مقام های ایرانی پس از سه روز سکوت و انکار در بیانیه ای که از سوی ستاد کل نیروهای مسلح ایران منتشر شد اعلام کردند که علت ساقط شدن هواپیما “خطای انسانی غیر عمد” و شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران بوده

آگنس کالامارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور اعدام‌های فراقضایی و خودسرانه، گفته است اظهارات متناقض مقام‌های ایرانی درباره نحوه سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی توسط موشک‌های سپاه پاسداران به سوالات و ابهامات درباره آن واقعه دامن می زند.

این مقام سازمان ملل متحد می گوید مقامات جمهوری اسلامی در جریان تحقیقات شش ماهه وی از پاسخ دادن به سوالات او خودداری کرده و نظر می رسد برخی مدارک مرتبط با آن واقعه نابود شده باشد.

این اظهارات در بخشی از گزارش خانم کالامارد به جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر ایران، آمده است. گزارش مذکور – که بنا بر ضوابط شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد باید سه ماه محرمانه باقی می ماند – روز سه شنبه (۲۳ فوریه) رسما منتشر شد.

این مقام سازمان ملل متحد گفته است که توضیحات تهران تا به حال شامل «تناقض‌های متعددی» بوده است، از جمله در خصوص پنجره زمانی آتش موشک پدافند سپاه و تماس‌های مخابراتی آنها. او گفت ایران هنوز به این سوال که چرا به هواپیماهای دیگری که آن شب زودتر از باند فرودگاه بلند شدند حمله نکرده، پاسخ نداده است

آگنس کالامارد گفت مقام‌های ایرانی هنوز «فراتر از هرگونه تردید منطقی» ثابت نکرده اند که هواپیما را به طور عمدی هدف قرار نداده اند. او در عین حال گفت هنوز مدرک ملموسی که ثابت کند آن حمله از قبل طراحی شده و عمدی بوده است در دست ندارد.

خانم کالامارد گفت مقام‌های جمهوری اسلامی بر اساس ضوابط بین المللی درباره این ماجرا تحقیق نکرده اند. او به اقدام مقامات ایرانی اشاره کرد که سه روز تکذیب می کردند که هواپیما را با موشک سرنگون کرده اند- حادثه ای که این مسئول سازمان ملل متحد «نقض به شدت فاحش حق زندگی» توصیف کرد.

آگنس کالامارد افزود به نظر می رسد برخی مدارک نابود شده باشد.

این مقام سازمان ملل متحد گفت که در جریان تحقیقات شش ماهه خود در نامه‌ای به مقامات ایرانی خواهان پاسخ آنها شده بود، اما جوابی از تهران دریافت نکرد.

پرواز ۷۵۲ اوکراین صبح چهارشنبه ۱۸ دی (هشت ژانویه) سال ۲۰۲۰ میلادی دقایقی بعد از بلند شدن از فرودگاه بین‌المللی امام خمینی در نزدیکی تهران سقوط کرد. ایران بعد از سه روز انکار، سرانجام اذعان کرد که پدافند سپاه پاسداران “در اثر خطای انسانی” این هواپیما را هدف گرفته و سرنگون کرده است. تمامی ۱۷۶ سرنشین هواپیما کشته شدند.

۵۷ نفر از قربانیان شهروند کانادا هم بودند.

ایران می گوید عاملان “خطای انسانی” را به طور عادلانه محاکمه می کند اما اوکراین که در حال مذاکره با این کشور است می گوید مشخص نیست چه کسانی بازداشت شده اند و محاکمه آنها به شکلی صورت خواهد گرفت.

فایل صوتی منتسب به ظریف

شبکه خبری سی بی‌ سی کانادا اخیرا گفت دولت این کشور در حال بررسی یک فایل ضبط شده است که در آن شخصی که گمان می‌رود محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران باشد در مورد عمدی بودن سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بحث می کند.

سی بی‌ سی گفته بود در فایل صوتی یادشده شخصی که گمان می‌رود وزیر امور خارجه ایران باشد می گوید “هزار دلیل” برای سرنگونی هواپیما وجود دارد از جمله اینکه “احتمال اقدام عمدی دو یا سه نفوذی” و “اختلال در رادار” را مطرح می کند و می گوید چنین کاری “اصلا بعید نیست”.

محمد جواد ظریف در واکنش به آن خبر در توییتی فایل صوتی یادشده را جعلی خواند. سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، هم اعتبار این فایل صوتی را رد کرد و گفت “از کانادا می‌خواهیم که با چنین اقدامات و شایعه پراکنی‌هایی، باعث نشوند که هر روز بار دیگری بر غم و اندوه خانواده‌های داغدار اضافه شود”.

شبکه سی بی سی می گوید در این فایل صوتی، مردی که احتمال داده می شود محمدجواد ظریف باشد، از روسیه به عنوان کشوری یاد می کند که متهم به دست داشتن در سرنگونی هواپیمای مالزیایی است اما “هرگز به آن اعتراف نکرد”.

این فرد در ادامه دادن غرامت را به عنوان وسیله ای برای بستن “موضوع” توصیف می کند و می گوید ایران می خواهد به خانواده قربانیان غرامت بدهد تا از تبدیل شدن موضوع به یک مساله بین المللی جلوگیری کند.

فایل صوتی مورد اشاره به زبان فارسی است و شبکه سی بی سی می گوید برای بررسی آن را به زبان انگلیسی ترجمه کرده است اما به دلیل نگرانی از افشای هویت و به خطر افتادن امنیت سایر افرادی که در جلسه هستند فایل ضبط شده را منتشر نکرده است.

رالف گودال، مشاور ویژه جاستین ترودو نخست وزیر کانادا در پرونده سرنگونی هواپیمای اوکراینی، گفته است که دولت این کشور نسخه ای از این مکالمه ضبط شده را بیش از سه ماه است که در اختیار دارد و در حال بررسی آن است.

او گفت: “این فایل صوتی حاوی اطلاعات حساس است و اظهارنظر عمومی درباره جزئیات آن می تواند زندگی افراد را در معرض خطر قرار دهد” و وعده داده که کانادا “با جدیت و به شکلی که شایسته است با تمام شواهد و مدارک مواجه خواهد شد”.

کانادا احتمال عمدی بودن سرنگونی این هواپیما را منتفی ندانسته است.

تیمی از وکلای کانادایی، که پیشتر در پرونده‌ای دیگر با موفقیت حکومت ایران را محکوم کرده بودند، اکنون وکالت خانواده قربانیان هواپیمای ساقط شده اوکراینی را بر عهده گرفته‌اند‌ و در طرح دعوای خود خواستار پرداخت معادل یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار غرامت شدند.

این وکلا در دعوای حقوقی خود از آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران به عنوان متهم پرونده و فرمانده کل نیروهای مسلح ایران نام برده‌اند.

وکلای پرونده می‌گویند نام موکل خود را فاش نخواهند کرد و نام شاکی اصلی در این دادخواست “جان دوو” عنوان شده که از خانواده درجه یک “جک دوو” است.