وزیر خارجه ایران و همتای روس او نسبت به احیای برجام ابراز خوشبینی کرده‌اند. هر دو طرف با اشاره تحریمهای مشترک آمریکا بر بسط روابط تاکید کرده‌اند. لاوروف می‌گوید ایران درک درستی از ریشه‌های جنگ اوکراین دارد.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که از روز چهارشنبه، اول تیر برای سفری دو روزه در تهران به سر می‌برد صبح روز پنجشنبه (۲۳ ژوئن/ دوم تیر) با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود دیدار و مذاکره کرد. او پیش‌تر، شامگاه چهارشنبه با ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم دیدار کرده بود.
پیش‌تر گفته شده بود که وزرای خارجه ایران و روسیه درباره توافقنامه همکاری‌های بلند مدت و توسعه مناسبات اقتصادی دو جانبه، مسایل بین‌الملل، توافق برجام، جنگ اوکراین و مسائل سوریه و افغانستان گفت‌وگو خواهند کرد.
پس از دیدار و گفت‌وگوی دو وزیر، آنها در یک کنفرانس مشترک خبری جزئیاتی را از مضمون مذاکرات بازگو کردند.
امیرعبدالهیان با ابراز امیدواری در باره این که گفت‌وگوهای برجام به زودی از سر گرفته شود گفت که “برنامه‌ریزی‌هایی در دستور کار وزارت خارجه است (که) با واقع‌بینی طرف آمریکایی بتوانیم در آینده نزدیک به نقطه نهایی توافق برسیم.”
“برجام در ایستگاه سخت”
وزیر خارجه جمهوری اسلامی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگاران در باره دلیل امیدواری به موفقیت مذاکرات وین گفت: «قطار مذاکرات هسته‌ای برای لغو تحریمها به ایستگاه‌های سخت و نقطه پایانی خودش رسیده است و در همین چارچوب گاهی ایجاب می‌کند که توقف چند روزه‌ای در یک ایستگاه خاص را در نظر بگیریم.»
او با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته، از جمله از سوی نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین برای ادامه مذاکرات، از “تماس‌های مستمر علی باقری (مذاکره‌کننده ارشد ایران) با انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین در چند ساعت گذشته” خبر داد و افزود که خود وی نیز با جوزپ بورل، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا و انریکه مورا، در چند روز اخیر گفت‌و‌گوها و رایزنی‌هایی داشته است.
لحن و سخن توام با امیدواری امیرعبدالهیان در حالی است که در کشورهای اروپایی و در آمریکا شانس احیای برجام نسبت به گذشته کمتر ارزیابی می‌شود. ایران در این رابطه متهم است که با خواست‌های فرابرجامی مانند حذف نام سپاه از فهرست تروریستی یا اخذ ضمانت برای وفاداری دولت‌های بعدی آمریکا به مفاد برجام احیاشده در راه رسیدن به توافق مانع ایجاد کرده است.
به‌ویژه در دو هفته اخیر و پس از صدور قطعنامه شورای حکام آژانس انرژی اتمی که ایران در آن به عدم همکاری لازم با آژانس متهم شد، امیدها برای احیای برجام بیش از پیش به صفر میل کرد. تدارک سفر جو بایدن به منطقه که احیا و بازسازی مناسبات با عربستان و اسرائیل و توجه بیشتر به نظرات این دو کشور در سخت‌گیری در مذاکرات برجام تلقی می‌شود نیز چشم‌انداز موفقیت مذاکرات وین را مبهم‌تر از گذشته کردند.
با این همه، لحن خوشبینانه مقامات وزارت خارجه ایران و تماس‌های فشرده آنها با مقام‌های اروپایی احتمالا حاکی از این است که به رغم تبلیغات پر سر و صدا که حذف تحریمها برایشان اولویتی ندارد، در عمل تمام تلاش‌ها برای به بن‌بست نرسیدن مذاکرات وین انجام می‌شود.
به گزارش رسانه‌های ایران لاوروف نیز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای ایرانی خود در باره برجام گفت که هدف این است که “برجام به همان شکل اول آن در سال ۲۰۱۵ و بدون هیچ اضافه‌ای احیا شود.”
“بحث در مورد معاهده بیست ساله”
بنا بر سخنان امیرعبدالهیان ظاهراً در باره متن معاهده بیست ساله میان ایران و روسیه نیز با لاوروف مذاکراتی صورت گرفته است. او ولی بدون آن که جزئیاتی در این باره بیان کند گفت که “امیدوار هستیم به زودی جلسات کارشناسی برای نهایی کردن مفاد این موافقتنامه برگزار شود و تصویب آن در دولت ایران و روسیه و پارلمان‌های دو کشور را پشت سر بگذاریم.”
سرگئی لاوروف در اظهارات خود با تاکید براینکه ایران و روسیه به لحاظ تحریمهای آمریکا در وضعیت مشابه‌ای هستند از تلاش دو کشور برای بسط مناسبات خود سخن گفت. بنا بر اظهارات او، ” علیرغم همه موانع و تحریمها تجارت دو کشور سال گذشته ۸۰ درصد افزایش پیدا کرد و به حدود ۴ میلیارد دلار رسیده و اکنون نیز این روند مثبت است”.
به جریان انداختن نقل و انتقال کالا از مسیر ایران و فعال‌کردن کریدور شمال-جنوب هم به گفته امیرعبدالهیان در دست اقدام است.
آن طور که “نورنیوز” سایت نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نوشته است: «اولین محموله ترانزیتی از روسیه به هند از خاک ایران، به صورت آزمایشی از مبدا سن‌پترزبورگ واقع در روسیه بارگیری شده و از طریق سالیانکا وارد دریای خزر می‌شود تا با عبور از ایران به سمت شرق هند حرکت کند.»
این گزارش در ادامه مدعی شده است که “اهمیت این مسیر و درآمد حاصل از آن برای ایران در این است که ۵۳ درصد از مالکیت بندر سالیانکا در آستاراخان که در این مسیر قرار دارد در اختیار کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران است.”
“فهم درست ایران از جنگ اوکراین”
لاوروف در ادامه اظهارات خود ایران را “یکی از مراکز کلیدی مقابله با نظم تک‌قطبی مورد نظر آمریکا” توصیف کرد و گفت: «مطمئن هستیم که ایران می‌تواند نقش مهمی در سازمان شانگهای به عنوان یکی از مراکز کلیدی در راستای نظام چند قطبی جهانی ایفا کند.»
او با اشاره به دیدارش با ابراهیم رئیسی گفت که به “طور مفصل در مورد اینکه وضعیت فعلی در اوکراین چگونه است” با وی صحبت کرده و “از ایران برای فهم درست ریشه های این مشکل تشکر کردیم.”
ابراهیم رئیسی در دیدار با لاوروف ضمن حمایت از خاتمه هر چه سریع‌تر جنگ میان روسیه و اوکراین دوباره “تحریکات آمریکا و ناتو را عامل شکل‌گیری این درگیر‌ی‌ها” معرفی کرده و خواسته بود که مسکو و تهران “نسبت به تلاش‌هایی که برای گسترش نفوذ ناتو در هر یک از مناطق جهان از جمله در غرب آسیا، قفقاز و آسیای مرکزی صورت می‌گیرد، فعال باشند.”
لاوروف همچین در سخنان خود در حضور خبرنگاران اشاره‌ای هم به اجلاس رهبران کشورهای حاشیه دریای خزر در هفته آینده در عشق‌‌آباد ترکمنستان کرد و گفت که در این باره هم با همتای ایرانی خود گفت‌وگو کرده است.
رژیم حقوقی خزر، از جمله موضوع سهم ایران از این دریا، به مشکلی کلیدی و پیچیده در مناسبات کشورهای ساحلی بدل شده است.