حمله روز سه‌شنبه گروه داعش به یکی از بیمارستان‌های نظامی مهم کابل که به مرگ ۲۰ نفر انجامید ضربه بزرگی به طالبان بود، هر چند که آن‌ها سعی کرده‌اند تاثیر آن را ناچیز جلوه دهند.
بنا بر گزارش‌ها، مولوی حمدالله نورزی، یکی از مقامات ارشد طالبان و فرمانده اردوگاه نظامی کابل، در این حمله کشته شد. با تایید این گزارش‌ها حالا باید منتظر پاسخ شدید طالبان باشیم، اقدامی که قطعا چرخه خشونت در افغانستان را تشدید خواهد کرد.
داعش در سال ۲۰۱۷ نیز به همین نقطه، یعنی بیمارستان سردار داوود خان، حمله کرده بود.
روز ۱۸ سپتامبر، گروه داعش خراسان که در افغانستان و نواحی مرزی پاکستان فعال است برای تضعیف اقتدار طالبان دست به عملیات‌های مسلحانه جدیدی زد. این روند تا به امروز جان ۶۸ نفر را گرفته است.
هدف اصلی این حمله‌ها نیروهای طالبان بوده‌اند، اما حمله‌های پرتلفاتی نیز علیه اقلیت شیعه این کشور صورت گرفته است. طالبان قول داده بود که از این اقلیت مذهبی محافظت کند، اما تا امروز موفق نبوده است.
طالبان در ماه‌های اخیر تلاش زیادی کرده است که حضور داعش در افغانستان را محدود کند. آن‌ها در عین حال سعی کرده‌اند که این گروه را بی‌اهمیت جلوه دهند. اما حمله اخیر به بیمارستان کابل ثابت می‌کند که داعش می‌تواند در زمین طالبان دست به حمله‌های پیچیده بزند.
روایت‌های متضاد
داعش با انتشار بیانیه‌ای در روز سه‌شنبه تلاش کرد که طالبان را هدف این حمله معرفی کند، و تاکید کرد که این بیمارستان “متعلق” به رقیبش است و تلفات ناشی از این حمله نیز اعضای طالبان بوده‌اند، و نه افراد غیرنظامی. در بیانیه به این مساله نیز اشاره شد که این حمله “تنها چند روز” بعد از بازدید “رئیس دفاعی” طالبان از این بیمارستان صورت گرفت.
واضح است که اشاره داعش به بازدید روز ۲۷ اکتبر ملا محمد یعقوب، وزیر دفاع موقت طالبان، از این بیمارستان است. وی پسر ملا عمر، بنیان‌گذار طالبان، است. بازدید یعقوب از این بیمارستان نخستین حضور او در انظار عمومی بود.
از طرف دیگر اما طالبان بر غیرنظامی بودن این اهداف و تلفات تاکید کرد و مدعی شد که خسارت چندانی به نیروهای خودش وارد نشده است.
طالبان روز سه‌شنبه با انتشار یک اطلاعیه و چند توییت گفت که برنامه داعش هدف قرار دادن “بیماران، پزشکان و غیرنظامیان” حاضر در محل بود. به گفته این گروه، پنج نفر در این حمله مجروح شدند، و سه زن، یک کودک، و سه نفر از اعضای خودش نیز جان باختند.
داعش با ذوق و شوق فراوان درباره ماهیت پیچیده این حمله “هماهنگ‌شده” صحبت کرد و گفت که از یک بمب‌گذار انتحاری، یک خودرو حامل مواد منفجره و چهار “تکاور” در این حمله استفاده شده بود. این گروه در عین حال مدعی شد که این حمله رخنه به خطوط امنیتی طالبان محسوب می‌شود.
داعش همچنین گفت که “چندین و چند” عضو طالبان در این حمله کشته و مجروح شدند، و اضافه کرد که یکی از مقامات ارشد طالبان که نامش را نیاورد نیز در این حمله کشته شد.
خبرگزاری آژانس اسلامی افغانستان، مستقر در پاکستان، با ارجاع به منابع ناشناس گزارش کرد که مولوی حمدالله، فرمانده اردوگاه نظامی کابل و نیروهای ویژه طالبان، در بین کشته شدگان بود. با وجود این که طالبان مرگ حمدالله را رسما تایید نکرده است، یکی از حساب‌های توییتری وابسته به این گروه به آن اشاره کرده است.
رسانه‌های محلی خبر از حداقل ۲۰ کشته دادند.
در این بین، طالبان تاثیر این حمله را ناچیز عنوان کرد و گفت که نیروهایش آن را خنثی کردند – با این ادعا که مانع از ورود داعش به بیمارستان شدند – و ظرف تنها ۱۵ دقیقه بر اوضاع مسلط شدند. داعش اما مدعی است که نیروهایش با ورود به بیمارستان و سنگر گرفتن در آن تا آخرین نفر با طالبان جنگیده بودند.
طالبان نقش “نفرات و نیروی هوایی مجهز” خود در کشتن مهاجمان داعشی را به رخ کشید و مدعی شد که بالگردهایی که به منطقه اعزام شده بودند کار خاصی نکردند، چرا که وضعیت تا رسیدن آن‌ها مهار شده بود. تصاویری که طالبان منتشر کرد حاکی از آرامش اوضاع بود، هر چند که می‌شد حضور تجهیزات نظامی در محل را در این تصاویر دید.
عملیات گروه داعش خراسان
هدف حمله‌های اخیر داعش بی‌ثبات کردن حکومت طالبان است. این کارزار به طور جدی از ۱۸ سپتامبر آغاز شد. هنگامی که داعش در اواخر ماه اوت به فرودگاه کابل حمله کرد، اشاره‌ای به طالبان به عنوان هدف اصلی نشد.
از ۱۸ سپتامبر تا ۲ نوامبر، داعش خراسان مدعی اجرای ۶۸ عملیات شده است: ۵۹ تا در افغانستان و ۹ تا هم در استان خیبر پختونخوا در پاکستان.
بیشتر این حمله‌ها (۴۱ مورد) در ولایت ننگرهار در شرق افغانستان صورت گرفته‌اند، مخصوصا در جلال‌آباد که مرکز این ولایت است. این گروه در عین حال ۷ حمله را در کابل، ۶ حمله را در کنر، ۳ حمله را در پروان، ۱ حمله را در قندوز و ۱ حمله را نیز در قندهار، یکی از مراکز اصلی قدرت طالبان، به گردن گرفته است.
بیشتر این حمله (۵۳ مورد) یا مستقیما اعضای طالبان را هدف گرفته‌اند که شامل بمب‌های کنارجاده‌ای، تیراندازی، و همچنین دو مورد سر بریدن می‌شوند، یا غیرمستقیم “منافع” طالبان مانند تانکرهای سوخت، یا زیرساخت‌ها مانند بیمارستان‌ها و تیرهای برق را هدف قرار داده‌اند.
داعش می‌گوید که در این دوره مشخص حداقل ۸۶ عضو طالبان را کشته است، از جمله چند “مقام” مشخص و نامشخص.
حمله روز ۳ اکتبر به یک مراسم فاتحه طالبان نخستین باری بود که داعش از یک بمب‌گذار انتحاری علیه طالبان استفاده کرد.
دو حمله بزرگ نیز در جریان نماز جمعه به مساجد شیعیان شده است – یکی روز ۸ اکتبر و دیگری ۱۵ اکتبر که به کشته شدن تعداد زیادی از نمازگزاران منجر شد. حمله دوم در قندهار صورت گرفت، و نخستین باری بود که داعش به زادگاه معنوی طالبان حمله می‌کرد.
دیگر گروه‌های جهادی عمدتا حمله‌های داعش در افغانستان را به شدت محکوم کرده‌اند، از جمله حمله به اقلیت شیعه را. بحث آن‌ها این است که اقدامات داعش به نفع سازمان‌های اطلاعاتی “معاند” که گفته می‌شود دنبال راهی برای تضعیف حکومت طالبان می‌گردند، تمام می‌شود.
رقابت بین جهادی‌ها
داعش در نخستین اظهار نظر خود پس از تغییر قدرت در افغانستان هشدار داد که جنگجویانش دارند برای مرحله جدیدی از جهاد در افغانستان آماده می‌شوند. به نظر می‌رسد که حمله‌های فعلی نمود عملی آن باشند.
داعش از بازگشت طالبان به قدرت برافروخته شد و این گروه را به همدستی با ایالات متحده برای حذف جهادی‌های “واقعی” (برای نمونه داعش) از منطقه متهم می‌کند و وعده داده است که به فعالیت‌های خود در این کشور ادامه دهد.
پیام‌های دوستانه طالبان به جامعه جهانی، سرمایه‌گذاران خارجی و اقلیت‌های مذهبی کشور ابزار مناسبی برای تخریب اعتبار مذهبی این گروه به دست داعش داده است.
واکنش طالبان به خشونت‌ها و تحریکات داعش زندانی کردن و کشتن اعضای این گروه در ننگرهار، کابل و دیگر ولایت‌ها بوده است.
آیا طالبان می‌تواند در مقابل داعش مقاومت کند؟
روز ۷ اکتبر، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان و معاون وزیر فرهنگ و اطلاعات، با انتشار اطلاعیه‌ای داعش را “دردسری” معرفی کرد که مشکل واقعی محسوب نمی‌شود. وی گفت که داعش به زودی ریشه‌کن خواهد شد، چرا که از حمایت محلی برخوردار نیست.
او در عین حال روز ۲ نوامبر این ادعا را که برخی از اعضای دولت سابق افغانستان به داعش پیوسته‌اند رد کرد.
بلال کریمی، معاون سخنگوی طالبان، یک روز پیش از آن به روزنامه مستقل هشت صبح گفته بود که داعش “وجود ندارد” و “در افغانستان حضور فیزیکی ندارد”.
ولی با وجود بیانیه‌ها و تلاش‌های طالبان برای سرکوب فعالیت‌های داعش، این گروه جهادی توانسته است به تناوب دست به حمله‌های کوچک و یا بزرگ و پرتلفات بزند.
ادامه این روند احتمالا باعث انحراف طالبان از مسیری خواهد شد که آن‌ها برای اثبات اعتبار خود به عنوان حاکمانی توانمند و پذیرش بین‌المللی در پیش گرفته‌اند. و شاید به وجهه طالبان میان محلی‌هایی که قرار است تحت حمایت آن‌ها باشند نیز ضربه بزند.