یک روز پس از تنش و درگیری در سراوان در اعتراض به مرگ چندین سوختبَر به دست سپاه پاسداران، گزارشها حاکی از اعتصاب و تعطیلی اصناف در چند شهر استان سیستان و بلوچستان در اعتراض به اعمال خشونت است.
ویدئوهای بسیاری در شبکههای اجتماعی منتشر شده که نشان میدهد مغازهها و بازارهای شهر سراوان در اعتراض به سرکوب افرادی که روز سهشنبه، پنجم بهمن مقابل ساختمان فرمانداری این شهر، تجمع کرده بودند، تعطیل است.
حساب کاربری رصد بلوچستان در اینستاگرام نیز از اعتصاب در دزاپ در اعتراض به کشتن سوختبران توسط سپاه پاسداران و سرکوب مردم سراوان خبر داده است.
بر اساس این گزارش، «نیروهای یگان ویژه مقابل بازار مشترک تجمع کرده و برخی منابع از گشتزنی آنها در داخل بازار خبر میدهند.»
کانال تلگرامی رصد بلوچستان نیز نوشت: «ماموران امنیتی در شهر سراوان به شهروندان اجازه ورود و خروج نمیدهند و فضای شهرهای استان سیستان و بلوچستان به شدت ملتهب و امنیتی است.»
روز دوشنبه، چهارم اسفند، خبرگزاری هرانا گزارش داده بود که در پی تیراندازی نیروهای سپاه پاسداران در مناطق مرزی شهرستان سراوان به سمت گروهی از سوختبران، دستکم دو شهروند کشته و دو تن دیگر زخمی شدند.
برخی منابع خبری دیگر از «کشته شدن ۱۰ نفر» و زخمی شدن ۵ نفر از سوختبران خبر دادهاند.
در همین زمینه خبرگزاری ایسنا روز چهارشنبه از سفر هیئتی از کمیسیون امنیت ملی مجلس به سراوان «برای بررسی اتفاقات اخیر» خبر داد. سفر این هیئت قرار است «اوایل هفته آینده» انجام شود.
بر اساس ویدئوهایی که روز گذشته در شبکههای اجتماعی به ویژه توئیتر منتشر شد، شماری از خانوادهای سوختبران آسیبدیده پس از تجمع مقابل ساختمان فرمانداری سراوان، وارد این ساختمان شدند.
کانال تلگرامی کمپین فعالان بلوچ نیز نوشته بود که نیروهای امنیتی برای متفرق کردن معترضانی که به خاطر کشته شدن «دهها» سوختبر توسط تیراندازی سپاه، مقابل ساختمان فرمانداری این شهرستان تجمع کرده بودند، «با گلولههای ساچمهای و مشقی» به سمت معترضان تیراندازی کردند.
علت اصلی ورود معترضان به داخل ساختمان فرمانداری، همین «تیراندازی» گزارش شده است.
این کمپین در عین حال خبر داده که پس از این درگیریها، ماموران امنیتی، «دستکم سه شهروند را که یکی از آنها کودک بود بازداشت کردند.»
هویت این افراد «محمد شهرسان زهی» فرزند کاهم داد،«عزیز شهرسان زهی» ۱۶ ساله فرزند لهداد و «محمد درزاده» فرزند عبدالغفور اعلام شده است.
بر اساس گزارشها، پسرعموهای محمد و عزیز شهرسان زهی از سوختبرانی بودند که سپاه پاسداران به آنها «تیراندازی کرده بود» و آنها برای «پیگیری» وضعیت آنها به شهر سراوان آمده بودند.
در همین حال سازمان حقوق بشر ایران نیز با انتشار بیانیهای «کشتار مردم بلوچ »را محکوم کرد و نسبت به سرکوب خونین در بلوچستان هشدار داد.
محمود امیریمقدم، مدیر این سازمان گفت: «جمهوری اسلامی که با اعدام بیش از ۲۰ شهروند بلوچ در دو ماه اخیر به خشم عمومی دامن زده، اکنون با تیراندازی به سوی سوختبران و کشتار آنها، به سمت سرکوب خونینتری میرود.»
او با اشاره به برخی اخبار منتشر شده در مورد احتمال قطع اینترنت در شهر سراوان گفت: «آخرین بار که اینترنت در نقاطی از ایران قطع شد، صدها شهروند به دست نیروهای امنیتی به قتل رسیدند.»
مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، نیز کشتن سوختبران را «جنایت» نامید و در بیانیهای گفت: «اکثر مردم استان با مشکلات عدیدۀ معیشتی دستوپنجه نرم میکنند و… با توجه به نبود شغل کافی و منبع درآمد، بسیاری از مردم استان ناچار به خرید و فروش سوخت میشوند.»
وی از دولت خواست: «برای معیشت مردم برنامهریزی کنند تا کسی ناچار به اختیار نمودن شغلهای پرخطر نشود.»
این در حالی است که مقامهای انتظامی و امنیتی، تنشهای روز سهشنبه در سراوان را به «گروههای معاند و ضد انقلاب» نسبت میدهند.
در سالهای اخیر سپاه پاسداران نه تنها مسئولیت امنیت مرزهای استان سیستان و بلوچستان را در دست گرفته، بلکه طرحهای اقتصادی را نیز در این استان به اجرا گذاشته است.
طرح «رزاق» که تنها مشمول ساکنانی میشود که تا شعاع ۲۰ کیلومتری مرز زندگی میکنند، دلیل اصلی تنش روز گذشته در سراوان اعلام شده است.
منتقدان میگویند در حالی که سوختبری کسب و کار فراگیر ساکنان فقیر این استان است، طرح رزاق به «تبعیض» در این استان محروم دامن میزند.
کاربران شبکههای اجتماعی نیز با استفاده از هشتگهای مختلف، به موضوع فقر و محرومیت در استان سیستان و بلوچستان اشاره کرده و به رفتارهای خشونتآمیز با سوختبران و کولبران انتقاد کردهاند.