به گفته سعید نمکی دو واکسن ایرانی کرونا به زودی “روی میز” هستند اما دریافت آن به خاطر رعایت پروتکل‌ها داوطلبانه است. این دو واکسن هنوز مراحل کارآزمایی بالینی را پشت سر نگذاشته‌اند و تائیدیه وزارت بهداشت را هم نگرفته‌اند.
وزیر بهداشت دولت دوازدهم می‌گوید همان‌طور که قول داده بود واکسن ایرانی برای مقابله به ابتلا به بیماری کووید۱۹ در خرداد ماه و تا اواخر بهار “روی میز” باشد، این وعده تحقق یافت.
سعید نمکی دوشنبه دهم خرداد در نشست ستاد استانی مدیریت کرونای گیلان با بیان این که تزریق واکسن ایرانی تا هفته دیگر آغاز می‌شود گفت: «اما برای رعایت برخی پروتکل‌ها این کار را داوطلبانه خواهیم کرد.»
او درباره این پروتکل‌ها توضیح بیشتری نداد اما اذعان کرد دو واکسنی که کار تولید آنها پیشرفت بیشتری داشته در مرحله فاز سوم کارآزمایی بالینی قرار دارند.
فاز سوم کارآزمایی بالینی طولانی‌ترین مرحله تولید واکسن است و در آن واکسن باید به چند ده هزار نفر تزریق شود. در پایان این مرحله داده‌های مربوط به میزان اثربخشی، ایمنی‌زایی و عوارض جانبی واکسن جمع‌آوری و برای صدور مجوز اضطراری در اختیار نهاد مربوط قرار می‌گیرد.
روند بررسی نتیجه آزمایش‌های بالینی واکسن پروسه‌ای زمان‌بر است و در اتحادیه اروپا و ایالات متحده می‌تواند چند هفته تا چند ماه طول بکشد.
دعوت به تزریق آزمایشی واکسن بدون مجوز
به عبارت دیگر آنچه سعید نمکی وعده ارائه آن را داده واکسنی است که قرار است روی افراد داوطلب “آزمایش” شود. در ایران سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت نهاد مرجع تائید واکسن پس از طی شدن مراحل آزمایشی و ارائه داده‌های مربوط به آن است.
پروسه تائید اثربخشی واکسن توسط نهادهای معتبر بین‌المللی، نظیر سازمان بهداشت جهانی و آژانس دارویی اروپا به طور معمول از روند صدور مجوزهای ملی بسیار طولانی‌تر است.
واکسن روسی “اسپوتنیک وی” اوت ۲۰۲۰ در روسیه مجوز گرفت و گرچه برخی کشورهای مانند ایران برای آن مجوز اضطراری صادر کرده‌اند، دولت آلمان اما پیش‌بینی می‌کند روند تائید آن در آژانس دارویی اروپا تا پائیز طول بکشد.
انستیتو پاستور ایران با همکاری یک شرکت داروسازی کوبایی مشغول تولید واکسنی است که فاز سوم کارآزمایی بالینی آن ششم اردیبهشت روی ۱۰ هزار نفر آغاز شده است.
پروسه زمان‌بر کارآزمایی بالینی و دریافت مجوز
احسان مصطفوی، مدیر پروژه فاز سوم این واکسن ۲۱ اردیبهشت به روزنامه ایران گفت قرار است این واکسن به ۲۴ هزار نفر دیگر در ایران و ۴۴ هزار نفر در کوبا تزریق شود.
یکی از علت‌های زمان‌بر بودن پروسه تولید واکسن به این مسئله بازمی‌گردد که اغلب واکسن‌های کرونا باید دو دوز تزریق شوند و فاصله تزریق آنها چند هفته است.
افزون بر این تا یکی دو هفته پس از دریافت دوز دوم واکسن هنوز میزان اثربخشی آن به درستی قابل سنجش نیست یا به آزمایش‌های مختلف دیگر نیاز دارد.
واکسن دومی که وزیر بهداشت از “روی میز” بودن آن خبر داده در یکی از زیرمجوعه‌های “ستاد اجرایی فرمان امام” تولید می‌شود و “کوو ایران برکت” نام دارد.
درخواست صدور سریع‌تر مجوز واکسن ایرانی
مینو محرز، عضو هیئت علمی کمیته ملی مقابله به کرونا و از محققان ناظر تولید این واکسن نهم خرداد در یک نشست خبری به تشریح پیشرفت‌های فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن “کوو ایران برکت” پرداخت و از وزارت بهداشت خواست هرچه سریع‌تر مجوز اضطراری استفاده از آن را صادر کند.
سازندگان واکسن کوو ایران برکت در حالی تقاضای صدور مجوز اضطراری برای آن کرده‌اند که محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی ششم خرداد گفته بود فاز سوم کارآزمایی بالینی این واکسن “تقریبا به نیمه راه خود رسیده” است.
خودداری مینو محرز از دریافت واکسن روسی
عجیب‌تر این که مینو محرز بهمن ماه سال پیش که بحث واردات واکسن اسپوتنیک مطرح شد یکی از نخستین و مطرح‌ترین شخصیت‌های دانشگاهی بود که اعلام کرد از دریافت واکسن روسی خودداری می‌کند چون هنوز مجوز مراجع بین‌المللی را دریافت نکرده است.
وزیر بهداشت در بخشی از سخنانش در ستاد استانی گیلان آشکار می‌کند که عرضه واکسن به شهروندان در واقع دعوت از آنها برای شرکت در کارآزمایی بالینی واکسنی است که بدون طی این مرحله و مشخص شدن نتایج آزمایش‌ها و تائید اثربخشی و نداشتن عوارض جانبی مجوزی دریافت نمی‌کند.
سعید نمکی همچنین گفته است: «خوشبختانه واکسیناسیون علیه کووید در کشور به خوبی پیش می‌رود.» برخلاف این ادعا مطابق آمار رسمی وزارت بهداشت در بیش از سه ماه و نیمی که از آغاز واکسیناسیون در ایران می‌گذرد تا کنون اندکی بیش از چهار میلیون و ۱۶۶ هزار دوز واکسن تزریق شده است.
وزیر بهداشت ۲۳ بهمن ماه وعده داده بود ایران تا سه ماه دیگر صادرکننده واکسن کرونا خواهد بود. اکنون ناتوانی دولت در تامین واکسن مورد نیاز شهروندان باعث شده که شرکت در دوره آزمایش واکسن به عنوان واکسیناسیون معرفی شود.
در کشورهایی مانند اسرائیل، بریتانیا، آمریکا، امارات و بحرین که روند واکسیناسیون در آنها با شتاب رضایت بخشی پیشرفته تاثیر آن در کاهش موارد ابتلا و مرگ در پیوند با بیماری کووید۱۹ مشهود است.
۵۲۳ هزار نفر واکسینه کامل، بیش از ۸۰ هزار قربانی
در ایران تا کنون نزدیک به ۵۲۳ هزار نفر به طور کامل واکسینه شده‌اند، این تعداد برای کشوری با حدود ۸۴ میلیون جمعیت بسیار ناچیز است و به تنهایی نمی‌تواند عامل کاهش موارد ابتلا و فوتی‌های کرونایی شود.
مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت دهم خرداد اعلام کرد در شبانه‌روز گذشته اندکی بیش از ۱۱ هزار مورد جدید ابتلا به کرونا شناسایی شده و ۲۱۷ نفر از مبتلایان به بیماری کووید۱۹ جان خود را از دست داده‌اند.
مطابق آمار رسمی تا کنون ۸۰ هزار و ۱۵۶ نفر در ایران بر اثر ابتلا به کووید۱۹ جان خود را از دست داده‌اند. سازمان بهداشت جهانی برآورد می‌کنند تعداد واقعی قربانیان کرونا دو تا سه برابر آمار رسمی باشد.