آغاز فرآیند مکانیسم ماشه؛ شمارش معکوس برای بازگشت احتمالی تحریمها
فرآیند موسوم به مکانیسم ماشه رسماً فعال شده است؛ سازوکاری که میتواند در صورت تکمیل شدن مراحل حقوقی، به بازگشت تحریمهای بینالمللی علیه ایران منجر شود. این اقدام نخستین مرحله از روندی چند هفتهای است که بنا به برآوردها بین چهار تا هشت هفته به طول خواهد انجامید.
سازوکار مکانیسم ماشه چیست؟
مکانیسم ماشه بخشی از توافق هستهای ایران (برجام) و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است. طبق این سازوکار، اگر یکی از طرفهای توافق مدعی شود ایران به تعهدات خود پایبند نبوده، میتواند موضوع را به کمیسیون مشترک و سپس شورای امنیت ارجاع دهد. در صورت عدم دستیابی به راهحل، تحریمهای بینالمللی بهطور خودکار بازمیگردند.
تجربههای قبلی
ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ بهطور یکجانبه تلاش کرد این سازوکار را فعال کند، اما چون پیشتر از برجام خارج شده بود، سایر اعضای شورای امنیت اقدام واشنگتن را فاقد اعتبار دانستند. همین امر نشان داد که اجرای این مکانیسم علاوه بر مبانی حقوقی، به اجماع سیاسی نیز نیاز دارد.
پیام سیاسی
تحلیلگران میگویند آغاز رسمی روند فعلی بیش از آنکه به معنای بازگشت فوری تحریمها باشد، پیامی سیاسی برای ایران است. یک کارشناس روابط بینالملل در گفتوگو با رسانههای غربی تاکید کرده است: «فعال شدن مکانیسم ماشه، هشدار جدی به تهران است، اما هنوز فرصت دیپلماسی وجود دارد.»
چشمانداز
در هفتههای پیشرو، گفتوگوها و رایزنیهای سیاسی میتواند مسیر این روند را تغییر دهد. در صورت ادامه اختلافها و نبود توافق، بازگشت تحریمهای سازمان ملل میتواند ضربه سنگینی به اقتصاد ایران وارد کند و به گفته برخی ناظران، عملاً پایان برجام را رقم بزند.