“پایگاه داده باز ایران”، نهاد فعال در زمینه جمع‌آوری و تحلیل داده‌های آماری، در گزارشی هزینه و درآمد خانواده‌های شهری و روستایی در استان‌های ایران را به تفکیک منتشر کرده است.
“پایگاه داده باز ایران” (IOD) گزارش سالیانه میزان درآمد و هزینه خانوارهای ایران را منتشر کرده است. این گزارش که با عنوان “افزایش اختلاف طبقاتی در ایران: جبر جغرافیا یا نظام ناکارآمد توزیع درآمد” در سایت این مرکز منتشر شده، نشان می‌دهد که اختلاف میانگین درآمد سالانه در مناطق شهری استان‌های تهران و سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۹۹ به ۶۲ میلیون تومان رسیده است.
در حالی که متوسط درآمد خانوارهای شهری استان تهران در سال ۹۹، بیش از ۱۰۹ میلیون تومان بوده، این مبلغ برای استان سیستان و بلوچستان تنها ۴۷ میلیون تومان بوده است.
کمترین درآمد سالیانه خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۹ متعلق به استان سیستان و بلوچستان با درآمد سالیانه حدود ۴۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بوده است. پس از سیستان و بلوچستان، استان خراسان شمالی با درآمد متوسط اندکی بیشتر از ۴۸ میلیون در رتبه دوم و در رتبه سوم نیز استان کرمانشاه با درآمد اندکی بیشتر از ۵۰ میلیون تومان قرار دارد.
بیشترین درآمد سالیانه خانوارهای روستایی در سال ۱۳۹۹ متعلق به استان البرز با بیش از ۶۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان و کمترین درآمد نیز متعلق به استان سیستان و بلوچستان با درآمد اندکی بیشتر از ۱۸ میلیون تومان بوده است.
البته هزینه خانوارها هم در استان‌ها برابر نیست. به عنوان مثال متوسط هزینه سالانه یک خانواده در مناطق شهری استان تهران در سال گذشته بیش از ۹۵ میلیون تومان بوده در حالی که خانوارهای خراسان شمالی طی یک سال حدود ۳۵ میلیون تومان برای گذران زندگی هزینه کرده‌اند.
اختلاف هزینه و درآمد در میان خانوارهای روستایی نیز چشمگیر است. در حالی که متوسط درآمد یک خانوار روستایی در استان البرز بیش از ۶۷ میلیون تومان بوده، این رقم برای خانوارهای روستایی سیستان و بلوچستان تنها کمی بیشتر از ۱۸ میلیون تومان بوده است.
کسری بودجه خانوارها
خبر خوب این گزارش این است که بر اساس آمار رسمی، در مناطق شهری هیچ استانی دچار تراز منفی بودجه نیست یعنی درآمد خانوارها هرچند در بیشتر موارد بسیار اندک اما همواره بیشتر از هزینه‌های آنها بوده است.
این تراز اما در مناطق روستایی برای سه استان کردستان، هرمزگان و مرکزی منفی است. بیشترین تراز منفی مناطق روستایی متعلق به استان هرمزگان است؛ حدود چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تومان. بعد از هرمزگان، استان مرکزی با بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان کسری بودجه قرار دارد و در رتبه سوم نیز استان کردستان با ۲۴۴ هزار و ۵۰۰ تومان کسری بودجه سالیانه خانوارهای روستایی روبرو بوده است.
بر اساس این گزارش در سال ۱۳۹۹، بهترین تراز بودجه را ساکنان شهرنشین استان آذربایجان شرقی داشتند که در نهایت کارنامه مالی این سال را با متوسط مانده ۶۲ میلیون و ۴۸۳ هزار و یکصد تومان بستند.
پایین‌ترین تراز بودجه خانوار در سال ۹۹ نیز به خانوارهای شهرنشین استان مرکزی اختصاص داشت که به طور متوسط مانده‌هزینه و درآمد آنها به ۶۴۳ هزار و ۹۰۰ تومان رسید.
با این وجود تهیه کنندگان این گزارش نتیجه گرفته‌اند: «اختلاف میانگین درآمد و هزینه خانوار میان استان‌های ایران، تصویری گویا از اختلاف طبقاتی و نظام ناکارآمد توزیع درآمد در ایران ترسیم می‌کند.»