صنعت خودرو ایران پس از نیم قرن همچنان با مشکلات اساسی روبه‌روست. خودروسازان ایرانی علاوه بر رقابت‌ناپذیری و کاستی‌های جدی ایمنی در محصولات، در ساخت قوای محرکه با مشکل جدی روبرو هستند.
مشکل ساخت موتور خودرو در ایران آنقدر جدی است که وزیر صنعت، معدن و تجارت این کشور از شرکت “ایران خودرو” که وضعیت بهتری نسبت به دیگر سازندگان خودرو در ایران در زمینه ساخت موتور دارد، خواسته است تا به شرکت‌های دیگر از جمله سایپا موتور بدهد.
در پی فشار این وزارت‌خانه ایران خودرو حاضر به دادن موتور به سایپا شده است. اینگونه شاید مشکل موتور خودروی شاهین حل شود.
شرکت سایپا هم اکنون با بحران نداشتن موتور مناسب روبرو است و موتور شاهین همچنان نسخه توربو شده موتور تیبا است. این موتور دارای تکنولوژی قدیمی هشت سوپاپ است.
ایران خودرو اما دارای موتور مدرن‌تر EF7 است. این شرکت برنامه توسعه موتورهای جدید با تکنولوژی پاشش مستقیم سوخت را هم در برنامه دارد.
البته گزینه دیگر برای سایپا، تامین موتور از شرکت تیوان، زیر مجموعه گروه صنعتی بهمن است.
برخی مدیران در وزارت صنعت، معدن و تجارت بر این عقیده هستند که مرکز تحقیقات موتور ایران خودرو می‌تواند علاوه بر ایران خودرو به سایپا هم خدمات دهد. این در حالی است که سایپا فاقد مرکز طراحی موتور به‌طور مجزا است و عملکرد مگاموتور هم در زمینه تحقیقات و طراحی چندان مطلوب نیست.
از سوی دیگر، موتورهای ایران خودرو هم دیگر چندان مدرن نیستند. مدرن‌ترین موتور این شرکت که EF7 نام دارد، با کمک دانشگاه آخن آلمان بیش از ۱۵ سال قبل طراحی شده است. این موتور بیش از یک دهه است که تولید می‌شود. قطعات این موتور توسط تولیدکنندگان اکثرا آلمانی تامین می‌شد. قراربود دانش ساخت قطعات توسط شرکت‌های آلمانی به شرکت‌های ایرانی منتقل شود، اما تحریم‌های آمریکا مانع آن شد و تولید قطعات موتور پس از مدتی به تولیدکنندگان ایرانی بدون تکمیل انتقال دانش فنی تولید، سپرده شد. این روند سبب شد که تولید این موتور در ایران چند سال با خرابی‌های زیاد همراه باشد. در نهایت بیشتر مشکلات این موتور حل شد اما دیگر تکنولوژی آن قدیمی شده است.
این موتور هزار و ۷۰۰ سی سی حجم دارد و می تواند ۱۱۰ اسب بخار قدرت تولید کند. این موتور دارای سیستم زمان‌بندی متغییرسوپاپ، خنک‌‌کن روغن و ضریب تراکم بالا است. این موارد همچنان در موتور بیشتر خودروهای ایرانی وجود ندارد.
شرکت ایران خودرو موتور دیگری هم دارد که موتور پژو ۲۰۶ است و TU5 نام دارد. این موتور تکنولوژی ضعیف‌تری نسبت به موتور EF7 دارد اما دانش ساخت قطعات توسط شرکت‌های فرانسوی به‌صورت کامل به طرف ایرانی منتقل شده و به همین دلیل کیفیت ساخت بهتری دارد.
تقریبا نیمی از تولیدات شرکت ایران خودرو از موتور تاریخ گذشته هشت سوپاپی با نام XU7 که موتور پرمصرف و آلاینده‌ای است، استفاده می‌کند. این موتور در دهه ۱۹۹۰ میلادی در پژو تولید می‌شد، اما موتور خوبی نبود.
در شرکت سایپا همین میزان تکنولوژی هم وجود ندارد. در این شرکت موتور پراید که برای دهه ۱۹۸۰ شرکت فورد است، تولید می‌شود. این موتور هشت سوپاپ دارد. دیگر شرکت‌های خودروساز ایرانی تا کنون توان تولید موتور نداشته‌اند.
در حالی صنعت خودرو ایران در ساخت موتورهای به‌روز درون‌سوز مشکل دارد که صنعت خودرو جهان در حال پوست‌اندازی به سمت تولید خودروهای هیبریدی و برقی است. پیش‌بینی می‌شود که در ۱۰ سال آینده نیمی از تولیدات صنعت خودرو آلمان برقی باشد؛ نیم دیگر هم با موتورهای کم‌مصرف و پربازده احتراق داخلی ساخته خواهند شد. به عنوان مثال یک موتور یک لیتری ب ام و در ده سال آینده به اندازه یک موتور سه لیتری قدیمی همین شرکت قدرت دارد، در حالی که مصرف سوخت آن بسیار پایین است.
البته در این زمینه تنها دو شرکت ایرانی گام‌هایی برداشته‌اند: یک شرکت خصوصی با نام تیوان با کمک مراکز طراحی در اتریش و یکی هم ایران خودرو با کمک مراکز طراحی موتور در آلمان، برنامه ساخت موتورهای مدرن را دارند.
ایران خودرو به دنبال توسعه موتور سه سیلندر است. پیشرانه IK3 به صورت سه سیلندر و با دو حجم ۵/ ۱ لیتر و ۲/ ۱ لیتر برای محصولات ایران خودرو طراحی شده است. این محصولات بین ۱۰۰ تا ۱۶۰ اسب بخار قدرت دارند.
بنا بر اعلام شرکت ایران خودرو، «با توجه به معضل فزاینده آلودگی هوا در سال‌های اخیر، توسعه یک قوای محرکه کم‌مصرف پرتوان در برنامه راه ایران خودرو قرار گرفت. کوچک‌‌سازی قواهای محرکه و استفاده از فناوری بالاتر، در رسیدن به اهداف برنامه‌ریزی شده کمک‌کننده هستند.»
موتور KP5، موتور KG5، موتور KP2 و موتور KG2 هم دیگرموتورهای در دست طراحی معرفی شده‌اند.
موتورهای KP5 و KG5 نسخه‌های ۵/ ۱ لیتری سه سیلندر خانواده IK3 هستند و با سامانه تنفس طبیعی فعالیت می‌کنند.
KG5 نسخه پایه گازسوز این پیشرانه است و نسخه KP5 هم نمونه بنزینی این پیشرانه. البته حتی این موتورها هم در ده سال آینده قدیمی هستند.
ایران با ده‌ها دانشگاه صنعتی و با وجود مشاوران آلمانی و اتریشی همچنان در ساخت موتور و طراحی یک موتور به‌روز با مشکلات فراوانی روبرو است. دلیل اصلی آن به مدیریت صنعت خودرو ایران و دولتی‌بودن آن باز می‌گردد. این صنعت همچنان با دیوار کشیدن دور خود از بسیاری از علوم روز محروم است.
سمند – عکس از آرشیو