آمریکا و سه کشور اروپایی مطالبات فرابرجامی را علت شکست مذاکرات دوحه می‌دانند اما امیرعبداللهیان منکر این مطالبات است. وزیر خارجه دولت سیزدهم می‌گوید تمرکز ایران بر دریافت تضمین موثر اقتصادی از آمریکا است.
یک هفته پس از خاتمه بی‌نتیجه مذاکرات غیرمستقیم نمایندگان جمهوری اسلامی و ایالات متحده در پایتخت قطر، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اتهام آمریکا مبنی بر طرح مطالبات جدید از سوی ایران را رد کرد.
امیرعبدالهیان روز چهارشنبه، ۱۵ تیر در یک نشست خبری مشترک با همتای قطری خود تاکید کرد مطالبات ایران کاملا در چارچوب توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هستند.
مذاکرات احیای برجام فروردین سال گذشته با مشارکت غیرمستقیم نمایندگان آمریکا و حضور کشورهای باقی‌مانده در توافق هسته‌ای در وین آغاز و بیستم اسفند بدون نتیجه متوقف شد.
پس از حدود چهار ماه وقفه در مذاکرات، به ابتکار جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده ارشد مذاکرات وین، نمایندگان ایران و آمریکا از طریق معاون او انریکه مورا دو روز در دوحه به رایزنی پرداختند که بی‌نتیجه ماند.
درخواست‌های فراتر از برجام و دور از واقعیت؟
رابرت مالی، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران روز گذشته در گفت‌وگو با یک فرستنده رادیویی آمریکایی علت بی‌نتیجه ماندن مذاکرات دوحه را طرح درخواست‌های جدید “دور از واقعیت و فرابرجامی” از سوی ایران مطرح کرد و گفت تهران با این کار به یک فرصت دیگر پشت‌پا زد.
همزمان، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز درخواست‌های جدید و فراتر از چارچوب توافق هسته‌ای از سوی ایران را علت بی‌نتیجه ماندن مذاکرات دوحه عنوان کرد و افزود آمریکا فعلا برنامه‌ای برای ادامه مذاکرات ندارد.
ایران: مطالبه زیاده‌خواهانه نداریم
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا امیرعبداللهیان در نشست خبری مشترک با محمد بن عبدالرحمن آل ثانی گفت: «ایران برای رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار مصمم است و برخلاف برخی ادعاهای رسانه‌ای طرف آمریکایی ما هیچگونه مطالبه زیاده‌خواهانه‌ای نداریم، هیچگونه مطالبه فرابرجامی مورد ادعای آمریکا را نداریم.»
برخلاف این ادعا، مسئله طرح مطالبات فرابرجامی از سوی نمایندگان جمهوری اسلامی فقط “ادعای رسانه‌ای طرف آمریکایی” نیست و سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای نیز آن را تکرار کرده‌اند.
پس از بی‌نتیجه ماندن مذاکرات هفته گذشته، نمایندگان بریتانیا، فرانسه و آلمان دربیانیه مشترکی ایران را متهم کردند که به جای استفاده از فرصت گفت‌وگوهای دوحه، درخواست‌های جدیدی فراتر از برجام را پیش کشیده است.
درباره درخواست‌های فرابرجامی جمهوری اسلامی گمانه‌زنی‌ها و گزارش‌های زیادی منتشر شده است. ایران پیشتر یکی از شرط‌های احیای برجام را حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا عنوان می‌کرد که ظاهرا به دلیل مخالفت‌ها در ایالات متحده و مقاومت دولت جو بایدن از آن عقب‌نشینی کرد.
تمرکز بر دریافت “تضمین موثر اقتصادی”
امیرعبداللهیان در نشست خبری روز چهارشنبه گفت: «ما در گفت‌وگوهای اخیر در دوحه یک موضوع اساسی که بر آن تمرکز کردیم بحث تضمین موثر از سوی آمریکا در حوزه هر آن چیزی است که بخواهد نفع کامل اقتصادی ایران از برجام را تحت تاثیر قرار دهد.»
برخی از تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی که به دلیل حمایت از گروه‌های تروریستی و فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقه‌ای اعمال شده، ارتباط مستقیمی با توافق هسته‌ای ندارند و دولت کنونی آمریکا نمی‌تواند در چارچوب احیای برجام آنها را لغو کند.
به این ترتیب درخواست ایران آن گونه که امیرعبداللهیان مطرح کرده نیز فراتر از توافق هسته‌ای و برجام خواهد بود و فقط در یک توافق جامع‌تر قابل تصور است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا اردیبهشت ۱۳۹۷ فرمان خروج از برجام را امضاء کرد و پس از آن ضمن اعمال مجدد تحریم‌های تعلیق شده، تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرد.
ترامپ هدف از این کار را وارد کردن فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره و دست یافتن به توافقی جامع عنوان می‌کرد که مسائل دیگری نظیر برنامه‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای تهران را نیز در بر بگیرد.
بنابر گزارش‌ها آمریکا قصد ندارد پیش از سفر منطقه‌ای جو بایدن به مذاکرات دوحه ادامه بدهد. بایدن در این سفر از اسرائیل، کرانه باختری و عربستان سعودی بازدید می‌کند و گمان می‌رود فعالیت‌های هسته‌ای و منطقه‌ای جمهوری اسلامی یکی از محورهای مهم رایزنی‌های او باشد.