بیش از ۸۰ درصد از هواپیماهای ناوگان هواپیماهای ایتیآر ایران که پس از برجام خریداری شدند «به دلیل کمبود قطعه زمینگیر شدهاند».
معاون وزیر راه و شهرسازی ایران با اشاره به اثر تحریمها بر صعنت هوایی ایران گفت: «به ما هواپیمای برجامی فروختند، اما قطعات آن را ندادند، در این شرایط باید ایمنی را حفظ کنیم و صنعت را سرپا نگه داریم و به مردم سرویس دهیم.»
محمد محمدیبخش، معاون وزیر، روز چهارشنبه، ۱۹ بهمنماه، به خبرگزاری ایسنا گفت: «در حالی که ایکائو میگوید باید دانش هوانوردی بدون تبعیض گسترش یابد، اما آمریکا حتی از ارسال نشریات هوانوردی هم به ایران خودداری میکند. آنها به ما هواپیمای برجامی فروختند، اما قطعات آن را ندادند، در این شرایط باید ایمنی را حفظ کنیم و صنعت را سرپا نگه داریم و به مردم سرویس دهیم.»
آن طور که در رسانههای ایران آمده است، از مجموعه ۱۳ فروند هواپیما ایتیآر فروخته شده به ایران پس از برجام در حال حاضر تنها دو فروند عملیاتی هستند و باقی هواپیماها به دلیل مشکلات فنی و نداشتن قطعات کافی امکان پرواز ندارند.
خرید هواپیما ایتیآر یکی از بحثبرانگیزترین خریدهای هوایی تاریخ شرکت ایرانایر است.
با وجود آن که برخی کارشناسان در این شرکت با این خرید مخالف بودند، ایرانایر اقدام به خرید این هواپیماها کرد، در حالی که با پول خرید این تعداد هواپیما، میتوانست بیش از ۲۰ فروند ایرباس ۳۴۰ با کارکرد کم یا حدود ۳۰ فروند هواپیمای دستدوم کمکارکرد ایرباس ۳۲۰ خریداری کند.
برخی کارشناسان میگویند اگر به جای این هواپیما مدلهای دست دوم ایرباس خریده میشد به دلیل وجود قطعات این هواپیماها در ایران و امکان تعمیرش در داخل کشور، این هواپیماها زمینگیر نمیشدند و ایران ایر از زیان خارج میشد.
از طرفی با خرید ایرباس ۳۴۰ امکان برقراری پروازهای خارجی ایران ایر بیشتر مهیا بود و هواپیماهای ایرباس ۳۲۰ هم فضای ایران و کشورهای اطراف ایران را پوشش میدانند، در حالی که هواپیماها ایتیآر فاقد این تواناییها هستند.
ایرانایر پس از برجام قرارداد خرید ۲۰ فروند ایتیآر را امضا کرده بود و ۱۳ هواپیما تا زمان خروج آمریکا از برجام به ایران تحویل داده شد. مدل ۷۲ این هواپیما دارای دو موتور توربوپراپ است، و توسط شرکت هواپیماسازی فرانسوی-ایتالیایی ایتیآر تولید میشود.
در زمان خرید این هواپیماها، عباس آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی، به هفتهنامه تجارت فردا گفته بود: «با خرید ۲۰ فروند هواپیمای کوتاهبرد، فرودگاههایی که به دلیل نبود ناوگان مناسب فعالیت بسیار کمی داشتند عملیاتی میشوند.»
با وجود این برخی کارشناسان میگویند در زمان دو ساله پس از برجام با اشتباه مدیریتی، فرصت نوسازی ناوگان هوایی ایران از دست رفت و با خرید اشتباه هم اکنون بیشتر هواپیماهای برجامی زمینگیر شدهاند.