماده است سیاستی واقع‌گرایانه‌تر اتخاذ کند؟»
روزنامه اعتماد هم با رویکردی صلح‌طبانه، اولین مطلب روزنامه را به بیانیه جامعه مدنی ایران در واکنش به تهدیدهای آمریکا اختصاص داده است.
منظور نامه‌ای است که شماری از استادان، تحلیلگران و روزنامه‌نگاران ایرانی به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نوشتند و در آن گفتند: «تجاوز به ايران و هر اقدامي عليه توان دفاعي كشور ما، ديگر اقدامي عليه حكومت نيست، بلكه اقدامي عليه ملت ايران است و منطقه را به آشوبي بزرگ كشيده و جهان را متضرر خواهد كرد.»
در روزنامه اعتماد نصرالله تاجیک، دیپلمات ایرانی، در مصاحبه‌ای «توپ را در زمین ترامپ» دانسته و گفته شکل مذاکره مهم نیست بلکه «اگر بتوان با روش‌های اعتمادساز، فضايی، مسيری، يا به‌اصطلاح يک آب باريكه برای ارتباط ميان دو كشور فراهم كرد كه در آن بتوانند به دغدغه‌ها و نگرانی‌هاي يكديگر توجه كنند، مواضع هم را بشنوند و خطوط قرمز يكديگر را در تعاملات منطقه‌اي و بين‌المللي مدنظر قرار دهند، اين امر اهميت اساسي خواهد داشت.»
روزنامه ایران، در صفحه اول خود بر خلاف سایر روزنامه‌ها، موضوع مذاکرات آمریکا را پررنگ نکرده است. بلکه با تیتری کوچک در کنار صفحه تهدید بمباران ایران را نقض حقوق بین الملل خوانده است.
این روزنامه متعلق به دولت، در یادداشتی از اتحاد مردم دربرابر تهدیدهای ترامپ نوشته و همچنین تیتر اول خود را به شعار امسال علی خامنه‌ای اختصاص داده است.
روزنامه آرمان ملی پیش بینی کرده است که با وجود تاکید اخیر ترامپ بر مذاکره مستقیم «به نظر می‌رسد فعلا مذاکرات با میانجی برگزار می‌شود تا در ادامه شرایط به چه سمت و سویی برود. آنچه که مسلم است روزها و هفته‌های آینده بسیار پرخبر و پرتلاطم دنبال خواهد شد.»
