در حالی که بسیاری از شهرها در ایران از نظر آلودگی هوا روزهایی بحرانی را سپری می‌کنند، کارشناسان در کشور دلیل این اتفاق را قطع گاز بسیاری از نیروگاه‌ها و افزایش سوزاندن مازوت به عنوان سوخت اعلام می‌کنند.
خبرگزاری ایسنا روز چهارشنبه، ۲۳ آذرماه، به نقل از علی‌اکبر نکونام، مدیر بهره‌برداری شرکت گاز خوزستان، از آغاز مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های استان خبر داد و گفت: «در شرایط فعلی چاره‌ای به جز استفاده از مازوت به عنوان سوخت برای نیروگاه‌ها وجود ندارد. به دلیل سرد شدن هوا و به منظور تامین گاز مورد نیاز شهرهای سردسیر کشور، محدودیت‌هایی برای مصرف گاز در نیروگاه‌ها اعمال شده است.»
در همین حال به دلیل بحران گاز استفاده از مازوت در ایران نسبت به سال‌های گذشته افزایش هم داشته است.
در همین زمینه ایرنا در گزارشی به نقل از مهدی زندیه‌وکیل، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی، آورده است: «دو سال مازوت‌سوزی به‌طور کل قطع شده بود، اما با افزایش مصرف گاز، مصرف مازوت نیز مجدد شروع و امسال در فصل سرما، مازوت‌سوزی از سال‌های گذشته زودتر آغاز شد و در صورت ادامه این روند، میزان مازوت‌سوزی افزایش می یابد.»
یک سال پیش، در آذرماه ۱۴۰۰، مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی ایران گفته بود که روزانه حدود ۳۲ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌های کشور مصرف می‌شود.
مشکلات گاز در ایران به‌شدت افزایش پیدا کرده و گاز بسیاری از صنایع از جمله پتروشیمی‌ها قطع شده است.
پیشتر در روز ۱۸ آذر وب‌سایت صدای بورس نوشته بود: «هنوز چند ماهی از چالش قطع برق شرکت‌های سیمانی در بازار سرمایه نگذشته که با شروع موج سرما، دستور قطع گاز ۱۰ شرکت پتروشیمی صادر شده است. با تشدید مصرف گاز خانگی و همچنین افزایش مصارف نیروگاه‌ها در فصل زمستان بزرگ‌ترین صنعت حاضر در بورس که جزو ارزآورترین صنایع ایران نیز محسوب می‌شود، با اعمال محدودیت گازرسانی مواجه خواهد بود.»
در روز ۱۱ آذرماه بود که خبر آغاز قطعی گاز پتروشیمی‌ها و خارج شدن بخشی از پتروشیمی‌های عسلویه از مدار تولید منتشر شد.
مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی، موارد مشابه آن استفاده می‌شود و پالایشگاه‌ها این فرآورده را با قیمت بسیار پایین به صنایع می‌فروشند.
استفاده از سوخت آلوده مانند مازوت، درجه آلایندگی هوا را افزایش می‌دهد و اثرات فوری آن در کودکان، سالمندان و بیماران قلبی بسیار واضح‌تر است؛ بین افراد سالم نیز درجاتی از علائم تنفسی مانند برونشیت حاد را ایجاد می‌کند. غلظت آلایندگی هوا، عوارض کوتاه‌مدتی مانند ایجاد سرفه و خلط گلو را نیز به وجود می‌آورد.
حسین احمدی کیا، عضو گروه پژوهشی آلودگی هوای دانشگاه اصفهان، درباره مشکلات استفاده از مازوت به ایمنا گفت: «مازوت گوگرد بالایی دارد و در احتراق علاوه بر اکسیدهای گوگرد، سولفات‌ها، نیترات‌ها، ذرات معلق و دیگر گازهای سمی را منتشر می‌کند. مازوت تولیدی ایران بیش از سه درصد گوگرد دارد، در حالی که استاندارد جهانی آن نیم درصد است.»
این استاد دانشگاه توضیح داد: «اگر نیروگاه شهید منتظری اصفهان با تمام توان ۱۶۰۰ مگاواتی خود کار کند، روزانه حدود ۹۳۰۰ تن مازوت مصرف خواهد کرد و ۵۶۰ تن دی‌اکسیدگوگرد به هوا منتشر می‌کند که ۲۵ برابر نرخ انتشار تمام خودروهای اصفهان و شهرهای اطراف آن است. وقتی این نیروگاه از سوخت مازوت استفاده می‌کند، غلظت دی‌اکسیدگوگرد و خروجی آن به ۱۲۰۰ پی‌پی‌ام می‌رسد که بیش از هشت برابر استاندارد نیروگاه‌های قدیمی در اروپا است. حتی نیروگاه‌های زغال‌سنگ‌سوز نیز اکسیدهای گوگرد کمتری از نیروگاه‌های مازوت‌سوز ایران منتشر می‌کنند.»