فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران میگوید که در سال ۲۰۲۱ چهل و پنج خبرنگار در ارتباط به کارشان کشته شده اند. در افغانستان ۹ روزنامهنگار در این سال کشته شدهاند که بدین ترتیب مرگبارترین کشور برای روزنامهنگاران در این سال بوده است.
در رده دوم مکزیک قرار دارد که در آن ۸ روزنامهنگار کشته شدهاند و ۴ تن در هند ، ۳ تن در پاکستان و بقیه در سایر کشورها. کشتهها سردبیران، دبیران، گزارشگران و کارمندان رسانهای بودهاند.
در ایران نیز دو روزنامهنگار در “حوادث مرگبار” کشته شدهاند.
در حالیکه ۲۰۲۱ سال خونبار برای روزنامهنگاران و کارکنان رسانهها در افغانستان بود، این سال همچنین شاهد تغییرات اساسی در چشمانداز رسانهای این کشور بود.
حجت الله مجددی، رییس اتحادیه آزاد خبرنگاران افغانستان در کابل میگوید “از خبرنگاران کشته شده در سال ۲۰۲۱ پنج تن شان پیش از حاکمیت طالبان و یک تن نیز که یک خبرنگار هندی بود پس از تسلط طالبان کشته شدند . آقای مجددی میگوید “متاسفانه هیچ جناحی تا کنون حاضر نشده بگوید عاملان این قتلها کیها بودند.”
رسانهها در افغانستان اکنون باید از قانون ۱۱ مادهای رسانهای که از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ و با تفسیر اداره “امر به معروف و نهی از منکر ” طالبان از شریعت اسلامی صادر شده است، پیروی کنند. نهادهای رسانهای در افغانستان میگویند قوانین تازه طالبان، راه را برای سانسور و آزار و اذیت باز و استقلال روزنامهنگاران را سلب میکند و رسانهها ناگزیر هستند از آنچه پوشش میدهند به وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان پاسخگو باشند.
آقای مجددی میگوید “در سه ماه نخست پس از تسلط طالبان آنها شاهد هیچ خشونتی علیه خبرنگاران نبودند اما در ده روز اخیر بازهم میزان خشونت علیه خبرنگاران بیشتر شده است که نگران کننده است و هر خشونتی که علیه یک خبرنگار صورت میگیرد روی سایر روزنامهنگاران اثر میگذارد.”
مسئولان شماری از آژانسهای خبری در افغانستان در گفتگو با رسانههای خارجی تائید کردهاند که بسیاری از همکارانشان در شرایط جدید یا خانهنشین شدهاند یا مجبور به فرار از کشور.
۲۰۲۱ ، سال به فنا رفتن آزادی رسانهها در افغانستان؟
ببرک احساس – بیبیسی
آزادی رسانهها در افغانستان پیش از حاکمیت طالبان یکی از نمادهای دموکراسی نوپای برای این کشور خوانده میشد. با گسترش فعالیتهای رسانهای هزارها خبرنگار مرد و زن در رادیوها، شبکههای تلویزیونی و رسانههای چاپی کار میکردند.
در بیست سال حضور نیروهای بینالمللی در افغانستان به صنعت رسانهای در افغانستان به عنوان یکی از دستآوردهای موفقیتآمیز در میان کشورهای منطقه دیده میشد، منطقهای که سانسور، دستگیری و حتی قتل روزنامهنگاران بیشتر از حمایت از مطبوعات آزاد رایج است. اما با بازگشت طالبان، این صنعت در حال سقوط است. دهها روزنامهنگار که از انتقامجویی برای گزارشهای خود وحشت داشتند، از کشور گریختند، و بسیاری از زنان مجبور به ترک شغل خود شدند.
در صد روز نخست پس از به قدرت رسیدن طالبان در ماه اگست نه تنها محیط کار برای آنها تنگ شد، بلکه در مجموع ۲۳۱ رسانه مجبور به تعطیلی شدهاند و بیش از ۶۴۰۰ خبرنگار شغل خود را از دست دادند. سانسور فراتر از گزارشهای رسمی است. .
رویکرد سختگیرانه طالبان به سرگرمی و موسیقی، یافتن برنامههای جذاب را برای گردانندگان این رسانهها دشوار کرده است و نبود برنامههای سرگرمی و کاهش حضور زنان در رسانهها علاقمندی بینندگان و شنوندگان به رسانههای داخلی را به شدت کاهش داده است. کمبود بودجه و قطع کمکهای بینالمللی به شماری از رسانههای افغانستان پس از تسلط طالبان یکی از دلایل دیگر فروپاشی این صنعت در افغانستان به شمار میرود.